Kuzey Makedonya’da Sarı Saltuk’un İzleri

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 31, 173 - 187, 15.04.2022

Zeki Gürel

Öz

Kuzey Makedonya, Yugoslavya’nın dağılmasından sonra Balkanlarda 1991’de kurulan yeni devletlerden birisidir. Yugoslavya’nın da içinde bulunduğu Balkanlarda
Türk varlığını Osmanlı ile başlatanların aksine bu coğrafyanın Türkler tarafından vatanlaştırılması M.Ö. 700 yıllarında İskitler zamanına rastlamaktadır. Alp Er Tunga’nın kurduğu İskit/Saka devletinin sınırları Asya’da Horasan’dan Avrupa’da Alp dağlarına kadar uzanıyordu ve bu cihan devletinin başkenti o zaman Anadolu’daki
Sinop’tu. “Alp Er Tunga Sağusu”nda: Alp Er Tunga öldü mü? / Issız acun kaldı mı? / Ödlek öçün aldı mı? / İmdi yürek yırtılır. Denmesinden de anlıyoruz ki; Alp Er Tunga o zaman için Türk Cihan devletinin hükümdarıdır.
Sarı Saltuk’un Balkanlara geçişi de Osmanlılardan öncedir. Balkanlarda pek çok
yerde Sarı Saltuk Türbesi/makamı bulunmaktadır. Bunlardan birisi de Kuzey Makedonya’nın Ohri şehrinde bulunan ve bugün için Siveti Navm Kilisesi diye anılan
yerdir. Biz bu yazımızda Siveti Navm mı, Sarı Saltuk mu? Sorusunu soracak ve bu
konudaki kitabî bilgileri ve yerli halktan dinlediklerimizi sizlerle paylaşacağız. Ayrıca
Kuzey Makedonya’da ders kitaplarında, yayın organlarında ve halk anlatılarında Sarı
Saltuk’un nasıl yer aldığını da dikkatlere sunacağız.

Anahtar Kelimeler

Kuzey Makedonya, Kuzey Makedonya'da Türk Varlığı, Siveti Navm, Sarı Saltuk

Kaynakça

• AKALIN, Şükrü Haluk (2001). “Rumeli’de Sarı Saltuk’un İzleri ve Ohri’deki Sveti Naum/Sarı Saltuk Ziyaretgâhı”, Sesler Dergisi, Üsküp: Yıl: XXXVI, Sayı:331, s.5-26.
• BEYATLI, Yahya Kemal (2008). Çocukluğum Gençliğim Siyâsî ve Edebî Hatıralarım, 5. Baskı, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayını.
• BEYATLI, Yahya kemal (2009). Bütün Şiirleri, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yahya kemal Enstitüsü yayını.
• DEMİR, Necati-Dursun, Erdem (2013).Ebu’l Hayr-ı Rûmî Saltık-nâme,Cilt: I,II,III, İstanbul: UKİD Yayını.
• GÖVSA, İbrahim Alaettin (1947-1950). “Sarı Saltık”, Resimli Yeni Lûgat ve Ansiklopedi, İstanbul: İskit Yayını, Cilt: 5, s.2411.
• GÜREL, Nazlı Rânâ-Gürel, Zeki (2005). Türk Dili ve Edebiyatı Lise II, Üsküp: Prosvetno Dela Ad yayını.
• GÜREL, Nazlı Rânâ-Gürel, Zeki (2016). Makedonya’daki Ünversiteler İçin Türk Halk Edebiyatı, Üsküp: Yeni Balkan Yayınları.
• HOCA, Fadıl (2015). “Balkanlar’da İslâm Kültürü Tarihinde Sarı Saltuk’la İlgili Efsaneler ve Rivayetlerin Önemi”, Hikmet Dergisi, Gostivar: Yıl: XIII, Sayı:26, s.8-29.
• KANTAR, Şefik (2015). Günümüz Diliyle Sarı Saltuk Baba, İstanbul: UKİT Uluslar arası Kalkınma ve İşbirliği Derneği Yayını.
• KANTAR, Şefik (2016). Günümüz Diliyle Gül Baba, İstanbul: UKİT Uluslar arası Kalkınma ve İşbirliği Derneği Yayını.
• KANTAR, Şefik (2013).“Sarı Saltuk’un İzinden Anadolu’dan Balkanlara”, I. Uluslar arası Sarı Saltuk Buluşması 9-12 Kasım 2012 Babadağ-Romanya, Editör: Gıyasettein Aytaş, İstanbul: UKİT Uluslar arası Kalkınma ve İşbirliği Derneği Yayını.
• KAYA, Fahri (2008). Makedonya Türklerinden İz Bırakanlar, Üsküp: Köprü Derneği Divan Yayıncılık.
• KIEL, Machıel (2009). “Sarı Saltuk”Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayını, Cilt:36, s.147-150)
• KONESKA, Elizabeta (2009). “Makedonski Brod’daki Nikola Kilisesi Ya Da Hıdır Baba Türbesi Tarihi Konusundaki İkilemler”, III. Uluslar arası Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu 30-31 Ekim 2009, Üsküp/Skopje Hacı Bektaş Veli’nin tarihsel Kimliği, Düşünce Sistemi ve Etkileri, Editörler: Prof. Dr. Gıyasettin Aytaş-Yrd.
• Doç. Dr. Yusuf Doğan, Araş. Gör. Deren Başak-Akman yeşilel, Ankara: GÜ Türk Kültürü ve Hacı bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayını, s.241-248.
• KUMARLITAŞ, Satı (2016). “Makedonya’da Bir Yatır: Hıdır Baba’dan Aziz Nikola’ya”, Prof. Dr. Mahmut Çelik-Yrd. Doç. Dr. Zeki Gürel; Makedonya Ştip Gotse Delçev Üniversitesi Filoloji Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Monografisi, İştip: Makedonya Ştip Gotse Delçev Üniversitesi Yayını, s.260-267.