Okul Yöneticilerinin Hizmetkâr Liderlik Özellikleriyle Girişimcilik Becerileri İlişkisinin Analizi

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 28, 357 - 385, 31.12.2023

İsmail Bozdağ Mehmet Ali Akın

https://doi.org/10.58689/eibd.1390400

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik özellikleriyle girişimcilik becerilerinin ilişkisini öğretmen algılarına göre belirlemektir. Bu araştırma, nicel araştırma yaklaşımı kullanılarak yapılan, ilişkisel tarama modelinde bir araştırmadır. Araştırmanın evreni, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Mardin ili Kızıltepe ilçesindeki MEB’e bağlı resmi okullarda görev yapan 3382 öğretmenden oluşmuştur. Örneklemi ise, kolay ulaşılabilir örneklem tekniği ile belirlenen 348 öğretmenden oluşturulmuştur. Veri toplama aracı, demografik özellikler, hizmetkâr liderlik ölçeği ile girişimcilik beceri ölçeğinden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik düzeyleri yeterli olarak görülmektedir. Cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, yaş, okul türü ve branş değişkenlerine göre, okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik özellikleri arasında anlamlı fark bulunmazken; hizmet yılı değişkenine göre anlamlı fark bulunmuştur. Ayrıca öğretmen algılarına göre, okul yöneticilerinin girişimcilik becerileri yeterli düzeyde görülmemektedir. Cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu değişkenlerine göre okul yöneticilerinin girişimcilik becerileri arasında anlamlı fark bulunmazken; yaş, okul türü, branş ve hizmet yılı değişkenlerine göre anlamlı fark bulunmuştur. Ayrıca okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik özellikleri ile girişimcilik becerileri arasındaki genel ve alt boyutlara ilişkin korelasyon pozitif yönde ve orta düzeyde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul yöneticileri, hizmetkâr liderlik, girişimcilik becerileri

Etik Beyan

Bu araştırma için Mardin Artuklu Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 07.09.2022 tarih ve 2022/10-6 nolu kararı ile etik izin alınmıştır.

