Uluslararası Ticaret ve Lojistik Eğitimi Alan Öğrencilerin Teknolojik Yatkınlıklarının Mesleki Algıları Üzerindeki Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 30, 361 - 386

Kemal Kamacı

https://doi.org/10.58689/eibd.1525094

Öz

Teknolojik yeniliklerle birlikte uluslararası ticaret ve lojistik alanında yeni paradigmaların ve modellerin ortaya çıkmasına paralel olarak işletmeler de yenilikçi teknolojilere yatırım yapma ve uyum sağlama ihtiyacı hissetmektedir. Bu durum hem uluslararası ticaret hem de lojistik alanında güncel teknolojiye uyum sağlayabilen yüksek niteliğe sahip çalışanlara olan talebi artırmaktadır. Talebin karşılanması noktasında potansiyel iş gücü kaynağı olarak görülebilecek olan uluslararası ticaret ve lojistik bölüm öğrencilerinin teknolojiye yatkınlık düzeylerinin belirlenmesi de bu konuda önemli görülmektedir. Bu çalışma ile Uluslararası Ticaret ve Lojistik bölümü öğrencilerinin teknolojik yatkınlıkları ile mesleki algı düzeyleri arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırmada, bağımsız değişken olarak belirlenen teknolojik yatkınlığın alt boyutları; iyimserlik ve yenilikçilik ile bağımlı değişken olarak belirlenen mesleki algının alt boyutları; kariyer, ücret ve çalışma koşulları algısı ilişkilendirilmiştir. Araştırma, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi ve ilişki derecelerini ortaya koymayı amaçlayan ilişkisel tarama modeli temelinde gerçekleştirilmiştir. Kolayda örnekleme yöntemi kullanılan araştırmanın örneklemini Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve Lojistik bölümü öğrencileri oluşturmuştur. Çalışmada nicel veri toplama yöntemlerinden anket yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22 paket programı ve SMART PLS 4.0 programı kullanılmış, PLS-SEM yöntemi ile doğrulayıcı faktör analizi ve yol analizi yapılmıştır. Araştırmada öğrencilerin teknolojik yenilikçilikleri ile kariyer, ücret ve çalışma koşulları algısı alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamış ancak teknolojik iyimserlikleri ile kariyer, ücret ve çalışma koşulları algı düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu ortaya konmuştur. Özellikle teknolojik iyimserlik düzeyinin kariyer algısı üzerinde yüksek düzeyde etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası ticaret, Lojistik, Teknolojik yatkınlık, Mesleki algı, PLS-SEM

Etik Beyan

Etik Kurul Onay Belgesi ek dosya olarak yüklenmiştir.

