Ömer Seyfettin’in ‘Cabi Efendi’si Üzerine Dikkatler, Tespitler ve Öneriler

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 25, 179 - 207, 20.04.2020

İsmail Kekeç

Öz

Cabi Efendi’nin, Ömer Seyfettin’in kurguladığı tipler arasında önemli bir yeri vardır. Yazarın beş hikâyeden oluşan serisinde merkezi kişi olarak okura sunulur. Bu beş hikâye şunlardır: “Mermer Tezgâh”, “Tütün”, “Dama Taşları”, “Makul Bir Dönüş” ve “Acaba Ne İdi?”. Çalışmanın giriş bölümünde anahtar kavramlara değinilerek Ömer Seyfettin’in hikâyeciliği üzerine kısa bir değerlendirmede bulunulmuştur. Ardından bazı araştırmacıların ve bilim insanlarının Cabi Efendi hakkındaki tespitlerine, yorumlarına yer verilmiştir. Onu değerlendirirken özellikle kullandıkları sıfat ve tanımlara dikkat çekilmiştir. Bahsi geçen çalışmalarda Cabi Efendi’nin ne şekilde ele alındığından bu sayede okurun haberdar olması sağlanmıştır. Çalışmanın bundan sonraki bölümlerinde de söz konusu hikâyeler üzerinden Cabi Efendi’nin izi sürülmüştür. Her bir metinde öne çıkan özellikleri tespit edilmiştir. Bu da gerek kişiliğinden gerek diğer insanlarla olan etkileşiminden gerekse toplumsal meselelere dair yaklaşımından yola çıkılarak yapılmıştır. Böylelikle kişilik özellikleri, tavrı, hayata bakışı gibi hususlar açıklığa kavuşturulmuştur. Yapılan incelemenin sonucunda hikâyelerin bütününe bakıldığında Cabi Efendi’nin baştan sona sabit bir çizgide ilerlemediği anlaşılmıştır. Değişmeyen yönleri olduğu gibi değişen yönlerinin de olduğu, olumlu olduğu kadar olumsuz özelliklere de sahip olduğu keşfedilmiştir. Elde edilen bu bulgular ışığında, Cabi Efendi hakkında yapılan bazı tanımların ve yorumların eksikliği, yanlışlığı gözler önüne serilmiştir. Buna bağlı olarak önerilen daha kapsayıcı yorumlar ve tanımlarla daha bütüncül ve farklı bir Cabi Efendi çözümlemesi ortaya
konulmuştur

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, Cabi Efendi, Hikâye

Kaynakça

• ALANGU, Tahir, (2017), Ömer Seyfettin – Ülkücü Bir Yazarın Romanı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ARGUNŞAH, Hülya, (2017), “Önsöz”, Ömer Seyfettin Hikâyeler 1, İstanbul: Dergâh Yayınları, 15-41.
• ENGİNÜN, İnci, (1992), “Ömer Seyfettin’in Hikâyeciliği”, Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 37-49.
• GÜNTEKİN, Reşat Nuri, (1965), “Kahveler-II”, Anadolu Notları, İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri, I: 127-128.
• KÖROĞLU, Erol, (2010), Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) İstanbul: İletişim Yayınları, 2. Baskı.
• Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, (1997), Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ömer Seyfettin, (2017), Hikâyeler 2, (Haz. Hülya Argunşah), İstanbul: Dergâh Yayınları, 4. Baskı.
• Ömer Seyfettin, (2017), Hikâyeler 3, (Haz. Hülya Argunşah), İstanbul: Dergâh Yayınları, 4. Baskı.
• ÖRGEN, Ertan, (2009), “Ömer Seyfettin Öykülerinin Yapısında ve Dilinde İroni”, Türk Yurdu, XXIX: 73-81.
• PALA, İskender, (2010), Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları, 19. Baskı.
• POLAT, Nazım Hikmet, (2007), “Ömer Seyfettin”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul, XXXIV: 80-82.
• SERT, Özlem, (2009), Unutulan Tarihe Yolculuk/Yedi Uyurlar Efsanesi, Ankara: Phoenix Yayınevi.
• TOPRAK, Zafer, (2019), Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Türkçe Sözlük, (2011), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 11. Baskı.
• ULUDAĞ, Süleyman, (1991), “Ârif”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul, III: 361-362.
• YÖNTEM, Ali Canib, (1947), Ömer Seyfeddin – Hayatı, Karakteri, Edebiyatı, İdeali ve Eserlerinden Nümuneler, İstanbul: Remzi Kitabevi