Ernest Hemingway’ın The Sun Also Rises (Güneş De Doğar) Eserinin Türkçe Çevirilerinde Çevirmen Kararları

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 26, 431 - 451, 15.08.2020

Nazlı Gündüz

Öz

Bir edebi eserin farklı kültürlerde ve farklı uzamlarda hayat bulmasını ve beğenilmesini sağlayan en önemli etkenlerin başında metin çevirisi gelir. Bir metni, yazarın
yarattığı değeri ve biçimiyle eşdeğer olarak hedef metne dönüştürmeyi sağlayan edebi metin çeviri etkinliğinin kökeni çok eski zamanlara kadar uzanır. Edebi metin çevirileri çeşitleri arasında roman çevirileri farklı çevirmenlerin farklı dokunuşları, dünya görüşleri, kültürleri, eğitim düzeyleri, üslupları ve sözcük hazineleri ile farklı şekillerde erek dile ulaşır. Bu çalışmada Amerikan edebiyatını zirveye taşıyan yazarlardan Ernest Hemingway’in 1976’da yayımlanan The Sun Also Rises (Güneş De Doğar) romanının çıkış kültürü ve erek kültürü bağlamında İngilizceden Türkçeye yapılan iki çevirisi karşılaştırmalı olarak dilsel, kültürel ve toplumsal açılardan ele alınacaktır. İlk çeviri Orhan Azizoğlu tarafından yapılan ve Bilgi Yayınlarından basılarak klasikler arasına giren 1986 tarihli çeviri metindir. İkincisi ise, 1988 yılında Sinan Fişek tarafından çevrilen ve Adam Yayınlarında basılan metindir. Çalışmada karşılaştırmalı çeviribilimsel yöntem ve kültürel çeviri yaklaşımından yararlanılacaktır. Amaç, Güneş De Doğar romanının Türkçeye yapılan iki çevirisinin çevirmenlerin dil kararları açısından karşılaştırılması ve aralarında ne tür farklılıklar olduğunu tespit etmek için çevirmen kararlarına ışık tutmaktır. Burada, ana metnin iki farklı erek metne dönüştürülmesi sürecinde erek dilde kültürel, toplumsal ve dilsel düzlemlerde karşılaştırmalı bir betimlemesini yaparak çevirmen kararlarının okuyucu üzerinde ne tür etkiler bıraktığını inceleyip yorumlamak ve irdelemeye çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Edebi Çeviri, Çevirmen Kararları, Çeviri karşılaştırması, Güneş de Doğar

Kaynakça

• AKSOY, Nüzhet, Berrin, (2002), Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi, Ankara: İmge Kitabevi.
• BAYKAN, Ali, (2005), “Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0 (14): 177-197.
• BURKE, Peter, (2005), Lost (and Found) in Translation: A Cultural History of Translators and Translating in Early Modern Europe, NIAS. Wassenaar: Netherland Ltd.
• CESUR, Kürşat, (2018), Dictionary of Linking Words: A Guide to Translation Studies, Çanakkale: Paradigma Akademi Basın Yayın Dağıtım.
• ECE, Ayşe, (2010), Edebiyat Çevirisinin ve Çevirmeninin İzinde, İstanbul: Sel Yayınları.
• FARAHZAD, Farzaneh, (1998), “A Gestalt Approach to Manipulation in Translation”, Perspectives: Studies in Translatology, 6 (2): 153-233.
• GÖKTÜRK, Akşit, (1994), Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: YKY.
• GROSS, Alex, (1996), The History of Translation History, [on-line] Available:http//language.home.sprynet.com
• HEMINGWAY, Ernest, (1976), The Sun Also Rises, Panther Books: Jonathan Cape Ltd.
• HEMINGWAY, Ernest, (1986), Güneş de Doğar, (Çeviren: O. Azizoğlu), İstanbul: Bilgi Yayınları.
• HEMINGWAY, Ernest, (1988), Güneş de Doğar, (Çeviren: S. Fişek), İstanbul: Adam Yayınları.
• HOLZ-MÄNTTÄARI, Justa (1984). Translatorisches Handeln Theorie und Methode Translatorial Action: Theory and Method), Academia Scientiarum Fennica, Helsinki.
• JAKOBSON, Roman, (1959), “On Linguistic Aspects of Translation”, The Translation Studies Reader, (Ed. L. Venuti), London: Routledge, 113-118.
• KURUYAZICI, Nilüfer, (1984), “Çevirmen ve Eleştirmen Sorumluluğu Açısından Çeviri”,Çağdaş Eleştiri, 3: 30-33.
• LARSON, Mildred, L, (1991), “Translation: theory and practice, tension and interdependence”, American Translators Association: scholarly monographs, NY: State University of New York.
• MARINETTI, Cristina, (2011), “Cultural approaches”. (Eds. Y. Gambier & L. van Doorslaer), Handbook of Translation Studies, (2): 26–30, John Benjamins Publishing Company. https://doi.org/10.1075/hts.2.cul1
• MERRILL, James, (1976), Lost in Translation: Divine Comedies, New York: Atheneum. 449 Ernest Hemingway’ın The Sun Also Rises (Güneş De Doğar) Eserinin Türkçe Çevirilerinde Çevirmen Kararları
• MERRILL, James, (1998), Meaning-based Translation: A Guide to Cross-language Equivalence, Lanham, MD: University Press of America and Summer Institute of Linguistics.
• NEWMARK, Peter, (1988a), A Textbook of Translation, New York: Prentice Hall International.
• NEWMARK, Peter, (1988b), Approaches to Translation, New York: Pr,entice Hall International.
• NIDA, Eugene, Albert, (1964), Toward a Science of Translating, Brill: Leiden.
• PYM, Anthony, (2010), Exploring Translation Theories,London: Routledge.
• REYNOLDS, Michael, S, (1998), The Young Hemingway, New York: Norton Press.
• REYNOLDS, Michael, S, (1999), Hemingway: The Paris Years, New York: Norton Press.
• YÜCEL, Faruk, (2007), Tarihsel ve Kuramsal Açıdan Çeviri Edim, Ankara: Dost Kitabevi.