Üniversite Öğrencilerinin Doğa Gezilerine Yönelik Tutum ve Davranışları: Gezi Gözlem Yöntemi

Yıl 2023, , 213 - 230, 30.11.2023

Sabri Karadoğan , Esen Durmuş

https://doi.org/10.55605/ejedus.1267594

Öz

Sınıflarda anlatılan teorik doğal kavram ve olayların arazide gezi gözlem yoluyla pekiştirilmesi gerekir. Gezi- gözlem metodu, olayların meydana geldiği sahaya giderek gözlem yapmak, yerinde görmek yoluyla olaylar arası bağlantıların ve ilişkilerin kurulmasında etkilidir. Bu nedenle coğrafi kavramların öğretilmesi ve öğrencinin zihninde kalıcılığı olmasında doğal çevreye yapılan arazi gezilerinin önemi büyüktür.
Üniversite öğrencilerinin gezi gözlem yöntemiyle kültürel ve doğal alanlar yönelik tutum ve davranışlarını belirlenmek amacıyla, Eğil ve Ergani çevresine üniversitenin çeşitli branş ve kademlerinden oluşan katılımcılarla günübirlik bir gezi gerçekleştirildi. Gezi sonrasında kesitsel tarama ile uygulanan, üç bölümden oluşan bir veri toplama anketi uygulandı.
Anketten elde edilen verilerin analiz ve değerlendirilmesi sonucunda öğrencilerin doğa gezilerine yönelik tutum ve davranışlarının sınıf düzeyi değişkenine göre farklılık göstermediği ve öğrencilerin doğaya yönelik tutum ve davranışlarının yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların eski yerleşim yerleri ve tarihleri hakkında bilgi edinmeye istekli oldukları, ayrıca katılımcıların fiziki coğrafyaya ait unsurlara ilgi duydukları, teoride gördükleri derslerin pratikte karşılarına çıkmasının ilgi uyandırdığı söylenebilir. Gezi sahasında en fazla akılda kalan kavramlar içinde tarihi ve kültürel mirasa ait unsurların oldukça fazla olması, sahanın öneminin öğrenciler tarafından anlaşıldığını ve gezi gözlem metodunun öğrenmenin kalıcılığını sağlaması bakımından önemini ortaya koymaktadır. Farklı bölümlerden ve sınıflardan oluşan katılımcıların gezi güzergâhı boyunca birlikte hareket etmesi ve aktiviteleri beraber yapmaları, gezinin sosyal yönden de kazanımlarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Öğrenme, Doğada Eğitim, Gezi Gözlem metodu, Sınıf Dışı Öğrenme Ortamları

Destekleyen Kurum

Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü (DÜBAP)

Proje Numarası

ZGEF.22.007

Teşekkür

Bu çalışma, Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü (DÜBAP) tarafından ZGEF.22.007 nolu proje ile desteklenmiştir. Teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akınoğlu, O. (2005). Coğrafya eğitiminin etkililiği ve sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 12, 77-96.
• Akkuş, A. ve Meydan, A. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi ve coğrafi mekân uygulamalarının değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 14-30.
• Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (Genişletilmiş 10. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Buldur, S., Bursal, M., Yücel, E. & Erik, N. Y. (2018). Disiplinler arası bir doğa eğitimi projesinin ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal özelliklerine ve çevre bilinçlerine etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(5), 284-303.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Cemaloğlu, N. (2020). Bilimsel araştırma teknikleri ve etik. Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J.W. & Creswell, J.D. (2021). Araştırma tasarımı: Nicel, nitel ve karma yöntem yaklaşımları. E. Karadağ (Çev. Ed), 2018, Nobel Yayın Dağıtım.
• Çalışkan, O. (2008). Flüvyal jeomorfoloji konularında gezi-gözlem metodu ve değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anakara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Doğanay, H. (2002). Coğrafya öğretim yöntemleri. (5. Baskı). İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Duman, N. (2020). Volkan topoğrafyası konularının öğretiminde gezi-gözlem yönteminin öğrencilerin akademik başarısına etkisi. Third Sector Social Economic Review, 55(2), 710-724.
• Durmuş, E. & Kınacı, M.K. (2019). Doğa gezilerinin, konum analizi ve mekânı algılama becerilerine etkisine ilişkin sosyal bilgiler öğrencilerinin görüşleri. 8. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu 7-9 Kasım 2019, Ankara.
• Garipağaoğlu, N. (2001). Gezi-gözlem metodunun coğrafya eğitimi ve öğretimindeki yeri. Marmara Coğrafya Dergisi, (4), 13-30.
• Gliem, J. A. & Gliem, R. R. (2003). Calculating, interpretations and reporting cronbach’s alpha reliability coefficient for likert type scales. Midwest Research- To- Practice Conference in Audit, Continuing And Community Education.
• Kamaşak, İ. (2019). Geri dönüşüm ve plastik atıkların çevreye etkileri konusunda gezi-gözlem ile desteklenmiş öğretimin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin çevre tutumları üzerinde etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray.
• Meydan, A. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde gezi-gözlem ve doğa eğitimi. R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ (Ed). Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-1 içinde (s.241-262). Ankara: Pegem Akademi.
• Özgel, Z. T., Aydoğdu, M. & Yıldırım, E. G. (2018). Doğa kampı destekli çevre eğitiminin çevre sorunlarına yönelik farkındalık ve tutuma etkisi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 90-106.
• Şahin, V. & Özey, R. (2012). İngiltere’de lisans düzeyinde coğrafi arazi çalışmaları. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 1-17.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston, Pearson.
• Tekindal, S. (2021). Nicel, nitel, karma yöntem araştırma desenleri ve istatistik: Tasarımı ve yürütülmesi, eğitim, psikoloji ve sosyoloji alanları için. Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yönev, M. (2008). Ortaöğretimde okutulan tarih derslerindeki gezi gözlem ve inceleme etkinliklerinin öğrenciler açısından kazanımları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.