Eğitim Fakültelerinin Yapılandırılması Sürecinde Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci ve Özyeterliliklerinin Belirlenmesi

ERSİN Karademir

Araştırma Makalesi

Eğitim Fakültelerinin Yapılandırılması Sürecinde Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci ve Özyeterliliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2016, Sayı: 13, 3 - 18, 01.11.2016

ERSİN Karademir

Öz

Ülkemizde eğitim fakültelerinin ilköğretim bölümlerinde fen bilgisi ve sınıf öğretmenliği programlarının dışında
herhangi başka bir programda çevre bağlamlı derslere yer verilmemektedir. Sınıf öğretmenliği programında çevre
eğitimi (2 kredi) ve fen bilgisi öğretmenliği programında çevre bilimi (3 kredi) adları ile dersler yürütülmektedir.
Eğitim fakültelerinin yapılandırılması süreci bu açıdan önem arz etmektedir. Bu süreçte ilköğretim bölümünde sadece
iki programda yer alan çevre bağlamlı derslerin çoğaltılması ve yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bu bağlamda,
İlköğretim programlarında öğrenim görmekte olan öğretmen adaylarının çevre eğitimine yönelik öz yeterlilik ve bilinç
düzeylerini ölçmek ve değişken türlerine göre (cinsiyet, sınıf düzeyi, öğrenim görülen program ve çevre eğitimi alıp
almama durumu) farklılaşma olup olmadığını belirlemek amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda veriler öğretmen
adaylarının çevre eğitimine yönelik öz yeterlilik ve bilinç düzeylerini belirlemek amacıyla hazırlanmış “Çevre
Bilinci Ölçeği” ve “Çevre Eğitimine Yönelik Öz-Yeterlilik Ölçeği” ile toplanmıştır. Her bir ölçekte on beş madde
bulunmaktadır. Çevre bilinci ölçeğinde 7 olumsuz 8 olumlu, Özyeterlik Ölçeğinde ise 3 olumsuz 12 olumlu madde yer
almaktadır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini 240 öğretmen adayı oluşturmaktadır.
Cinsiyet, öğrenim gördüğü program, sınıf düzeyleri ve çevre eğitimi alıp almamaları ile ilgili veriler çözümlenmiş ve
frekans, yüzde değeri, aritmetik ortalama, standart sapma, t- testi, tek yönlü varyans analizi ve korelasyon teknikleri
ile yorumlanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda eğitim fakültesinde çevre derslerinin arttırılması ve içeriğinin
geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

ÇEVRE BİLİNCİ, ÇEVRE ÖZYETERLİĞİ, EĞİTİM FAKÜLTESİ, ÇEVRE EĞİTİMİ, ÖĞRETMEN ADAYI

Kaynakça

Ak, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik bilinçlerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Altın, M., Bacanlı, H. ve Yıldız, K. (2002). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevreye yönelik tutumları. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Kongresinde sunulmuş Bildiri, Eylül, Ankara.
Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve cevre bilgisi üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
Aydın, N. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ve öğretmenlerinin çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik inançları üzerine sınıf düzeyi, kıdem ve değer yönelimlerinin etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
Browers, A. & Tomic, W. (2000). A longitudianal study of teacher burnout and perceived selfef cacy in classroom management. Teaching and Teacher Education, 16, 239-253.
Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Deniş, H. & Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 20-26.
Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91-100.
Friedman, I. & Kass, E. (2001). Teacher self-efficacy: A classroom-organization conceptualization. Teaching and Teacher Education, 18, 675-686.
Gibson, S. & Dembo, M. H. (1984). Teacher ef cacy: a construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4), 569-582.
Hsu, S. J. (2004). The effects of an environmental education program on responsible environmental behavior and associated environmental literacy variables in taiwanese college students. The Journal of Environmental Education, 35(2), 37‐48.
Kahyaoğlu, M., Daban, Ş. ve Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 42-52.
Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kavruk, S. B.(2002). Türkiye’de çevre duyarlılığının artırılmasında çevre eğitiminin rolü ve önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Kaya, İ. & Gündoğdu, Y. (2007). Coğrafya öğretmenlerinin çevre bilincini oluşturma ve geliştirmedeki rolü: Diyarbakır örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 18, 201-213.
Keleş, R. (1997). İnsan, çevre, toplum. Ankara: İmge Yayınevi.
MEB, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2016). Öğretim programları. 10/04/2016 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/?width=900&height=530&TB_ iframe=true adresinden alınmıştır.
Özdemir, A. Aydın, N. & Akar-Vural, R. (2009). Çevre eğitimi öz-yeterlik algısı üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 1–8.
Özer, U. (1991). Environmental philosophy within the relationships of humanity, environment, culture and economy. Man and the Environment Conference Proceedings, 1, 318-321.
Öztek, Z. (2006). İlk ve ortaöğretimde çevre eğitimi. II. Çevre Hekimliği Kongre Kitabı. 18-21 Ocak, Ankara, 210-212 Öztürk, E. (2013). Uluslararası bir çevre eğitimi projesinin fen ve teknoloji öğretmen adaylarının çevre bilincine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Plevyak, L., Bendixen-Noe, M., Henderson, J., Roth, R. E., & Wilke, R. (2001). Level of teacher preparation and implementation of ee: Mandated and non-mandated ee teacher preparation states. Journal of Environmental Education, 28, 36-49.
Said, M. A., Ahmadun, F., Paim, L.H., Masud, J. (2003). Environmental concerns, knowledge and practices gap among malaysian teachers. International Journal of Sustainability in Higher Education, 4(4), 305-313.
Soran, H., Morgil, İ., Alev, E. ve Işık, S. (2000). Biyoloji öğrencilerinin çevre konularına olan ilgilerinin araştırılması ve kimya öğrencileri ile karşılaştırılması. H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 128-139.
Tschannen-Moran, M., Woolfolk, A. H. (2001). Teacher ef cacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
Unterbruner, U. (1991). Umwelterziehung und die Ängste jugendlicher vor Umweltzerstörung. In Eulefeld, G., Bolscho, D und Seybold, H. (Hrsg.) Umweltbewusstsein und Umwelterziehung. Kiel.