Kaynakça

• Ab Hamid, M. R., Sami, W., & Mohmad Sidek, M. H. (2017). Discriminant validity assessment: Use of Fornell & Larcker criterion versus HTMT Criterion. Journal of Physics: Conference Series, 890(1). https://doi.org/10.1088/1742-6596/890/1/012163
• Akça, E., Sürücü, Ş. G., Akbaş, M., & Şenoğlu, A. (2019). Ebelik öğrencilerinin sosyal zeka düzeyleri ile meslek algıları arasındaki ilişki. Cukurova Medical Journal, 44(2), 621–631.
• Akgöz, E., & Samatova, G. (2020). Turizm sektöründe mesleki algı ile mesleki bağlılık arasındaki ilişkinin demografik özelliklere göre incelenmesi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 5–13.
• Akyol, C., Oğan, E., & Oğan, Y. (2018). A research on occupational expectations and socio-economic profiles of university students graduate tourism education. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(2), 648–665. https://doi.org/10.21547/jss.382774
• Al-araibi, A. A. M., Mahrin, M. N. bin, & Yusoff, R. C. M. (2019). Technological aspect factors of E-learning readiness in higher education institutions: Delphi technique. Education and Information Technologies, 24, 567–590.
• Al-Fadhel, H., Al-Jalahma, A., & Al-Muhanadi, M. (2020). The reporting of technological readiness of higher education institutions in GCC Countries: A situational analysis of COVID-19 Crisis. 2020 Sixth International Conference on E-Learning (Econf), 296–301.
• Apalı, A. (2018). Muhasebe meslek mensupları açısından stajyer meslek mensuplarının yeterliliklerinin araştırılması: Burdur ili örneği. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(3), 283–306.
• Atrian, A., & Ghobbeh, S. (2023). Technostress and job performance: Understanding the negative ımpacts and strategic responses in the workplace. ArXiv Preprint ArXiv:2311.07072.
• Ay, F., Keçe, M., İnci, İ., Alkan, N., & Acar, G. (2018). Ebelik öğrencilerinin meslek algıları ve kariyer planlarını etkileyen faktörler. Balikesir Health Sciences Journal, 7(2), 74–82. https://doi.org/10.5505/bsbd.2018.09815
• Aybek, G., & Karakaş, H. (2023). Sosyal bilimlerde PLS-YEM kullanım rehberi: Hiyerarşik yapı modellemesi ile bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(3), 656–674. https://doi.org/10.17494/ogusbd.1301243
• Aymankuy, Y., & Aymankuy, Ş. (2013). Turizm işletmeciliği eğitimi alan öğrencilerin turizm sektöründeki istihdamla ilgili görüşleri ve sektördeki kariyer beklentileri (Balıkesir Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu örneği). Akademik Bakış Dergisi, 35(4), 1–21.
• Banger, G. (2016). Endüstri 4.0 ve akıllı işletme. Dorlion Yayınları.
• Barczak, A., Dembinska, I., & Marzantowicz, Ł. (2019). Analysis of the risk impact of implementing digital. Processes, 7(11), 815.
• Can, R., İnce, S., & Ünlüsoy Dinçer, N. (2022). Academic and clinical stress levels and profession perceptions of Nursing Senior Students / Hemşirelik son sınıf öğrencilerinin akademik ve klinik stres düzeyleri ve meslek algıları. Türkiye Biyoetik Dergisi, 9(3), 85–94.
• Caputo, F., Papa, A., Cillo, V., & Del Giudice, M. (2019). Technology readiness for education 4.0: barriers and opportunities in the digital world. Opening up education for inclusivity across digital economies and societies içinde (ss. 277–296). IGI Global.
• Carless, S. A. (2005). The influence of fit perceptions, equal opportunity policies, and social support network on pre-entry police officer career commitment and intentions to remain. Journal of Criminal Justice, 33(4), 341–352. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2005.04.004
• Chesnut, S. R., & Burley, H. (2015). Self-efficacy as a predictor of commitment to the teaching profession: A meta-analysis. Educational Research Review, 15, 1–16.
• Choi, J., & Yoo, D. (2021). The impacts of self-construal and perceived risk on technology readiness. Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research, 16(5), 1584–1597. https://doi.org/10.3390/jtaer16050089
• Çınar, B., & Yenipınar, U. (2019). Turizm rehberliği bölümü öğrencilerinde genel öz yeterlilik algısı, mesleki kaygı ve mesleği yapma niyeti ilişkisi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 30(3), 153–162.
• Coetzer, J., Kuriakose, R. B., & Vermaak, H. J. (2020). Collaborative decision-making for human-technology ınteraction-a case study using an automated water bottling plant. Journal of Physics: Conference Series, 1577(1). https://doi.org/10.1088/1742-6596/1577/1/012024
• Crandall, R., & Formby, S. (2016). Is that a driverless truck alongside you. ISE Magazine,(6), 26–31.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
• Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of ınformation technology. MIS Quarterly, 13(3), 319–340. https://doi.org/10.5962/bhl.title.33621
• Demirtaş, F., & Bozyiğit, S. (2023). Uluslararası Ticaret ve Lojistik öğrencilerinin geleceğe yönelik mesleki beklentileri. Eğitim Ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, 14(27), 108–134. https://doi.org/10.58689/eibd.1261869
• Erturgut, R. (2021). Lojistik ve tedarik zinciri yönetimi. Nobel Yayın.
• Eşer, İ., Denat, Y., & Khorshid, L. (2008). Hemşirelik mesleğini algılamada ilk klinik uygulamanın etkisi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 24(1), 15–26.
