Öğretmenlerin Yaşam Doyumunun Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 26, 219 - 244, 31.12.2022

Ömer Murat Öter , Abidin Dağlı

Öz

Yaşam doyumu, bireyin kendisinin belirlediği kriterler doğrultusunda yaşamının genel bir değerlendirmesi olarak tanımlanabilir. Yaşam doyumu, bir kişinin beklentilerini, sahip olduklarıyla karşılaştırarak elde ettiği durum ya da sonuç, hayata dair inanç ve değerlendirmelerinin toplamı veya kişinin kendi hayatı hakkındaki total durumu olarak ifade edilebilir. Yaşam doyumu, bireyin arzuları ile bireyin mevcut durumu arasındaki farktır. Bir bireyin yaşam doyumu incelenirken yaşamının somut yönleri ele alınır, olumsuza karşı olumlu durumlar tartılır ve genel memnuniyetle ilgili bir yargıya varılır. Yaşam doyumu seviyesi yüksek olan kişiler, yaşam doyumu seviyesi düşük olanlara göre daha mutlu bir yaşam sürmektedir. Sağlık durumu, çalışma yaşamı, alınan gelir miktarı, psikolojik durum, eğitim düzeyi, sosyal çevre, din, maneviyat, sosyal statü, refah koşulları, hükümet politikaları vb. faktörler yaşam doyumunu etkiler. Yaşam memnuniyeti zamanla azalırsa, sosyo-politik düzeni bozabilir. Bu çalışmanın amacı; ilkokullarda görevli sınıf öğretmenlerinin yaşam doyumuna ilişkin algılarının nasıl bir dağılım gösterdiğini ve bazı değişkenler açısından algılar arasında anlamlı bir fark olup olmadığını ortaya çıkartmaktır. Çalışmanın örneklemi, Mardin İli merkez ve bağlı ilçelerden random yöntemi ile seçilen 542 öğretmenden meydana gelmektedir. “Yaşam Doyumu Ölçeği” kullanılarak verilerin elde edildiği çalışmada varılan bazı önemli bulgular şunlardır: (1) Öğretmenlerin algılarının ortalamasının ölçek bazında “orta düzeyde katılıyorum” seviyesinde olduğu, (2) Öğretmenlerin öğrenim durumuna, cinsiyete, medeni duruma, mesleki kıdeme ve okulun bulunduğu yerleşim yerine ilişkin algıları arasındaki farkın anlamlı olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşam doyumu, Öğretmen, İlkokul

Kaynakça

• Appleton, S. & Song, L. (2008). Life satisfaction in urban China: Components and determinants. World Development, 36(11), 2325-2340.
• Adams, D. L. (1971). Correlates of satisfaction among the elderly. Gerontologi,11(4), 64-68.
• Anne-Bergan, M. A. & McConatha, J. T. (2001). Religiosity and Life Satisfaction, Activities, Adaptation & Aging, 24(3), 23-34. doi: 10.1300/J016v24n03_02
• Barger, S. D., Donoho, C. J. & Wayment, H. A. (2009). The relative contributions of race/ethnicity, socioeconomic status, health, and social relationships to life satisfaction in the United States. Quality of Life Research, 18(2), 179-189.
• Bayram, N., Aytaç, S., Sam, N. & Aytaç, M. (2010). Yaşam tatmini ve sosyal dışlanma. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi,12(4), 79-92.
• Blanchflower, D. G. & Oswald, A. J. (2004). Well-being over time in Britain and the USA. Journal of Public Economics, 88(7-8), 1359-1386.
• Berg-Weger, M. & Morley, J. (2020). Loneliness in old age: An unaddressed health problem. J Nutr Health Aging, 4(3), 243‐245. doi: 10.1007/s12603-020-1323-6.
• Bowen, G. L. (1988). Family life satisfaction: A value-based approach. Family Relations, 37(4), 458-462.
• Brief, A. P., Butcher, A. H., George, J. M. & Link, K. E. (1993). Integrating bottom-up and top-down theories of subjective well-being: The case of health. Journal of Personality and Social Psychology, 64(4), 646-653.
