KANONİK TOPRAKLARDAN ULUSAL VATANA: BALKAN SAVAŞLARI VE TÜRK ULUSÇULUĞUNUN DOĞUŞU*

Yıl 2012, Cilt: 12 Sayı: 2, 1 - 99, 01.10.2012

Yahya Kemal Taştan

Öz

Balkan Savaşları ile birlikte Osmanlı İmparatorluğunun bu bölgede yaklaşık
beş asır süren egemenliğini yitirmesi Türkler için büyük bir travma olmuş-
tur. Söz konusu coğrafyanın tarihsel iddialar nedeniyle yeni kurulan ulus
devletlerin paylaşım alanına dönüşmesi, bölgede istikrarsızlığın kaynağıdır.
Bugün de bölgedeki istikrarsızlığın temelinde aynı sorunlar yatmaktadır.
Bir zamanlar Osmanlı İmparatorluğunun varlık nedeni kabul edilen Balkanların
kaybı, Müslüman Türk nüfusa karşı izlenen sistemli kıyım, göç ve
asimilasyon politikaları bir “yaralı bilinç” yaratmıştır. Türkçülük fikrinin
kamuoyunda ve siyasette giderek daha fazla önem kazanması, Balkan savaş-
larının yarattığı katastrofik yenilgiyle paraleldir ve bu süreçte vatan kavramı
da dönüşüme uğramıştır. Klasik dönemde Osmanlı İmparatorluğunun
egemen olduğu toprakları ifade eden “memâlik” kavramı siyasal ve toplumsal
gelişmelere paralel değişime uğramış, bunun yanında kimlik arayışlarıyla
ilişkili olarak bir “vatan” fikri doğmuştur. Kanonik toprağı ifade eden
“dârü’l-harb” modernleşme ile nitelik değiştirmiş ve yerini seküler içerikli
“vatan”a terk etmiştir. Bunun yanında Turan kavramının siyasal bir içerik
kazanarak Türk aydınları arasında rağbet görmeye başlaması Balkan Savaş-
ları ile yaşıttır. İmparatorluğun hikmet-i vücudu kabul edilen Balkanların
yitirilmesi ve peş peşe yaşanan kayıplar Osmanlı aydınlarını hayalî bir vatan
yaratmaya sevk etmiştir. Bu çalışmada Balkan Savaşlarının yarattığı kaotik
ortamda toplumsal seferberlik ve ulusal kimlik arayışı incelenmekte, vatan
kavramının kazandığı anlamlar ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: lar, vatan, hayali vatan, Turan Anahtar Kelimeler: Balkanlar, Balkan Savaşları, Türkçülük, kanonik toprak

From Canonical Territories to National Watan: The From Canonical Territories to National Watan: The Balkan Wars and Balkan Wars and Balkan Wars and the Emergence of Turkish Nationalism

Öz

ABSTRACTABSTRACTABSTRACTLosing the sovereignty, which continued approximately five centuries under the rule of Ottoman Empire, in Balkans had been a big trauma for Turks along with Balkan Wars. Transformation of the region at issue, as the sharing area of the nation-states due to the historical assertions, is the source of the instability in the region. The same problems are in the base of the region’s instability in today. Loss of Balkans, accepted as the presence reason of Ottoman Empire, sistematical carnage of Muslim Turkish population, emigration and assimilation policies, had created a “wounded conscious”. Gaining more importance of Turkism in public opinion and politics, is paralel to the catastrophic defeat, created by Balkan Wars and in this duration, the concept of homeland had also transformed. The concept of “memalik”, expressing the lands under the rule of Ottoman Empire in the classical age, had changed parallel to the political and social developments, besides this, “the idea of “homeland” was borned related with the seeking of identity. The qualification of “dârü’l-harb”, expressing the canonic land, changed within modernization and left his place to a secular theme, “homeland”. Besides this, the concept of Turan, begining to be popular while gaining a political content, is contemporary with Balkan Wars. Loss of Balkans, accepted as the presence philosophy of the empire, and consecutive loss of the lands had motivated the Ottoman intellectuals to create a imaginary homeland. In this essay, social campaign in the chaotic environment due to Balkan Wars and the seek of national identity have been examined, the meanings of the concept of homeland have been scrutinized

Anahtar Kelimeler

Balkans, Balkan Wars, Turkism, canonical territories, watan Keywords:Balkans, Balkan Wars, Turkism, canonical territories, watan Keywords:Balkans, Balkan Wars, Turkism, canonical territories, watan Keywords:Balkans, Balkan Wars, Turkism, canonical territories, watan (motherland), imagined fatherland, Turan