Yıl 2016, Sayı: 13, 3 - 18, 01.11.2016

ERSİN Karademir

Öz

Kaynakça

Ak, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik bilinçlerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Altın, M., Bacanlı, H. ve Yıldız, K. (2002). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevreye yönelik tutumları. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Kongresinde sunulmuş Bildiri, Eylül, Ankara.
Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve cevre bilgisi üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
Aydın, N. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ve öğretmenlerinin çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik inançları üzerine sınıf düzeyi, kıdem ve değer yönelimlerinin etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
Browers, A. & Tomic, W. (2000). A longitudianal study of teacher burnout and perceived selfef cacy in classroom management. Teaching and Teacher Education, 16, 239-253.
Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Deniş, H. & Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 20-26.
Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91-100.
Friedman, I. & Kass, E. (2001). Teacher self-efficacy: A classroom-organization conceptualization. Teaching and Teacher Education, 18, 675-686.
Gibson, S. & Dembo, M. H. (1984). Teacher ef cacy: a construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4), 569-582.
Hsu, S. J. (2004). The effects of an environmental education program on responsible environmental behavior and associated environmental literacy variables in taiwanese college students. The Journal of Environmental Education, 35(2), 37‐48.
Kahyaoğlu, M., Daban, Ş. ve Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 42-52.
Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kavruk, S. B.(2002). Türkiye’de çevre duyarlılığının artırılmasında çevre eğitiminin rolü ve önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Kaya, İ. & Gündoğdu, Y. (2007). Coğrafya öğretmenlerinin çevre bilincini oluşturma ve geliştirmedeki rolü: Diyarbakır örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 18, 201-213.
Keleş, R. (1997). İnsan, çevre, toplum. Ankara: İmge Yayınevi.
MEB, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2016). Öğretim programları. 10/04/2016 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/?width=900&height=530&TB_ iframe=true adresinden alınmıştır.
Özdemir, A. Aydın, N. & Akar-Vural, R. (2009). Çevre eğitimi öz-yeterlik algısı üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 1–8.
Özer, U. (1991). Environmental philosophy within the relationships of humanity, environment, culture and economy. Man and the Environment Conference Proceedings, 1, 318-321.
Öztek, Z. (2006). İlk ve ortaöğretimde çevre eğitimi. II. Çevre Hekimliği Kongre Kitabı. 18-21 Ocak, Ankara, 210-212 Öztürk, E. (2013). Uluslararası bir çevre eğitimi projesinin fen ve teknoloji öğretmen adaylarının çevre bilincine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Plevyak, L., Bendixen-Noe, M., Henderson, J., Roth, R. E., & Wilke, R. (2001). Level of teacher preparation and implementation of ee: Mandated and non-mandated ee teacher preparation states. Journal of Environmental Education, 28, 36-49.
Said, M. A., Ahmadun, F., Paim, L.H., Masud, J. (2003). Environmental concerns, knowledge and practices gap among malaysian teachers. International Journal of Sustainability in Higher Education, 4(4), 305-313.
Soran, H., Morgil, İ., Alev, E. ve Işık, S. (2000). Biyoloji öğrencilerinin çevre konularına olan ilgilerinin araştırılması ve kimya öğrencileri ile karşılaştırılması. H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 128-139.
Tschannen-Moran, M., Woolfolk, A. H. (2001). Teacher ef cacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
Unterbruner, U. (1991). Umwelterziehung und die Ängste jugendlicher vor Umweltzerstörung. In Eulefeld, G., Bolscho, D und Seybold, H. (Hrsg.) Umweltbewusstsein und Umwelterziehung. Kiel.

Toplam 25 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Konular	Eğitim Üzerine Çalışmalar
Bölüm	Dergi Kapağı
Yazarlar	ERSİN Karademir
Yayımlanma Tarihi	1 Kasım 2016
Gönderilme Tarihi	10 Nisan 2016
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2016 Sayı: 13

Kaynak Göster

APA	Karademir, E. (2016). Eğitim Fakültelerinin Yapılandırılması Sürecinde Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci ve Özyeterliliklerinin Belirlenmesi. Eğitim Ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, 7(13), 3-18.

Makale Dosyaları

Tam Metin

Dergi Ana Sayfası
Arşiv