• Chasanah, U., Mulawarman, M. & Murtadho, A. (2021). Life satisfaction, problematic social media use and self-esteem as the mediator. Jurnal Bimbingan Konseling, 10(1), 18-23. https://journal.unnes.ac.id/sju/index.php/jubk/article/view/34962
• Dağlı, A. & Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (Electronic Journal of Social Sciences), 15(59), 1250-1262.
• Dağlı, A. & Baysal, N. (2017). Investigating teachers' life satisfaction. Universal Journal of Educational Research, 5(7), 1250-1256.
• Darmody, M. & Smyth, E. (2011). Job satisfaction and occupational stress among primary school teachersand school principals in Ireland. A Report Compiled by the ESRI on Behalf of The Teaching Council. https://www.esri.ie/system/files/media/file-uploads/2015-07/BKMNEXT188.pdf
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542–575. doi:10.1037/0033-2909.95.3.542
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55(1), 34-43. http://dx.doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.34
• Diener, E. (2009). Subjective well-being. The Social Indicators Research Series, (37), 11-58. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-90-481-2350-6_1
• Diener, E. (2012). New findings and future directions for subjective well-being research. American Psychologist, 67(8), 590-597. https://doi.org/10.1037/a0029541
• Diener, M. L. & Diener-McGavran, M. B. (2008). What makes people happy? A developmental approach to the literature on family relationships and well-being. R. Larson & M. Eid (Ed.), In The Science Of Subjective Well-Being (pp. 347-375). New York: Guilford.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-5. doi:10.1207/s15327752jpa4901_13
• Diener, E., Gohm, C., Suh, E. & Oishi, S. (2000). Similarity of the relations between marital status and subjective well-being across cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31(4), 419–436. doi:10.1177/0022022100031004001
• Diener, E. & Ryan, K. (2009). Subjective well-being: A general overview. South African Journal of Psychology, 39(4), 391-406.
• Diener, E. & Seligman, M. E. P. (2002). Very happy people. Psychological Science,13(1), 81-84.
• Diener, E. & Suh, E. (1997). Measuring quality of life: Economic, social, and subjective indicators. Social Indicators Research, 40(1/2), 189-216.
• Diener, E., Suh, M., Lucas, R. E. & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302.
• Diener, E. & Tov, W. (2009). Well-being on planet earth. Psihologijske Teme, 18(2), 213-219.
• Ellison, C. G., Gay, D. A. & Glass, T. A. (1989). Does religious commitment contribute to individual life satisfaction? Social Forces, 68(1), 100-123.
• Eryılmaz, A. & Öğülmüş, S. (2010). Ergenlikte öznel iyi oluş ve beş faktörlü kişilik modeli. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,11(3), 189-203.
• Extremera, N. & Fernandez-Berrocal, P. (2005). Perceived emotional intelligence and life satisfaction: Predictive and incremental validity using the trait meta-mood scale. Personality and Individual Differences, 39(5),937-948. doi:10.1016/j.paid.2005.03.012
• Fernandez-Ballesteros, R., Zamarron, M. D. & Ruiz, M. A. (2001). Contribution of socio-demographic and psychosocial factors to life satisfaction: Ageing and Society, 21(1), 25-43.
• Freund, A. M. & Baltes, P. B. (1998). Selection, optimization, and compensation as strategies of life management: Correlations with subjective indicators of successful aging. Psychology and Aging, 13(4), 531-543.
• Fuhrer, M. J., Rintala, D. H., Hart, K. A., Clearman, R., & Young, M. E. (1992). Relationship of life satisfaction to impairment, disability, and handicap among persons with spinal cord injury living in the community. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 73(6), 552-557.
• Gautam, R., Saito, T. & Kai, I. (2008). Correlates of life satisfaction among older Nepalese adults living with a son. BioScience Trends, 2(5), 187-192.
• Hamermesh, D. S. (2020). Life satisfaction, loneliness and togetherness, with an application to Covid-19 lock-downs. Review of Economics of the Household, 18(4), 983-1000. doi: 10.1007/s11150-020-09495-x
• Haybron, D. M. (2001). Happiness and the importance of life satisfaction. Delivered at the Department of Philosophy. University of Arizona.
