Türkiye'de Sosyal Bilimlerde WoS Yayıncılığının Yerel ve Milli Konulara Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: Özel Sayı: Türkiye’de Yükseköğretimin Yeniden Yapılandırılması: Yeniklikler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri Kongresi, 239 - 265, 06.11.2025

Mehmet Ali Gündoğdu

Öz

Bu makale Türkiye’de bilimsel üretim ve akademik yayıncılık politikalarının evrensel standartlar ile yerel-milli hassasiyetler arasında nasıl bir denge arayışı içinde olduğunu tartışmaktadır. Makale, bilimin evrensel doğası ve tarihsel gelişimiyle başlamakta, farklı medeniyetlerin katkılarıyla oluşan ortak bilgi birikimine dikkat çekmektedir. Türkiye’de son yıllarda uygulanan YÖK politikaları ve uluslararasılaşma stratejileriyle bilimsel yayıncılıkta dünya standartlarına uyum hedeflenirken, yerel kültür, tarih, din ve değerlerin yeterince temsil edilmemesi önemli bir sorun olarak ortaya konmaktadır. Çalışmada WoS indeksli dergilerde yayın yapmanın zorunlu hale gelmesiyle birlikte özellikle sosyal bilimlerde ideolojik, kültürel ve coğrafi önyargılara bağlı zorlukların arttığı belirtilmektedir. Nitel araştırma yöntemiyle yapılan anket çalışması, öğretim elemanlarının büyük çoğunluğunun (%81,8) bilimsel kriterler dışında engeller yaşadığını, yerel konuların önyargısız yayınlanamayacağına inandığını ortaya koymaktadır. Makale, küresel bilimsel kaliteyi yakalamanın önemli olduğunu vurgularken, yerel bilimsel özgünlüğün desteklenmemesi durumunda taklitçilik ve vasatlık sorunlarının kaçınılmaz olduğunu savunmaktadır. Sonuç olarak, Türkiye’de bilim politikalarının iki eksende ilerlemesi gerektiği; hem uluslararası standartlara uyum sağlamak hem de yerel kimliği ve hassasiyetleri koruyarak özgün bilgi üretimini teşvik edecek akademik ortamların oluşturulması gerektiği ifade edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim , Sosyal Bilimler , Wos Dergileri , Uluslararasılaşma

Etik Beyan

Makalede herhangi bir etik ihlalde bulunulmamıştır

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

1

Teşekkür

Teşekkürler

The Impact of WoS Publications on Local and National Issues in the Social Sciences in Türkiye

Öz

The document analyzes how scientific production and academic publishing policies in Türkiye attempt to balance universal standards with local and national sensitivities. The study begins by discussing the universal nature of science and its historical development, highlighting the contributions of various civilizations to the shared body of knowledge. It then focuses on recent policies implemented by the Turkish Council of Higher Education (YÖK) and the internationalization strategies aimed at aligning academic publishing with global standards. However, the lack of adequate representation of local culture, history, religion, and values in academic outputs is identified as a major challenge.
The research notes that the requirement to publish in Web of Science (WoS)-indexed journals has created significant difficulties, particularly in social sciences, due to ideological, cultural, and geographical biases. A qualitative survey reveals that a majority of faculty members (81.8%) experience non-scientific barriers in the publication process and believe that locally relevant topics are unlikely to be published without prejudice in WoS journals. The study argues that while achieving global scientific quality is important, failing to support local scientific originality leads to imitation and mediocrity in research.
In conclusion, the paper suggests that science policies in Türkiye should operate on two fronts: adopting international standards to enhance global visibility while simultaneously fostering an academic environment that protects national identity and sensitivities, encouraging the production of original, context-specific knowledge.

Anahtar Kelimeler

Higher Education , Internationalization , Social Sciences , Web of Sciences (WoS) Journals

