OLUMSUZ OKUL TUTUMU, OKULA YABANCILAŞMA VE ANTİ-SOSYAL DAVRANIŞIN ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN SUÇA EĞİLİMİNİ YORDAMA DÜZEYİ

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 19, 63 - 86, 24.07.2019

Taner Atmaca

Öz

Bu çalışmanın temel amacı ortaöğretim öğrencilerinin olumsuz okul tutumlarının, anti
sosyal davranışların ve okula yabancılaşma düzeylerinin okulda disiplin suçu kabul edilen
davranışlarını yordama düzeyini ortaya koymaktır. Bu bağlamda Düzce’de sınavla öğrenci
kabul eden yirmi ortaöğretim kurumu içerisinde en düşük puana sahip bir meslek lisesi-
ne devam eden 256 öğrenciden 2018-2019 eğitim öğretim yılı güz döneminde veriler elde
edilmiştir. Araştırma, ilişkisel tarama modelindedir. Verilerin toplanmasında, Okul Tutumu
Ölçeği, Anti-Sosyal Davranışlar Ölçeği, Okula Yabancılaşma Ölçeği ve Suça Eğilim Envanteri kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde korelasyon, adımsal çoklu regresyon ve
yol analizi teknikleri kullanılmıştır. Ortaya çıkan bulgulara göre olumsuz okul tutumu, anti
sosyal davranış, okula yabancılaşma ve suça eğilim arasında orta düzeyde, anlamlı ve pozitif korelasyon bulunmaktadır. Ayrıca olumsuz okul tutumu, anti sosyal davranış ve okula
yabancılaşma, ortaöğretim öğrencilerinin suça eğilim düzeylerinin %44’ünü açıklamaktadır.
Yapılan yol analizinde anti sosyal davranışın aracılık etkisine de bakılmıştır. Olumsuz okul
tutumu ve okula yabancılaşmanın lise öğrencilerinin suça eğilimlerini anti sosyal davranış
aracılığı ile orta düzeyde yordadığı bulunmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Anti-Sosyal Davranış, Yabancılaşma, Olumsuz Okul Tutumu, suça eğilim