• Heller, D., Watson, D. & Hies, R. (2004). The role of person situation in life satisfaction: A critical examination. Psychological Bulletin, 130(4), 574-600.
• Hoyraz-Kuş, H. (2015). İlköğretim okullarında çalışmakta olan öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Joshanloo, M. & Jovanović, V. (2020). The relationship between gender and life satisfaction: Analysis across demographic groups and global regions. Archives of Women's Mental Health, 23(3), 331-338.
• Kansky, J. & Diener, E. (2017). Benefits of well-being: Health, social relationships, work, and resilience. Journal of Positive Psychology and Wellbeing,1(2), 129-169.
• Karaaslan, İ., Uslu T. & Esen, S. (2020). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Journal of Health and Sport Sciences, 3(1), 7-18.
• Layous, K., Chancellor, J. & Lyubomirsky, S. (2014). Positive activities as protective factors against mental health conditions. Journal of Abnormal Psychology, 123(1), 3-12. doi: 10.1037/a0034709
• Lucas, R. E., Diener, E., & Suh, E. (1996). Discriminant validity of well-being measures. Journal of Personality and Social Psychology, 71(3), 616-628.
• Lyubomirsky, S., King, L. & Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131(6), 803-855. doi: 10.1037/0033-2909.131.6.803
• Marques, S. C., Pais-Ribeiro, J. L. & Lopez, S. J. (2007). Validation of a Portuguese version of the students life satisfaction scale. Applied Research in Quality of Life, 2, 83-94.
• Moran, C. & Çoruk, A. (2020). İlköğretim kurumlarındaki öğretmenlerin duygusal emek davranışları ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 267-284. Doi: 10.24315/tred.705878.
• Moore, S. & Diener, E. (2019). Types of subjective well-being and their associations with relationship outcomes. Journal of Positive Psychology and Wellbeing, 3(2), 112-118. https://eddiener.com/articles/1417
• Morriss, J., Saldarini, F. & Van Reekum, C. M. (2019). The role of threat level and intolerance of uncertainty in extinction. International Journal of Psychophysiology, 142, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ijpsycho.2019.05.013
• Myers, D. G. & Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6(1), 10-16.
• Nemati S. & Maralani, F. M. (2016). The relationship between life satisfaction and happiness: The mediating role of resiliency. International Journal of Psychological Studies, 8(3), 194-201.
• Nosikov, A. & Gudex, C. (2003). Development of a common instrument for quality of life. EUROHIS: Developing common instruments for health surveys, (57), 145.
• Özdevecioğlu, M. & Aktaş, A. (2007). Kariyer bağlılığı, mesleki bağlılık ve örgütsel bağlılığın yaşam tatmini üzerindeki etkisi: İş-aile çatışmasının rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (28), 1-20.
• Ormstad, G., Eilertsen, G., Heir T. & Sandvik, L. (2020). Personality traits and the risk of becoming lonely in old age: A 5‐year follow‐up study. Health Qual Life Outcomes, 18(47), 1-5. https://doi.org/10.1186/s12955-020-01303-5
• Paloma, V., Escobar-Ballesta, M., Galván-Vega, B., Díaz-Bautista, J. D., & Benítez, I. (2020). Determinants of life satisfaction of economic migrants coming from developing countries to countries with very high human development: A systematic review. Applied Research in Quality of Life, 16, 435–455. https://doi.org/10.1007/s11482-020-09832-3
• Peterson, C., Park, N., & Seligman, M. E. P. (2005). Orientations to happiness and life satisfaction: The full life versus the empty life. Journal of Happiness Studies, 6(1), 25-41. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s10902-004-1278-z.pdf
• Recepoğlu, E. (2013). Öğretmen adaylarının yaşam doyumları ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 311-326.
• Rice, R. W., Frone M. R. & McFarlin, D. B. (1992). Work-nonwork conflict and the perceived quality of life. Journal of Organizational Behavior, 13(2), 155-168.
