İnsanın Varlık Şartlarından Eşyânın Tabiâtına Uzanan Bir Yolculuk: Mermer Tezgâh

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 25, 165 - 177, 20.04.2020

Öznur Özdarıcı

Öz

İnsanın hayatını devam ettirebilmesi için gerekli olan birtakım fizyolojik ihtiyaçları vardır. İnsan, aynı zamanda tinsel bir varlıktır. Onun bir ruh ve duygu tarafı bulunmaktadır. Tıpkı beden gibi ruh da gıdaya ihtiyaç gösterir. Yapılan sanatsal faaliyetler ruhun beslenmesini sağlar. Bütün bu özelliklerinin dışında insan, ontolojik bir varlıktır. Onun bir de varlık koşulları vardır. Bunlar insanı varlık yapısı bakımından diğer canlılardan ayıran özellikleri içerir. İnsanı tanımamızı ve anlamamızı sağlar. Söz konusu varlık şartları “bilen, yapıp-eden, değerleri duyan, tavır takınan, önceden gören ve önceden belirleyen, isteyen, özgür ve tarihsel bir varlık olan, ideleştiren, bir şeye kendisini veren, çalışan, eğiten ve eğitilebilen, devlet kuran, inanan, sanatın ve tekniğin yaratıcısı olan, konuşan, disharmonik, biyopsişik bir varlık olarak insan” şeklinde ifade edilebilir. Sıralanan bu varlık şartları insanın hayat karşısında güçlü durmasını sağlar. İnsanı tanımayı ve anlamayı sağlayan felsefî alana antropoloji adı verilir. Antropoloji, insanın varlık şartlarını sıralar ve onu anlamlandırmaya çalışır. Sanat da insanın varlık şartlarından biridir. İnsanoğlu tinsel yönünü sanat ile besler. Bunun için sanat, diğer varlık şartları gibi bir ihtiyaca binaen ortaya çıkmıştır. Ömer Seyfettin, Türk edebiyatının önemli hikâyecilerinden biridir.
Hikâyelerinde gündelik hayat içerisindeki olayları, insanları ve durumları çeşitli yönleriyle, canlı bir biçimde ele alır. Çalışmamızda yazarın, “Mermer Tezgâh” adlı
hikâyesinde yer alan varlık şartları tespit edilmiş ve Takiyettin Mengüşoğlu’nun sıraladığı yirmi adet varlık şartından on biri üzerinde durulmuştur. Bunları şu
şekilde sıralamak mümkündür: “Bilen, yapıp-eden, değerleri duyan, tavır takınan, önceden gören ve önceden belirleyen, isteyen, çalışan, eğiten, eğitilebilen, inanan,
konuşan, biyopsişik bir varlık olarak insan.” Hikâyede eşyânın tabiâtına uygun kullanılmadığına ve eşyaların kullanılış biçiminin kişinin kimliği hakkında ipuçları verdiğine dikkat çekilmiştir. Bütün bunlardan hareketle insanın bütün varlık şartlarının birbirine dayandığı, bağlı olduğu ve birbirini gerektirdiği sonucuna
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, Hikâye, İnsanın Varlık Şartları, Eşyânın Tabiâtı

Kaynakça

• Descartes, (2018), Yöntem Üzerine Konuşma, (Çev: Erkan Ataçay), Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Ömer Seyfettin, (2017), Hikâyeler 2, (Haz: Hülya Argunşah), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• MENGÜŞOĞLU, Takiyettin, (2015), İnsan Felsefesi, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• MIODOWNIK, Mark, (2013), Eşyanın Tabiatı, (Çev: Selan Ak), İstanbul: Domingo Yayınları.