• Everhart, C. B., & Chelladurai, P. (1998). Gender differences in preferences for coaching as an occupation: The role of self-efficacy, valence, and perceived barriers. Research Quarterly for Exercise and Sport, 69(2), 188–200.
• Filizöz, B., & Orhan, U. (2018). İnsan kaynakları yönetimi bağlamında endüstri 4.0 : Bir yazın çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 110–117.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39–50.
• Gani, A. (2017). The logistics performance effect in ınternational trade. Asian Journal of Shipping and Logistics, 33(4), 279–288. https://doi.org/10.1016/j.ajsl.2017.12.012
• Gorecky, D., Schmitt, M., Loskyll, M., & Zühlke, D. (2014). Human-computer-ınteraction in the industry 4.0 era. 2014 12th IEEE International Conference on Industrial Informatics (INDIN), 289–294.
• Gulk, E. B., Olennikova, M. V, Baranova, T. A., & Khoroshikh, V. V. (2020). Professional perceptions of students of the polytechnic university. International Conference on Interactive Collaborative Learning, 438–446.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5.Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Gürdoğan, A., & Atabey, S. (2015). Öğrencilerin meslek stajından memnuniyet düzeylerinin kariyer hedeflerine etkisi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 91–113.
• Güvener, A. (2019). Dijital dönüşüm sürecinde çalışanların teknolojik hazıroluş seviyelerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hair Jr., J. F., Matthews, L. M., Matthews, R. L., & Sarstedt, M. (2017). PLS-SEM or CB-SEM: Updated guidelines on which method to use. International Journal of Multivariate Data Analysis, 1(2), 107. https://doi.org/10.1504/ijmda.2017.087624
• Henseler, J., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43, 115–135.
• Igbaria, M., Zinatelli, N., Cragg, P., & Cavaye, A. L. M. (1997). Personal computing acceptance factors in small firms: a structural equation model. MIS Quarterly, 279–305.
• İlğan, A., & Ceviz, H. (2019). The relationship between the perception of the society related to teaching profession and teachers’ professional motivation according to teachers view. Educational Administration: Theory and Practice, 25(2), 285–338.
• Irmak, M. (2022). Mesleki̇ çalışma programlarının uzaktan ve yüz yüze eği̇ti̇m ile yapılmasının ögretmenleri̇n ki̇şi̇sel ve mesleki̇ geli̇şi̇mi̇ne etki̇si̇. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ismail, K. A., & Wahid, N. A. (2020). A review on technology readiness concept to explain consumer’s online purchase intention. International Journal of Industrial Management, 6, 49–57.
• Kamacı, K. (2022). Otonom Lojistik. E. Gelmez (Ed.), Lojistikte Güncel Yaklaşımlar içinde (ss. 71–98). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kamacı, K., & Öz, M. (2021). Teknolojik yeniliklerin tedarik zinciri ve lojistik süreçlerde kullanılmasında insan-teknoloji etkileşimi (1.Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karaca, Ş., & Yemez, İ. (2022). Turist gerçek davranışında sosyal medyanın rolünün incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 836–847.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (1.Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. (26.baskı). Ankara Nobel Yayınevi.
• Karasoy, E. N. (2022). Lojistik yöneti̇mi̇ bölümü öğrenci̇leri̇ni̇n mesleki̇ uyum ve mesleki̇ algı düzeyleri̇ni̇n mesleği̇ yapma ni̇yeti üzeri̇ndeki etki̇si̇. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kasnak, E. (2022). Endüstri 4.0 olgunluk düzeyinin örgütsel öğrenmeye etkisinde teknolojik yatkınlığın aracı rolü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,.
• Katrakylidis, I., & Madas, M. (2019). International trade and logistics: An empirical panel investigation of the dynamic linkages between the logistics and trade and their contribution to economic growth. In International Journal of Economics and Business Administration (Vol. 7, Issue 4, pp. 3–21). https://doi.org/10.35808/ijeba/328
• Kim, M. J., Lee, C. K., & Preis, M. W. (2020). The impact of innovation and gratification on authentic experience, subjective well-being, and behavioral intention in tourism virtual reality: The moderating role of technology readiness. Telematics and Informatics, 49(January), 101349. https://doi.org/10.1016/j.tele.2020.101349
• Kocaman, S., & Kuybu Rol, E. P. (2020). Öğrencilerin mesleki algı ve beklentileri ile gelecek kaygılarının sektörde çalışma isteği üzerine etkisi: antalya yükseköğretim turizm öğrencilerine yönelik bir araştırma.
• Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(4), 3192–3217. https://doi.org/10.21325/jotags.2020.758 Lau, Y. Y., Dragomir, C., Tang, Y. M., & Ng, A. K. Y. (2021). Maritime undergraduate students: Career expectations and choices. Sustainability (Switzerland), 13(8). https://doi.org/10.3390/su13084297
• Lin, C., Shih, H., & Sher, P. J. (2007). Integrating technology readiness into technology acceptance: The TRAM model. Psychology & Marketing, 24(7), 641–657.
• Min, S., Zacharia, Z. G., & Smith, C. D. (2019). Defining supply chain management: In the past, present, and future. Journal of Business Logistics, 40(1), 44–55. https://doi.org/10.1111/jbl.12201