• Ryan, R. M. & Huta, V. (2009). Wellness as health functioning or wellness as happiness: The importance of eudaimonic thinking. The Journal of Positive Psychology, 4(3), 202-204. doi: 10.1080/17439760902844285
• Ryff, C. D. (1995). Psychological well-being in adult life. Current directions in psychological science, 4(4), 99-104.
• Schimmack U., Oishi, S., Furr, R. M. & Funder, D. C. (2004). Personality and life satisfaction: A facet-level analysis. Personality and Social Psychology Bulletin, 30(8), 62-75.
• Selim, S. (2008). Life satisfaction and happiness in Turkey. Social Indicators Research, 88(3), 531-562.
• Siefken K, Junge A, Laemmle L. (2019). How does sport affect mental health? An investigation into the relationship of leisure‐time physical activity with depression and anxiety. Human Movement, 20(1), 62‐74. https://doi.org/10.5114/hm.2019.78539
• Shin, D. C. & Johnson, D. M. (1978). Avowed happiness as an overall assessment of the quality of life. Social Indicators Research, 5(1), 475-492.
• Su, Y., D’Arcy, C., Li, M. & Mengi, X. (2022). Trends and patterns of life satisfaction and its relationship with social support in Canada, 2009 to 2018. Scientifik Reports. https://www.nature.com/articles/s41598-022-13794-x.pdf?origin=ppub
• Subrahmanyam, K. ve Greenfield, P. (2008). Online communication and adolescent relationships. The Future of Childiren, 18(1), 119-146. https://muse.jhu.edu/article/238863
• Şahin, F. S., Zade, B. M. & Direk, H. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve yaşam doyum düzeyleri. XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. 1-3 Ekim, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Şimsek, O. M., Koçak, O., Younis, M. Z. (2021). The impact of interpersonal cognitive distortions on satisfaction with life and the mediating role of loneliness. Sustainability, 13(16), 9293. doi: https://doi.org/10.3390/su13169293
• Telef, B. B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(1), 91-108.
• TÜİK (2021). Türkiye İstatistik Kurumu Yaşam Memnuniyeti Araştırması. https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/yasam_memnuniyeti_arastirmasi_2020.pdf
• Tuzgöl-Dost, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 132-143.
• Uludağ, G. (2019). Yaşam doyumu ile işgören performansı ilişkisini incelemeye yönelik bir alan araştırması. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6), 291-300.
• Ümmet, D. (2012). Üniversite öğrencilerinde özgecilik davranışının transaksiyonel analiz ego durumları ve yaşam doyumu bağlamında incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Veenhoven, R. (1996). Happy life-expectancy: A comprehensive measure of quality of life in nations. Social Indicators Research, 39(1), 1–58.https://www.jstor.org/stable/27522942
• Wan, C. K., Jaccard, J. & Ramey, S. L. (1996). The relationship between social support and life satisfaction as a function of family structure: An analysis of four types of support. Journal of Marriage and the Family, 58(2), 502-513.
• Wang, S. (2017). Leisure travel outcomes and life satisfaction: An integrative look. Annal Tourism Research, 63, 169‐182. https://doi.org/10.1016/j.annals.2017.01.009
• Yeniaras, V. & Akarsu, T. N. (2017). Religiosity and life satisfaction: A multi-dimensional approach. Journal of Happiness Studies: An Interdisciplinary Forum on Subjective Well-Being, 18(6), 1815-1840. https://doi.org/10.1007/s10902-016-9803-4
• Yıldız, E. (2016). Öğretmenlerin meslek etik ilkelerine uygun davranma algılarının işe yabancılaşma-yaşam doyumu ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Yılmaz, E. & Aslan, H. (2013). Öğretmenlerin iş yerindeki yalnızlıkları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 59-69.
• Zhang, L., & Leung, J. (2002). Moderating effects of gender and age on the relationship between self-esteem and life satisfaction in Mainland Chinese. International Journal of Psychology, 37, 83-91.http://dx.doi.org/10.1080/00207560143000252