Collection of Ottoman Documents in the Archive of the Croatian Academy of Science and Art

Yıl 2024, Cilt: 39 Sayı: 2, 537 - 559, 27.12.2024

Okan Büyüktapu

https://doi.org/10.18513/egetid.1533153

Öz

This paper examines an important archival collection located in Zagreb, containing 760 documents from the Ottoman Eyalet of Bosnia. Spanning a broad period from the late 15th to the late 19th centuries, this collection reflects the rich history of the region and has yet to be adequately evaluated. The collection encompasses various types of official and unofficial documents, including state papers such as imperial decrees (ferman), patents of appointment (berat), and administrative orders (buyruldu); legal documents like title deeds (temessük), bonds (sened), petitions (arzuhal); religious and administrative records such as land registry documents (tapuname), religious rulings (fetva), and foundation charters (vakıfname); as well as letters, wills, accounting books, and other miscellaneous records. These documents, predominantly produced by state institutions, provide valuable insights into the functioning of Ottoman provincial administration while also offering rich data that sheds light on the socio-cultural structure of the local community in the province of Bosnia. The primary aim of this study is to draw attention to the potential contributions this little-known archival collection can make to Ottoman Balkan history research. The research particularly aims to lay the groundwork for future studies on the administrative, social, and cultural life in Ottoman-era Bosnia and to facilitate new academic discoveries.

Anahtar Kelimeler

Croatia, Archive of the Croatian Academy of Science and Arts, Balkans, Ottoman Documents.

HIRVAT BİLİM VE SANAT AKADEMİSİ ARŞİVİ’NDEKİ OSMANLI BELGELERİ KOLEKSİYONU

Öz

Bu makale, Zagreb’de bulunan ve Bosna Eyaleti’nden kalma 760 belgeyi içeren bir arşiv koleksiyonunu incelemektedir. 15. yüzyılın sonlarından 19. yüzyılın sonlarına kadar uzanan geniş bir zaman dilimini kapsayan bu koleksiyon, bölgenin zengin tarihini yansıtmakta olup, henüz yeterince değerlendirilememiştir. Çeşitli türlerde resmi ve gayri resmi belgeleri kapsayan koleksiyon içinde fermanlar, beratlar ve buyruldular gibi devlet belgelerinin yanı sıra; temessük, sened ve arzuhal gibi hukuki dokümanlar; tapuname, fetva ve vakıfname gibi dini ve idari kayıtlar; ayrıca mektuplar, vasiyetnameler, muhasebe defterleri ve diğer müteferrik evraklar yer almaktadır. Ağırlıklı olarak devlet kurumları tarafından üretilmiş olan bu belgeler, Osmanlı taşra yönetiminin işleyişine dair değerli bilgiler sunmakta, aynı zamanda Bosna Eyaleti’nde yaşamış yerel toplumun sosyo-kültürel yapısına ışık tutacak zengin veriler de içermektedir. Bu çalışmanın temel amacı, bu az bilinen arşiv koleksiyonunun Osmanlı Balkan tarihi araştırmalarına yapabileceği potansiyel katkılara dikkat çekmektedir. Araştırma özellikle, Osmanlı döneminde Bosna Eyaletinin idari, sosyal ve kültürel yaşamı üzerine yapılacak gelecekteki çalışmalara zemin hazırlayarak yeni akademik çalışmalara olanak sağlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hırvatistan, Hırvat Bilim ve Sanat Akademisi Arşivi, Balkanlar, Osmanlı Belgeleri.

Teşekkür

Hırvat Bilim ve Sanat Akademisi Arşivi Şarkiyat Eserleri Koleksiyonu müdürü sayın Dr. Tatjana Paić-Vukić’e içten şükranlarımı sunarım. Kendisi, beni bu koleksiyondan haberdar edip her ziyaretimde evinin sıcaklığıyla ağırlamanın yanı sıra, makalenin taslağını titizlikle inceleyerek sunduğu değerli yorumlar ve yaptığı özenli düzeltmelerle çalışmamı hatalardan arındırdı.

Kaynakça

• Emecen ve Bostan 1998 Feridun M. Emecen, İdris Bostan, “Dubrovnik Arşivi’ndeki Osmanlı Belgeleri ile İlgili Rapor”, Belleten, C. LXII, 235, S. 235, s. 917-920.
• Miović 2010 Vesna Miović, “History of the Ottoman Documents in the State Archives of Dubrovnik (Ragusa)”, Perspectives on Ottoman Studies: Papers from the 18th Symposium of the International Committee of pre-Ottoman Studies (CIEPO) at the University of Zagreb, s. 857-863, ed. Ekrem Čaušević, Nenad Moačanin, Vjeran Kursar, LIT Verlag, Berlin.
• Paić-Vukić 2017 Tatjana Paic-Vukic, “Collecting manuscripts for the Oriental collection of the Yugoslav Academy of Sciences and Arts: The role of Franz Babinger”, Archivum Ottomanicum, 34, s. 111-122.
• Paić-Vukić 2019 Tatjana Paić-Vukić, “Orijentalna zbirka Arhiva Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti”, Glasnik HAZU, VI/10, s. 35-37.
• Paić-Vukić 2022 Tatjana Paić-Vukić, “Presenting the Ottoman Heritage: An Exhibition of Islamic Manuscripts in Zagreb”, Life on the Ottoman Border: Essays in Honour of Nenad Moačanin, s. 221-227, ed. Vjeran Kursar, FF Press, Zagreb.
• Şabonoviç 1966 Hazım Şabanoviç, “Dubrovnik Devlet Arşivindeki Türk Vesikaları”, Belleten, çev. İsmail Eren, C. XXX, S. 119, s. 391-437.
• Truhelka 1955 Ciro Truhelka, “Dubrovnik Arşivinde Türk - İslav Vesikaları”, İstanbul Enstitüsü Dergisi, S.1, s. 39-65. Vuković 2017 Marinko Vuković, “Arhiv Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu”, Hrvatska Revija 2, XVII/2017, s. 10-13.