Kaynakça

• Adıgüzel, A. ve Karadaş, H. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okula ilişkin tutumlarının devamsızlık ve okul başarıları arasındaki ilişki. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 49-66. Ak, İ. ve Sayar, K. (2002). Antisosyal kişlilik bozukluğunda sosyobiyolojik etkenler. Klinik Psikofarmokoloji Bülteni, 12, 155-158
• Akar, N. (2006). Ortaöğretim kurumlarında karşılaşılan disiplin sorunları ve eğitim yöneticilerinin çözüm yaklaşımları (Denizli ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli-Türkiye.
• Atherton, D. (2013). The relationship between the school environment and antisocial behaviour. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, RMIT University, Melbourne, Australia.
• Atıcı, R. (2014). Sınıf içerisinde öğrenci davranışlarına etki eden etmenler. International Journal of Social Science, 28, 413-427.
• Avcı, M. (2006). Ergenlikte toplumsal uyum sorunları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 39-63.
• Ayan, S. (2011). Receiving disciplinary punishment at school, being exposed to family violence. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12,137-142.
• Bender, D., & Lösel, F. (2011). Bullying at school as a predictor of delinquency, violence and other anti-social behaviour in adulthood. Criminal Behaviour and Mental Health, 21, 99-106.
• Bilici, İ. (2016). İnformal öğrenme, çocuk ve suç olgusu. Sosyal Politika Çalışmaları, 16(36), 55-78. Blase, J., & Blase, J. (2002). The dark side of leadership: Teacher perspectives of principal mistreatment. Educational Administration Quarterly, 38(5), 671-727. Black, D., & Larson, C. L. (1999). Bad Boys, Bad Men. New York: Oxford.
• Bui, L. (2018). Examining the academic achievement–delinquency relationship among southeast Asian-Americans. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 62(6), 1556-1572.
• Burdek, A., & Ławska, W. (2016). Reasons for alienation leading to anti-social and delinquent behaviour among juveniles, according to the juveniles themselves. Państwo i Społeczeństwo, 4, 55-68.
• Bülbül, S. ve Doğan, S. (2016). Suça sürüklenen çocukların durumu ve çözüm önerileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 59, 31-36.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Dembo, R., Briones-Robinson, R., Wareham, J., Winters, K., Ungaro, R., & Schmeidler, J. (2014). Brief intervention impact on truant youth attitudes to school and school behavior problems: A longitudinal study. Journal of Educational Development Psychology, 4(1), 163-193.
• Deniz, D. (2017). Suç davranışına etki eden psikopatolojik süreçler. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 3(2), 1-8.
• Dishion, T., Patterson, G., Stoolmiller, M., & Skinner, M. (1991). Family, school, and behavioral antecedents to early adolescent involvement with antisocial peers. Developmental Psychology, 27, 172–180.
• Duke, D. (1978). Student behavior, the depersonalization of blame, and the society of victims. The Journal of Educational Thought, 12(1), .
• Durmaz, O. (2017). Antisosyal kişilik bozukluğunda zarar verici davranış örüntülerinin ve madde kullanım pro linin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri ile ilişkisi. Düşünen Adam, 30, 194-201.
• Erdem, M., Özdemir, B., Çelik, C., Balıkçı, A., Türker, T., & Özmenler, K. N. (2010). Antisosyal kişilik bozukluğu olgularının şiddet suçu niteliğine göre mizaç ve karakter özellikleri. Klinik Psikiyatri, 13, 113-118.
• Fetihi, L. (2002). Ergenlik ve toplum. Eğitim ve Bilim, 27(125), 62-68.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. London: SAGE.
• Gottfredson, M. R., & Hirschi, T. (1990). A General The Theory Of Crime. Stanford: Stanford Universtiy Press.
• Güler, M. (2010). Sosyal psikoloji bakış açısından çocuk ve ergenlerde suçlu davranış gelişimi. TBB Dergisi, 355-372.
• Gyansah, S., Soku, R., & Esil e, G. (2015). Child delinquency and pupils’ academic performance in Fumesua municipal assembly primary school in the Ejisu-Juaben Municipality, Ashanti Region, Ghana. Journal of Education and Practice, 6(12), 107- 120.
• Hascher, T., & Hadjar, A. (2018). School alienation: Theoretical approaches and educational research. Educational Research, 60(2), 171-188.
• Heimer, K., & Matsueda, R. (1997). A symbolic interactional theory of motivation and deviance: Interpreting psychological research, D. Osgood (Ed.), Motivation and delinquency (s. 223-276) içinde, Lincoln, NE: University of Nebraska Press.
• Jenkins, P. H. (1995). School delinquency and school commitment. Sociology of Education, 221-239.
• Jessor, R. (1991). Risk behavior in adolescence: A psychosocial framework for understanding and action. Journal of Adolescent Health, 12, 597- 605.
• Jessor, R. (1998). New perspectives on adolescent risk behaviors. United Kingdom: Cambridge University Press.
• Kahveci, N. (2012). Genel liselerde karşılaşılan disiplin sorunlarının uzamsal incelenmesi: İstanbul’danbir ilçe örneği. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 64-92.
