İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Çevre Kirliliğine Yönelik Zihinsel Modellerinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2020

Ayşe Hilal Kıvrak Gökhan Uyanık

Öz

Bu çalışmanın amacı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin çevre kirliliğine yönelik zihinsel modellerini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda, nitel verilere odaklanan bir durum çalışması gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2017-2018 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde, biri merkez ve diğeri köy okulu olmak üzere farklı sosyo-kültürel çevreleri temsil eden, iki farklı ilkokulda öğrenim görmekte olan toplam 110 ilkokul dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen görüşme formundan yararlanılmıştır. Verilerin analizinde, içerik analizi tekniği kullanılmış ve veriler kategorilere ayrılarak tablolar halinde sunulmuştur. Araştırma sonuçları, öğrencilerin bulundukları sosyo-kültürel çevrenin, çocukların çevre kirliliğiyle ilişkili zihinsel modellerinin şekillenmesinde etkili bir faktör olabileceğini göstermektedir. Bu sonuçlardan yola çıkarak, bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

çevre kirliliği, ilkokul öğrencileri, zihinsel modeller

Determination of the Mental Models towards Environmental Pollution of Primary School 4th Grade Students

Öz

The aim of this study was to determine the mental models of environmental pollution of elementary school students. Consistent with this purpose, a case study focusing on qualitative data has been conducted. Participants of this study consisted of 110 fourth-year students who are studying in two different primary schools, representing different socio-cultural spheres. Data collected using an interview form developed by the researcher. In the analysis of the data, the content analysis technique was used to analyze the data and the data were presented in tables separated by categories. Results of this study suggested that the socio-cultural environment in which students are located can be an effective factor in shaping children's mental models of environmental pollution. Based on these results, some suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Environmetal pollution, primary school students, mental models

Kaynakça

• Arık, İ. (2014). 7. sınıf eko-okul öğrencilerinin sera etkisi zihinsel modellerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, D. (2013). Farklı sosyo-kültürel çevrelerde (Antalya ili örneği) öğrenim gören ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik zihinsel modellerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş. & Kılıç-Çakmak, E. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (24.baskı.). Ankara: Pegem Akademi.
• Çetin, G. (2015). İlkokul öğrencilerinin temiz ve kirli çevre ile ilgili görüşleri. International Journal of Education Science and Technology, 1(1), 26–41.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır. Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1–13.
• Franco, C., & Colinvaux, D. (2000). Grasping mental models. Developing Models in Science Education. Kluwer Academic Publishers, İngiltere.
• Günbatar, S. & Sarı, M. (2005). Elektrik ve manyetizma konularında anlaşılması zor kavramlar için model geliştirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-197.
• Harrison, A. G. & Treagust, D. F. (2000). A typology of school science models, International Journal of Science Education, 22(9), 1011- 1026.
• Norman, D. A. (1983). Some observations on mental models. In D. A. Gentner & A. L. Stevens (Eds.), Mental models. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Özmen, D., Çakmakçı-Çetinkaya, A. & Nehir, S. (2005). Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(6), 330–344.
• Özsoy, S. (2012). Investigating elementary school students’ perceptions about environment through their drawings. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(2), 1132–1139.
• Özsoy, S. & Ahi, B. (2014). İlkokul öğrencilerinin geleceğe yönelik çevre algılarının çizdikleri resimler aracılığı ile belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1557–1582.
• Öztürk, A. & Doğanay, A. (2013). İlköğretim beşinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin dünyanın şekli ve yerçekimi kavramlarına ilişkin anlamaları ve zihinsel modelleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2455-2476.
• Pekmezci, A. (2017). 6. sınıf öğrencilerinin solunum sistemi ile ilgili zihinsel modellerinin değişimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Pınar, E. & Yakışan, M. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre kavramları ile ilgili çizimlerinin analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 97–113.
• Polat, Z. (2012). Öğrencilerin atom konusundaki zihinsel modelleri ile ders kitaplarındaki atom görsellerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Boğaziçi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şenyurt, A., Bayık-Temel, A. & Özkahraman, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara duyarlılıklarının incelenmesi. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 8–15.
• Uyanık, G. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre kirliliğine ilişkin görüşleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1574-1600.
• Yılmaz, A., Bozkurt, Y. & Taşkın, E. (2005). Doğal kaynakların korunmasında çevre yönetiminin etkinliği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 15–30.