Azerbaycan'da Apşeron Savunma Yapıları

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 1, 43 - 64, 01.05.2016

Prof. Dr. Yüksel Sayan

Öz

Azerbaycan’ın Apşeron Yarımadası stratejik bir öneme sahiptir. Ortaçağ’da bilhassa Hazar Denizi üzerinden kuzeyden gelen herhangi bir tehlikenin önceden tespiti ve başkent Bakü’ye durumun bildirilmesi amacıyla, yarımadanın çeşitli noktalarında bir ön karakol ve haberleşme işlevi gören çok sayıda savunma yapısı (kale) inşa edilmiştir. 1960’lı yıllara kadar sayıları çok daha fazla olduğu tespit edilen bu yapılardan günümüze, ikisi Merdakan’da olmak üzere, Nardaran, Ramana, Şağan ve Kala yerleşim yerlerindekiler ulaşabilmiştir. Bir iç kale olarak inşa edilmiş olan Kale yerleşimindeki Nadir Kalesi dışındaki yapılar, genellikle içte; kare, dikdörtgen veya daire planlı yüksekçe bir kule ile onu dört yönden kuşatan dış duvarlardan meydana gelmektedir. Ayakta olan yapıların çoğu XX. yüzyılın ikinci yarısında onarım görmüştür. Yörede “kala” olarak adlandırılan söz konusu savunma yapıları, belli sayıda askerin daimi konuşlandırılması ve barınması için tasarlanmıştır. Burada görev yapan askerlerin barış zamanlarında, bugünkü jandarma karakollarına benzer şekilde çevre halkının asayişini de temin ettikleri tahmin edilmektedir. Bu makalede, söz konusu yapılar mimarisi ve savunma sistemleri açısından ele alınıp değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Apşeron, Mimari, Savunma Yapıları

The Absheron Defence Castles in Azerbaijan

Öz

Absheron Peninsula is a strategically important territory for Azerbaijan. In the middle ages, this peninsula housed lots of castle buildings, whose main purpose had been observing any threats coming from the north via the Caspian Sea, and warning capital Baku about the danger. Many of these structures had been standing until 1960’s, however only a few of them survived to our age; two in Mardakan, and the ones in Nardaran, Ramana, Şağan and Kala. Most of these castles were built as towers of square, rectangle, or circle in plan, surrounded by rectilinear castle walls. Only ‘Nadir Castle’ in Kala was built as an interior castle. All of the structures that survived to our day underwent restoration in the second half of XXth century. These structures which are locally called as “kala” were occupied by a military post and were equipped to sheltering them. The soldiers that worked in these buildings also helped to maintain the harmony of the local people, like gendarmerie, during times of peace. In this article, these structures are examined and evaluated according to their architectural and defensive properties

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Apsheron, Architecture, Castle Structures