Öz
Modernization attempts
in the Ottoman State grew in 19th century. One of these was the
lighting of the streets of cities at nights. In several cities, there were
attempts to illuminate the streets at nights using coal gas and electricity.
Tarsus was one of them. There are numerous studies about the history of
electrical infrastructure in Tarsus. According to these studies; Tarsus Power
Plant was put into service in 1902. But the electrical infrastructure of the
city was considered in 1906. Construction of a hydroelectric plant was planned
due to the lighting and water problems of the city. The electrical
infrastructure of the city was completed in 1910. It was built by Tarsus
Municipality. The electric power plant was a hydroelectric plant, as planned.
It was located approximately two kilometres north of the city. It could
generate 75 kilowatt electric power. Electricity received from the power plant
was delivered to the city centre in high voltage. There, it was distributed to
electricity subscribers in low voltage. The electrical infrastructure of the
city was managed by the municipality initially. In 1922/1923, it was
transferred to a private power company. But most of this company belonged to
the municipality; i.e., the municipality continued to manage the electrical
infrastructure of the city. Tarsus Power Plant is significant for the history
of technology in Turkey, as it is among the first power plants of the country.
Anahtar Kelimeler
Tarsus hydroelectric power plant electricity modernization of Turkey
Kaynakça
- Adıbelli 2011a Hüseyin Adıbelli, “Tarsus Demek, Bir Yerde Elektrik Demek”, Türkiye’de İlk Elektrik Tarsus Ve Barajları, Der. Uğur Pişmanlık, Aratos Kitaplığı, Tarsus, s.23.
- Adıbelli 2011b Hüseyin Adıbelli, “İlk Elektrik Üretimine Ait Materyaller Toplanmalı”, Türkiye’de İlk Elektrik Tarsus Ve Barajları, Der. Uğur Pişmanlık, Aratos Kitaplığı, Tarsus, s.26.
- Akşin 2009 Sina Akşin, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Öz
19.
yüzyılda Osmanlı Devleti’nde modernleşme girişimleri giderek artmaktaydı. Bu
modernleşme faaliyetlerinden birisi de şehir sokaklarının geceleri
aydınlatılmasıydı. Birçok şehirde, geceleri sokakların havagazı ve elektrikle
aydınlatılması için girişimlere başlanmıştır. Bu kentlerin arasında Tarsus da
vardı. Tarsus elektrik altyapısının tarihi üzerine birçok araştırma
yapılmıştır. Bu araştırmaların hepsinde Tarsus Elektrik Santrali’nin 1902’de
faaliyete geçtiği belirtilmiştir. Ancak şehrin elektrik altyapısının yapılması
1906’da düşünülmüştür. Kentteki aydınlatma ve içme suyu sıkıntısından dolayı
bir hidroelektrik santrali yapılması planlanmıştır. Çalışmalar sonucunda kentin
elektrik altyapısı 1910’da tamamlanmıştır. Kentin elektrik altyapısı, Tarsus
Belediyesi tarafından yapılmıştır. Elektrik santrali, planlandığı gibi bir
hidroelektrik santraliydi. Santral, kent merkezinin yaklaşık iki kilometre
kuzeyinde Berdan nehrinin yanına inşa edilmiştir. 75 kilowatt elektrik
üretebilmekteydi. Elektrik, santralden yüksek gerilimli olarak kent merkezine
iletilmiştir. Burada alçak gerilime indirilerek elektrik abonelerine
dağıtılmıştır. Elektrik altyapısı, önceleri Tarsus Belediyesi tarafından
yönetilmiştir. Daha sonra bu işin belediyenin doğrudan idare edeceği bir iş olmadığı
düşünülmüştür. Bu nedenle kentin elektrik altyapısı 1922/1923’te Tarsus
Elektrik Komandit Şirketi’ne devredilmiştir. Ancak elektrik şirketinin önemli
bir kısmı belediyeye aitti. Dolayısıyla kentin elektrik altyapısının
yönetiminde belediyenin idaresi devam etmiştir. Elektrik ücretlerinde,
abonelerin niteliğine göre farklı tarifeler uygulanmıştır. Postane, cami, okul,
kışla gibi resmi kurumlara mevcut ücretin yarısı alınmıştır. Sanayi
kuruluşlarına da indirimli tarife uygulanırdı. Tarsus elektrik santrali, Türkiye’nin teknoloji
tarihi açısından önemlidir. Çünkü bu santral Türkiye’nin ilk elektrik
santrallerinden birisidir.
Anahtar Kelimeler
Tarsus hidroelektrik santrali elektrik Türkiye’nin Modernleşmesi
Kaynakça
- Adıbelli 2011a Hüseyin Adıbelli, “Tarsus Demek, Bir Yerde Elektrik Demek”, Türkiye’de İlk Elektrik Tarsus Ve Barajları, Der. Uğur Pişmanlık, Aratos Kitaplığı, Tarsus, s.23.
- Adıbelli 2011b Hüseyin Adıbelli, “İlk Elektrik Üretimine Ait Materyaller Toplanmalı”, Türkiye’de İlk Elektrik Tarsus Ve Barajları, Der. Uğur Pişmanlık, Aratos Kitaplığı, Tarsus, s.26.
- Akşin 2009 Sina Akşin, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Ayrıntılar
| Bölüm | MAKALELER |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 19 Temmuz 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 |