Kaynakça

• Ağca, V. (2005). İç girişimcilik yapısı ve firma performansına etkileri: Denizli tekstil sektöründeki firmalarda bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Aksoy, E., & Halil, I. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği rolleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 235-249.
• Argon, T., & Mercan, M. (2009). İlköğretim okul yöneticilerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirebilme düzeyleri. Eğitim Araştırmalarında Güncel Sorunlar ve Yeni Yaklaşımlar. http://www.eab.org.tr/eab/2009/pdf/120.pdf
• Arıkan, S. (2002). Girişimcilik: Temel kavramlar ve bazı güncel konular. Siyasal kitabevi. Ankara.
• Arslan, N. (2021). Öğretmenlerin okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışlarına ilişkin algıları ile örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi, Siirt.
• Asuimiran, S., Bagheri, A. & Pihie, Z. A. L. (2014). Entrepreneurial leadership practices and school innovativeness. South African Journal of Education, 34(1), 1-11.
• Bakan, İ., & Doğan, İ. F. (2012). Hizmetkâr liderlik. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-12.
• Balay, R., Ahmet, K. & Yılmaz, R. G. (2014). Eğitim yöneticilerinin hizmetkâr liderlik yeterlikleri ile farklılıkları yönetme becerileri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 229-249.
• Başar, E., Altın, H., & Doğan, V. (2013). Meslek yüksekokulları için girişimcilik, 2. Baskı, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Bayram, N. (2009). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Beşiroğlu, A. (2013). Ortaöğretim kurumları yöneticilerinin liderlik stillerinin örgütsel bağlılıkla ilişkisi. (Yayımlanmamış doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Beştaş Marakçı, D. (2020). İlkokulda görev yapan yöneticilerin hizmetkar liderlik özellikleri ile öğretmenlerin motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Siirt Üniversitesi, Siirt.
• Büyüktatlı, M. (2015). Okul yöneticilerinin duygusal zekâ düzeyleriyle hizmetkâr liderlik davranışları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Mevlâna Üniversitesi, Konya.
• Byrnes, J. P., Miller, D. C., & Schafer, W. D. (1999). Gender differences in risk taking: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 125(3), 367.
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem A Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
• Çelik, M. (2013). Öğretmen algılarına göre ilkokul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik ve girişimcilik becerileri arasındaki ilişki: Bağcılar ve Bakırköy ilçeleri örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi), Sakarya Üniversitesi.
• Çiçek, O. (2015). Eğitim örgütlerinde hizmetkar liderliğe yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Demiral, E. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Derbedek, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin öğretmenlerin öz yeterlilikleri üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Derin, M. (2019). Ortaöğretim kurumlarındaki yöneticilerin girişimcilik özellikleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Van Dierendonck, D. (2011). Servant leadership: A review and synthesis. Journal of Management, 37(4), 1228-1261.
• Van Dierendonck, D., & Nuijten, I. (2011). The servant leadership survey: Development and validation of a multidimensional measure. Journal of Business and Psychology, 26, 249-267.
• Dinçer, M. K., & Bitirim, S. (2012). Kurum kültürü çalışmalarında hizmetkar liderlik anlayışı ile değer yaratmak. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (28), 61-72.
• Doğan, Ü., & Aslan, H. (2016). Özel eğitim kurumlarında çalışan müdürlerin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Ün. Eğt. Fak Dergisi, 35(2), 51-68.
• Doğan, Ü. (2015). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri ile müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Duyan, E., & Van Dierendonck, D. (2014). Hizmetkar liderliği anlamak: Teoriden ampirik araştirmaya doğru. Istanbul Journal of Sociological Studies, 49(1), 1-32.
• Greenleaf, R. K. (2002). Essentials of servant-leadership. Focus on leadership: Servant-leadership for the twenty-first century, 19-26.
• Gürsun, Y. (2007). İlköğretim okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan öğretimsel liderlik rolleri ile iletişim tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Güven, A. (2007). Kamu yöneticilerinin davranış tarzlarının kamu personelinin motivasyonu üzerine etkileri: Tokat il milli eğitim müdürlüğünde çalışan öğretmenler üzerinde bir uygulama. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Kahveci, H. (2012). İlköğretim okullarında hizmetkâr örgüt liderliğinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kahveci, H., & Aypay, A. (2013). Hizmetkâr liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişkinin ilköğretim okullarında incelenmesi. Eğitimde Politika Analizi, 2(1), 44-60.
• Karatay, Ş. (2011). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Koybaşı, F., & Dönmez, B. (2017). Okul yöneticilerinin girişimcilik, öz yeterlik ve örgütsel bağlılık algılarının analizi. Eğitim Yönetimi: Teori ve Uygulama, 23(2), 249-280.
• Laub, J. A. (1999). Assessing the servant organization: Development of the servant organizational leadership assessment (SOLA) instrument. Florida Atlantic University.
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory, McGraw-Hill Book company. New York.
• Öter, Ö. M. (2021). Okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile okulların örgüt sağlığı ve öğretmenlerin yaşam doyumu arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış doktora tezi), Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Özkaya, Y. (2019). Okul yöneticilerinin girişimci liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Patterson, K. A. (2003). Servant leadership: A theoretical model. Regent University.
• Polat, F. (2013). Eğitim denetmenlerinin ve ilköğretim okul müdürlerinin sergiledikleri hizmetkâr liderlik düzeyi (Elâzığ ili örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
• Siegrist, M., Cvetkovich, G., & Gutscher, H. (2002). Risk preference predictions and gender stereotypes. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 87(1), 91-102.
• Spears, L. (1996). Reflections on Robert K. Greenleaf and servant leadership. Leadership & Organization Development Journal, 17(7), 33-35.
• Şahin, K. (2018). Ortaöğretim okul yöneticilerinin yenilik yönetimi yeterlikleri ile girişimcilik yeterlikleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Şenay, T. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin yöneticilerinde algıladıkları öğretimsel liderlik davranışı ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Tahaoğlu, F., & Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(587), 274-298.
• Top, S. (2006). Girişimcilik keşif süreci. Beta Yayınları. İstanbul.
• Türkmen, F. (2016). Ortaokul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi:(Sinop ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Ünal, S. R. (2020). Okul yöneticilerinin hizmetkar liderlik davranışları ile örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Yılmaz, C. (2013). Hizmetkâr liderlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli.
• Yüce, S. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi Ankara ili örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi.
• Zahn, B. (2011). Elementary teacher assessments of principal servant leadership, their experience with team learning and student academic achievement. Dowling College.