• Kır, İ., Altay, C., & Ceyhan, E. (2014). Lise 9. sınıf öğrencilerinin yabancılaşma düzeylerinin ve şiddete yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 155-174.
• Kızılçelik, S. (1992). Sosyoloji teorileri II. Konya: Kuzucular Ofset.
• Kızıltan, G. S. (1986). Kişinin silinen yüzü: Çağımızda yabancılaşma sorunu. İstanbul: Metis.
• Kızmaz, Z. (2004). Öğrenim düzeyi ve suç: Suç- okul ilişkisi üzerine sosyolojik bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 291-319.
• Kocayörük, E. (2007). Lise öğrencilerinin yabancılaşma ve anne-baba ilişkiler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim, Bilim, Toplum, 5(17), 92-111.
• Kocayörük, E., & Şimşek, Ö. (2016). Parental attachment and adolescents’ perception of school alienation: The mediation role of self esteem and adjustment. The Journal of Psychology, 150(4), 405-421.
• Liazos, A. (1978). School, alienation, and delinquency. Crime&Delinquency, 355-370.
• Liberman, A., Kirk, D., & Kim, K. (2014). Labeling effects of first juvenile arrests: Secondary deviance and secondary sanctioning. Criminology, 1-52.
• Maguin, E., & Loeber, R. (1996). Academic performance and delinquency. Crime and Justice, 20, 145-264.
• Master, J. (1948). Juvenile delinquency: A parent teacher challenge. The Journal of Educational Sociology, 21(7), 385-390.
• McEvoy, A., & Welker, R. (2000). Antisocial behavior, academic failure, and school climate: A critical review. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 8(3), 130-140.
• Moore, M. (2011). Psychological theories of crime and delinquency. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 21, 226-239.
• Morinaj-Turkina, J., Scharf, J., Grecu, A., & Hadjar, A. (2017). School alienation: A construct validation study. Frontline Learning Research, 5(2), 36-59.
• Odetola, T., Erickson, E., Bryan, C., & Walker, L. (1972). Organizational structure and student alienation. Educational Administration Quarterly, 8(1), 15-26.
• Ögel, K. (2014). Çocuk, suç ve bireyselleştirilmiş iyileştirme. Ankara: Adalet Bakanlığı. Pauwels, L., & Svensson, R. (2015). Schools and child antisocial behavior: In search for mediator effects of school-level disadvantage. SAGE Open, 1-13.
• Reid, W. (1985). Antisocial personality: A review. Hosp Com Psychiatry, 36, 831-837.
• Riley, D. (2007). Anti-social behaviour: Children, schools and parents. Education and the Law, 19(3-4), 221-236.
• Sankey, M., & Huon, G. (1999). Investigating the role of alienation in a multicomponent model of juvenile delinquency. Journal of Adolescence , 22(95), 107.
• Sardoğan, M., & Kaygusuz, C. (2006). Antisosyal kişilik bozukluğu tanısı almış ve almamış olan bireylerin duygusal zeka düzeyleri açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 85-102.
• Sarı, E. (2018). Lise öğrencisi ergenlerin suça yönelik tutumları ve ilişkili faktörler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Siyez, D., & Aysan, F. (2007). Ergenlerde görülen problem davranışların psiko-sosyal risk faktörleri ve koruyucu faktörler açısından yordanması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 145-171.
• Smith, C., & Stern, S. (1997). Delinquency and antisocial behavior: A review of family processes and ıntervention research. Social Service Review, 382-420.
• Tabachnick, B., & Fidel, L. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Mustafa Baloğlu, Çev.). Ankara: Nobel. Taylan, H., Genç, Y. ve Keskin, Y. (2016). Sakarya’da Risk Altındaki Lise Gençliğinin Pro li. ICPES, 24-26 Ağustos 2016, (s. 507-522). İstanbul.
• Toldson, I., Sutton, R., & Brown, R. (2012). Preventing delinquency and promoting academic success among school- age African American males. Journal of African American Males in Education, 3(1), 12-29.
• Tunç, B., Yıldız, S. ve Doğan, A. (2015). Meslek liselerinde disiplin sorunları, nedenleri ve çözümü: Bir durum analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (2), 384-403.
• Türk, T. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinde duygusal istismar, disiplin cezaları oe okula yabancılaşma arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Weerman, F., Harland, P., & Laan, P. (2007). Misbehavior at school and delinquency elsewhere: A complex relationship. Criminal Justice Review, 32(4), 358-379.
• Yılmaz, F. (2015). Ergen suçları ergen suçlulara yönelik okul içindeki düzenlemeler ve Türk ceza kanunu karşılaştırması. Ankara Barosu Dergisi, 3, 335-354.
• Yun, I., Jinseong, C., & Walsh, A. (2014). The relationship between academic achievement and likelihood of police arrest among delinquents. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 58(5), 607-631.
• Yüksek, D. ve Solakoğlu, Ö. (2015). The relative influence of parental attachment, peer attachment, school attachment, and school alienation on delinquency among high school students in Turkey. Deviant Behavior, 723-747.
• Zembroski, D. (2011). Sociological theories of crime and delinquency. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 21, 240-254.