Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Üstbilişsel Fen Öğrenme Yönelimleri ve Fenle İlişkili Motivasyonları

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 73 - 88, 31.10.2024

Esra Harsi , Muhammed Sait Gökalp

https://doi.org/10.32433/eje.1438167

Öz

Bu çalışma, öğrencilerin üstbilişsel fen öğrenme yönelimleri ile fen bilimleri dersine yönelik motivasyonları arasındaki ilişkileri incelemeyi amaçlamaktadır. 2021-2022 akademik yılı güz ve bahar dönemlerinde sekizinci sınıf öğrencileri arasında yapılan bu araştırma, Kütahya ili Merkez ilçesinde yer alan beş farklı ortaokulda gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya 469 öğrenci katılmıştır. Araştırmada mevcut durumun belirlenmesi ve analiz edilmesine yönelik nicel bir araştırma yapılmıştır. Araştırmanın deseni olarak korelasyonel araştırma deseni kullanılmıştır. Betimsel ve çıkarımsal istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, öğrencilerin üstbilişsel fen öğrenme yönelimleri ile fen bilimleri dersine yönelik motivasyonları arasında anlamlı ilişkiler bulunmaktadır. Öz-yeterlik ile öğrenme riskleri farkındalığı, yapılandırmacı bağlantı, izleme, değerlendirme ve planlama, ilgi, içsel motivasyon ve dışsal motivasyon arasında pozitif ilişkiler saptanmıştır. Öğrencilerin öz-yeterlik düzeyi arttıkça, fen öğrenme motivasyonları da artmaktadır. Ayrıca, öz-yeterlik düzeyi ile kaygı düzeyi arasında negatif bir ilişki belirlenmiştir. Bu sonuçlar, öğrencilerin fen bilimleri dersine yönelik motivasyonlarını artırmak ve üstbilişsel becerilerini geliştirmek için pedagojik yaklaşımların tasarlanması ve öğretmenlerin öğrencilerin öz-yeterliklerini desteklemesi gerektiğini göstermektedir. Bu çalışma, cinsiyet ve okul türü gibi demografik faktörlerin, öğrencilerin üstbilişsel fen öğrenme yönelimleri ve motivasyonları üzerindeki etkilerini daha fazla incelemek için gelecekteki çalışmalara yönelik fırsatlar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

motivasyon, üstbiliş, üstbilişsel fen öğrenme

Eighth Grade Students’ Metacognitive Science Learning Orientations and Science-Related Motivations

Öz

This study aims to examine the relationships between metacognitive science learning and motivations toward science course. This research, which was conducted among the eighth-grade departments offered in the fall and spring semesters of the 2021-2022 academic year, was conducted in five different secondary schools located in the central district of Kütahya province. 469 students participated in the study. In the research, quantitative research was conducted to determine and analyse the current situation. The correlational design was used as the design of the research. Also, descriptive and inferential analyses were conducted. According to the results of the study, there is a significant correlation between students' metacognitive science learning orientations and their motivation towards science course. Positive correlations were identified among self-efficacy, learning risk awareness, constructivist connectivity, monitoring, evaluation and planning, interest, intrinsic motivation and extrinsic motivation. As the level of students' self-efficacy increased, their motivation to learn science also increased. In addition, a negative correlation was identified between self-efficacy level and anxiety level. These results suggest that pedagogical approaches should be designed, and teachers should support students ‘self-efficacy in order to increase students’ motivation towards science and develop their metacognitive skills. This study offers potential opportunities for future studies to examine the effects of demographic factors such as gender and school type on students' metacognitive science learning orientations and motivation.