Proje Numarası

1

Kaynakça

• Alatas, S. F. (2003). Academic dependency and the global division of labour in the social sciences. Current Sociology, 51(6), 599–613. https://doi.org/10.1177/00113921030516003
• Alatas, S. F. (2006). Alternative discourses in Asian social science: Responses to Eurocentrism. London: Sage Publications.
• Altbach, P. G., & Knight, J. (2007). The internationalization of higher education: Motivations and realities. Journal of Studies in International Education, 11(3–4), 290–305. https://doi. org/10.1177/1028315307303542
• Altbach, P. G. (2013). Advancing the national and global knowledge economy: The role of research univer sities in developing countries. Studies in Higher Education, 38(3), 316–330. https://doi.org/10.1080 /03075079.2013.773222
• Altbach, P. G. (2016). Global perspectives on higher education. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Aydemir, M. A. (2011). Sosyal sermaye: Topluluk duygusu ve sosyal sermaye araştırması. İstanbul: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Bhambra, G. K. (2014). Connected sociologies. London: Bloomsbury.
• Bourdieu, P. (2004). Science of science and reflexivity. Chicago: University of Chicago Press.
• Connell, R. (2007). Southern theory: The global dynamics of knowledge in social science. Cambridge: Polity Press. https://doi.org/10.4324/9781003117346
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çalıkoğlu, A. (2023). Türkiye’de yükseköğretimin uluslararasılaşması: Tematik ve metodolojik bir analiz. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(1), 98–113. https://doi.org/10.32329/uad.1190476
• Çelik, H., & Gür, B. S. (2020). Yerel kalkınmada küresel yaklaşımlar ve Türkiye’nin konumu. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(1), 25–52. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.707894
• Darıcı, B. (2007). Yerel kalkınmada küresel yaklaşımlar ve Türkiye’nin konumu. Selçuk Üniversitesi Kara man İ.İ.B.F. Dergisi, Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, 215–221.
• Esenlik, E., & Bolat, E. (2010). Klinik ve bilimsel araştırmalarda etik kurallar. S.D.Ü. Sağlık Bilimleri Ens titüsü Dergisi, 1(2), 45–60.
• Esmer, Y., & Özdaşlı, K. (2023). Bilimsel araştırmalarda etik: Kavramlar ve ilkeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 13(3), 397–409. https://doi.org/10.5961/higheredusci.1291201
• Flyvbjerg, B. (2001). Making social science matter: Why social inquiry fails and how it can succeed again. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gingras, Y., & Mosbah-Natanson, S. (2010). Where are social sciences produced? In World social science re port 2010: Knowledge divides (pp. 149–153). Paris: UNESCO Publishing. https://www.researchgate. net/publication/265237869
• Göle, N. (1997). Modern mahrem: Medeniyet ve örtünme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Harzing, A. W. (2010). The publish or perish book. Melbourne: Tarma Software Research.
• Huff, T. E. (1993). The rise of early modern science: Islam, China and the West. Cambridge: Cambridge University Press.
• Işık, S. Y., & Özdemir, İ. (2022). Milliyetçi romantizm: Eril bir tutku olarak popüler milliyetçilik. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 9(2), 487–510. https://doi.org/10.17572/ mj2022.2.487-510
• Kafadar, C. (1995). Between two worlds: The construction of the Ottoman state. Berkeley: University of California Press.
• Kara, H. Z., & Kutlu, İ. (2025). Bibliometric analysis of social work studies published in WoS from Turkey. Journal of Evidence-Based Social Work, 1–22. https://doi.org/10.1080/26408066.2025.2541632
• Küçükcan, T., & Gür, B. (2009). Türkiye’de yükseköğretim: Karşılaştırmalı bir analiz. İstanbul: SETA Ya yınları.
• Marginson, S. (2016). The worldwide trend to high participation higher education: Dynamics of social stra tification in inclusive systems. Higher Education, 72, 413–434. https://doi.org/10.1007/s10734-016 0016-x
• Mahmood, S. (2005). Politics of piety: The Islamic revival and the feminist subject. Princeton: Princeton University Press.
• Merton, R. K. (1968). Social theory and social structure. New York: The Free Press.
• Moed, H. F. (2017). Applied evaluative informetrics. Springer.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2022). Eğitime genel bakış 2022: OECD göstergeleri. Paris: OECD Publishing.
• Popper, K. (1963). Conjectures and refutations: The growth of scientific knowledge. London: Routledge.
• Said, E. W. (2014). Oryantalizm (B. Ülner, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Eserin orijinali 1978’de yayım landı)
• Shapin, S. (2010). Never pure: Historical studies of science as if it was produced by people with bodies, situated in time, space, culture, and society, and struggling for credibility and authority. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
• Smith, A. D. (1991). National identity. London: Penguin Books.
• TÜBİTAK. (2021). Türkiye’de bilim, teknoloji ve yenilik politikaları raporu. Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Üniversitelerarası Kurul (ÜAK). (2023). Doçentlik başvuru şartları (Ekim 2023) (s. 3). Ankara: Üniversite lerarası Kurul Yayınları.
• Üniversitelerarası Kurul (ÜAK). (2025). Yeni doçentlik kriterleri tebliği (Mart 2025) (s. 4–6). Ankara: Üni versitelerarası Kurul Yayınları.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes (M. Cole, V. John-Steiner, S. Scribner, & E. Souberman, Eds.). Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2020). Akademik yükseltme ve teşvik kriterleri. Ankara: Yükseköğretim Ku rulu Yayınları.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2025). Yükseköğretimde uluslararasılaşma strateji belgesi 2024–2028. An kara: Yükseköğretim Kurulu Yayınları.
• Ziman, J. (2000). Real science: What it is and what it means. Cambridge: Cambridge University Press