Kanonik İmge, Kültürel Bellek ve Sözlü Edebiyat Arasındaki Simbiyotik İlişkilerin Belirginleştirilmesi, Açımlanması ve Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 1, 211 - 230, 18.06.2021

Erol Gülüm

Öz

İmgelerin her andalığının ve yerdeliğinin hepimizi kaçınılmaz olarak birer imge tüketicisine dönüştürdüğü bu çağda özgün kültürel imgelerin önemi ve bu türden imgelerin kaynağı olan alanların, aracıların ve aktörlerin anlamı ve değeri giderek artmaktadır. Sembolleştikçe sosyalleşen, sosyalleştikçe anonimleşen, anonimleştikçe kanonlaşan evrensel, doğurgan, yaratkan, dinamik, rekabet gücünü arttırıcı ve markalaşma potansiyeli yüksek kültürel imgeler açısından en işlek belleklerden biri ise ulusların sözlü edebiyatlarıdır. Sözlü edebi belleklere içkin kanonik imgeler günümüzde kültürel yaratıcı endüstrileri oluşturan çeşitli sektörlerde bir ham madde, yaratıcılık, inovasyon, tasarım ve esin kaynağı olarak değerlendirilmektedir. Türk sözlü edebiyatı da bu bakımdan kadim, güçlü ve zengin bir belleğe sahip olmasına rağmen bu kültürel sermayeden özellikle Türk kültür ekolojisinin sürdürülebilir ekonomik kalkınmasına katkı sağlanması hususunda henüz yeterince yararlanılamamaktadır. Kültürel bellek, kanonik imgeler ve sözlü gelenekler arasındaki organik ilişkileri belirginleştiren yerli araştırmaların ve çalışmaların yetersizliği ise bu pratik problemin en önemli teorik ve metodolojik nedenleri arasında sayılabilir. İşte bu çalışmada bahse konu eksikliğin giderilmesine katkı sağlamak adına bir yandan kültürel bellek, kanonik imge ve sözlü edebiyat arasındaki simbiyotik ilişkiler felsefi, psikolojik ve sosyo-kültürel boyutlarıyla çözümlenecek öte yandan ise sözlü edebiyat kanonik imgeler belleğinin kültürel yaratıcı sektörlere entegrasyonunu destekleyebilecek alternatif yaklaşımlar ve eylem planları sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel bellek, imgelem, kültürel yaratıcı endüstriler, kültür politikaları, kültürel sermaye yönetimi

Kaynakça

• Aktulum, K. (2014). Folklorik İmgelem: Bir Toplumsal İmgeler Rezervuarı Olarak İmgelemin Epistemolojik Temellerine Giriş. Millî Folklor, 101: 277-290.
• Assmann, A. (2008). Canon and Archive. A. Erll and A. Nünning (Eds.). Cultural Memory Studies. Berlin: Walter de Gruyter.
• Burke, P. (2017). Shaping Memories. Literature and Cultural Memory. M. Irimia, D. Manea & A. Paris (Ed.). Literature and Cultural Memory(p. 19-30). Leiden; Boston: Brill/Rodopi.
• Camp, E. (2009). Two Varieties of Literary Imagination: Metaphor, Fiction, and Thought Experiments. Midwest Studies in Philosophy, 33: 107-130.
• Carrassi, V. (2017). Theorizing, Collecting, Archiving, Reviving: The Lives (Or Life?) of Folklore. Folk Life, 55(1): 1-11.
• Erll, A. & Nünning, A. (2005). Where Literature and Memory Meet: Towards a Systematic Approach to the Concepts of Memory Used in Literary Studies. Herbert Grabes (Ed.). Literature, Literary History, and Cultural Memory(p. 261-294). Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Erll, A. & Ann, R. (2006). Literature and the Production of Cultural Memory. European Journal of English Studies, 10(2): 111-115.
• Erll, A. (2011). Memory in Culture. S. B. Young (Trns.). New York: Palgrave Macmillan.
• Finnegan, R. (2005). The How of Literature. Oral Tradition, 20(2): 164-187.
• Foley, J. M. (1991). Immanent Art: From Structure to Meaning in Traditional Oral Epic. Bloomington: Indiana University Press.
• Freud, S. (1996). Düşlerin Yorumu I. E. Kapkın (Çev.). İstanbul: Payel.
• Herman, P. (2013). Saga Literature, Cultural Memory, and Storage. Scandinavian Studies, 85(3): 332-354.
• Hogan, P. C. (2005). Literary Universals and their Cultural Traditions: The Case of Poetic Imagery. Consciousness, Literature and the Arts, 6(2).
• Irimia, M. (2017). Introduction: Literature And/As (Cultural) Memory. M. Irimia, D. Manea & A. Paris (Ed.). Literature and Cultural Memory (p.1-18). Paris. Leiden; Boston : Brill/Rodopi.
• Jung, C. G. (1980). The Collected Works of C.G. Jung, Vol. 9, Part 1: The Archetypes and the Collective Unconscious. G. Adler and R.F.C. Hull (Ed.-Trans.). Princeton: Princeton University Pres.
• Kant, I. (1993). Arı Usun Eleştirisi. A. Yardımlı (Çev.). İstanbul: İdea.
• Kearney, R. (2003). The Wake of Imagination: Toward a Postmodern Culture. London: Routledge.
• Keunen, B. (2000). Cultural thematics and cultural memory: Towards a socio-cultural approach to literary themes. T. D’haen (Ed.). Methods for the Study of Literature as Cultural Memory (p. 19-30). Amsterdam: Radopi.
• Klein, J.; Damm, V. & Giebeler, A. (1983). An Outline of a Theory of Imagination. Journal for General Philosophy of Science, 14(1): 15-23.
• Kluger, P. (2008). Psychic Imaging: A Bridge Between Subject And Object. P. Young-Eısendrath and T. Dawson (Eds.). The Cambridge Companion to Jung. (p. 77-92). Cambridge: Cambridge University Press.
• Lachmann, R. (1997). Memory and literature: Intertextuality in Russian Modernism. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Lachmann, R. (2004). Cultural Memory and the Role of Literature. European Review, 12(2): 165–78.
• Lamborn, A. B. (2016). The Deep Structure of Imagination. Union Seminary Quarterly Review, 65, 3(4): 66-82.
• Lord, A. (1986). The Merging of Two Worlds: Oral and Written Poetry as Carriers of Ancient Values. J. M. Foley (Ed.). Oral Tradition in Literature: Interpretation in Context (p. 19-64). Columbia: University of Missouri Press. 19-64.
• Noll, R. (1985). Mental Imagery Cultivation as a Cultural Phenomenon: The Role of Visions in Shamanism. Current Antropology, 26(4): 443-461.
• Oğuz, M. Ö. (2002). Küreselleşme ve Uygulamalı Halkbilimi. Ankara: Akçağ.
• Ong, W. J. (2012). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi. S. Postacıoğlu Banon (Çev.). İstanbul: Metis.
• Platon (2006). Devlet. M. A. Cimcoz (Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür.
• Stokes, D. (2019) Mental Imagery and Fiction. Canadian Journal of Philosophy, 49(6): 731-754.
• Van Gogh, V. (2013). Theo'ya Mektuplar. Çev. P. Kür. İstanbul: Yapı Kredi.
• Yücel, H. (2013). İmgeden Yoruma. İstanbul: Ayrıntı.