Anahtar Kelimeler

motivation, metacognition, metacognitive science learning

Kaynakça

• Acar, Ö. ve Çelik, G. (2019). Farklı fen başarı düzeylerine sahip ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin bazı özelliklerinin fen başarılarına olan etkisi. Milli Eğitim Dergisi, Temel Eğitim, 203-221.
• Akçay, C. (2012). Dönüşümsel öğrenme kuramı ve yetişkin eğitiminde dönüşüm. Milli Eğitim Dergisi, 42(196), 5-19.
• Alkın-Şahin, S. ve Tunca, N. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 13(4), 1473-1492.
• Atay, A. D. (2014). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin ve üstbilişsel farkındalıklarının incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Aydın, E. (2022). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenme motivasyonları ile üstbilişsel farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Aksaray Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray.
• Batı, K. ve Kaptan, F. (2013). Bilimsel süreç becerilerine dayalı ilköğretim fen eğitiminin, bilimsel problem çözme becerilerine etkisi. e-İlköğretim Online (elektronik), 12(2), 512-527.
• Cemiloğlu, M. ve Ogur, E. (2016). Okuma öğretiminde biliş ve üstbiliş stratejileri. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 46-53.
• Çetin Dindar, A. ve Geban, Ö. (2015). Fen bilimleri motivasyon ölçeğinin Türkçe’ye ve kimyaya uyarlanması: geçerlik çalışması. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(1), 15-34.
• Demir, M. K. ve Budak, H. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin öz düzenleme, motivasyon, bilişüstü becerileri ile matematik dersi başarılarının arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 30-41.
• Fraenkel, R. J., ve Wallen, E. N. (2009). How to design and evaluate research in education (7th ed.). San Francisco: McGraw-Hills.
• Glynn, S. M., & Koballa, T. R., Jr., (2006). Motivation to learn science. In Joel J. Mintzes and William H. Leonard (Eds.) Handbook of college science teaching (pp. 25-32). Arlington, VA: National Science Teachers Association Press.
• Gökalp, M. S. ve Kırbulut, Z. D. (2013). Investigating pre-service elementary school teachers’ metacognitive science learning orientations. The Anthropologist,16(1-2), 177-184.
• Hançer, A. H., Şensoy, Ö. ve Yıldırım, H. İ. (2003). İlköğretimde çağdaş fen bilgisi öğretiminin önemi ve nasıl olması gerektiği üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 80-88.
• Harsi, E. ve Gökalp, M. S. (2022, 24-25 Kasım). Sekizinci sınıf öğrencilerinin motivasyon ve üstbilişsel bilim öğrenme yapıları. [Sözlü bildiri] In Proceedings of the IUPAP International Conference on Physics Education, Sydney University, Sydney.
• Hıdıroğlu, Ç. N. (2018). Üstbiliş kavramına ve problem çözme sürecinde üstbilişin rolüne eleştirel bir bakış. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(1), 87-103.
• Karaca, B. (2019). Fen bilimleri dersinde motivasyonsuz olan öğrencilerin motivasyonsuz olmalarına neden olan faktörlerin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars.
• Kapıkıran, Ş. ve Susar Kırmızı, F. (2019). Öğretmen adaylarının merak ve keşfetme algıları ile okuma alışkanlığına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 251-265. https://doi.org/10.31592/aeusbed.585328
• Koç, S. E. (2021). Eğitsel oyunlarda üstbiliş stratejileri: bir literatür araştırması. Ekev Akademi Dergisi, (86), 527-556.
• McCoy, E. J. (2022). Teaching and assessment of metacognition in the ınformation literacy classroom. Communications in Information Literacy, 16(1), 42–52.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Fen bilimleri dersi (ilkokul ve ortaokul 3,4,5,6,7,8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu.
• Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 713-740.
• Pehlivan, F. (2012). İlköğretim beşinci sınıf matematik dersinde üstbiliş stratejileri kullanımının öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Sarıkahya, E. (2017). Üst biliş kavramının fen öğretiminde kullanılmasına yönelik yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama Ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 2(1), 1-20.
• Sungur, S. ve Kahraman, N. (2011). Öğrencilerin güdüsel inançlarının üst-biliş strateji kullanımına katkısı. Eğitim ve Bilim, 36(160), 4-8.
• Şenel, A. ve Gençoğlu, S. (2003). Küreselleşen dünyada teknoloji eğitimi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(12), 45-65.
• Thomas, G., Anderson, D. & Nashon, S. (2008). Development of an instrument designed to investigate elements of science students’ metacognition, self‐efficacy and learning processes: The SEMLI‐S. International Journal of Science Education, 30(13), 1701-1724.
• Uslu, Ç. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik motivasyonlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Uyar, A. (2022). Lise öğrencilerinin üstbiliş düşünme becerileri. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(2),115-130.
• Uzun, N. ve Keleş, Ö. (2013). İlköğretim öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 313-327.
• Vandergrift, L. (2005). Relationships among motivation orientations, metacognitive awareness and proficiency in L2 listening. Applied Llinguistics, 26(1), 70-89.
• Yaman, S. ve Dede, Y. (2007). Öğrencilerin fen ve teknoloji ve matematik dersine yönelik motivasyon düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52(52), 615-638.
• Yıldırım, S. (2007). Motivasyon ve çalışma yaşamında motivasyonun önemi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Projesi]. Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.