• Moldabekova, A., Philipp, R., Satybaldin, A. A., & Prause, G. (2021). Technological readiness and innovation as drivers for logistics 4.0. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8(1), 145–156.
• Mukhtaruddin, Y. S., Gantar, M. T., Kalsum, U., & Imam, S. (2022). The ethical perception of accounting department students: The effect of human character and professional perception as an intervening variable. Journal of Positive School Psychology, 6(8), 3247–3261.
• Na, T.-K., Lee, S.-H., & Yang, J.-Y. (2021). Moderating effect of gender on the relationship between technology readiness index and consumers’ continuous use intention of self-service restaurant kiosks. Information, 12(7), 280.
• N. K. Erdemir (Ed.), Dijital Çağda İşletme Alanında Yeni Eğilimler içinde (ss. 91–110). Eğitim Yayınevi.
• Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 19–35.
• Ozment, J., & Keller, S. B. (2011). The future of logistics education. Transportation Journal, 50(1), 65–83. https://doi.org/10.5325/transportationj.50.1.0065
• Öz, M., & Işık, P. (2020). Pazarlamada yükselen trend online alışverişin teknoloji kabul modeliyle açıklanması.
• Özışık, T., & Erdil Şahin, B. (2022). Endüstri 4.0 teknolojilerinin iş gücü ve işin geleceğine etkileri. Journal of Life Economics, 9(2), 81–96. https://doi.org/10.15637/jlecon.9.2.03
• Özoğlu, B., Senir, G., & Büyükkeklik, A. (2020). Devlet üniversitelerinde lojistik eğitimine yönelik bir araştırma.
• Parasuraman, A. (2000). Technology readiness index (TRI) a multiple-item scale to measure readiness to embrace new technologies. Journal of Service Research, 2(4), 307–320.
• Parasuraman, A., & Colby, C. L. (2015). An updated and streamlined technology readiness index: TRI 2.0. Journal of Service Research, 18(1), 59–74. https://doi.org/10.1177/1094670514539730
• Pawlak, N., & Kudelska, I. (2012). Logistics education and students’ expectations. Logistics and Transport, 1(14), 37–44.
• Pflaum, A., Prockl, G., Bodendorf, F., & Chen, H. (2018). The digital supply chain of the future: From drivers to technologies and applications. Proceedings of the 51st Hawaii International Conference on System Sciences, 3924–3925.
• Safari, S., Ghasemi, R., Elahi Gol, A., & Kashani, Y. M. (2012). Relationship between “innovation” and “business sophistication”: A secondary analysis of countries global competitiveness. European Journal of Scientific Research, 79(1), 29–39.
• Şahin, G., & Özkaya, S. (2020). Türkiye’de lojistik sektörünün incelenmesi ve sektör araştırmasının bulguları. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 2(2), 113–137.
• Samaranayake, P., Ramanathan, K., & Laosirihongthong, T. (2017). Implementing industry 4.0—A technological readiness perspective. 2017 IEEE International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management (IEEM), 529–533.
• Sarstedt, M., Hair, J. F., Ringle, C. M., Thiele, K. O., & Gudergan, S. P. (2016). Estimation issues with PLS and CBSEM: Where the bias lies! Journal of Business Research, 69(10), 3998–4010.
• Sayın, A. A., & Küçük, Ü. (2020). Lojistik bölümünü tercih eden öğrencilerin lojistik sektöründen beklentileri: karamanoğlu mehmetbey üniversitesi örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(28), 1342–1373. https://doi.org/10.26466/opus.679831
• Smit, C., Roberts-Lombard, M., & Mpinganjira, M. (2018). Technology readiness and mobile self-service technology adoption in the airline industry: An emerging market perspective. Acta Commercii, 18(1), 1–12.
• Sunman, G. (2021). Çalışanların endüstri 4.0 dönüşümüne yönelik tehdit algılarının tükenmişlik, işe adanmışlık ve kariyer bağlılığı üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tahar, A., Riyadh, H. A., Sofyani, H., & Purnomo, W. E. (2020). Perceived ease of use, perceived usefulness, perceived security and intention to use e-filing: The role of technology readiness. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 7(9), 537–547.
• Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B., & Davis, F. D. (2003). User acceptance of information technology: Toward a unified view. MIS Quarterly, 425–478.
• Wong, C. S., Hui, C., & Law, K. S. (1998). A longitudinal study of the job perception-job satisfaction relationship: A test of the three alternative specifications. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 71(2), 127–146. https://doi.org/10.1111/j.2044-8325.1998.tb00667.x
• Yağmurlu, N., & Sektioğlu, İ. (2023). Covid-19 pandemi sürecinde uzaktan muhasebe ve finans eğitimi: lisans öğrencileri üzerinde bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 1413–1442. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1220329
• Yılmazer, A. (2023). Artırılmış gerçeklik uygulamalarında teknolojik yatkınlığın müşteri deneyimi ve satın alma niyeti üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yousafzai, S., & Yani‐de‐Soriano, M. (2012). Understanding customer‐specific factors underpinning internet banking adoption. International Journal of Bank Marketing, 30(1), 60–81.
• Zhang, Z. (2019). Discussion on practical teaching of logistics management major in higher vocational education. In 166.62.7.99 (Issue Ieesasm, pp. 1203–1207). http://166.62.7.99/conferences/LNEMSS/IEESASM 2019/19IEESASM254.pdf