NİTEL VERİLERİN VE YORUMLARIN GÜVENİRLİĞİ FELSEFESİ (THE RELIABILITY PHILOSOPHY OF QUALITATIVE DATA AND COMMENTS)

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 13, 29 - 44, 13.05.2018

Mustafa Ergün

Öz

Eğitim bilimlerindeki
araştırmalar öğrencilerin, öğretmenlerin veya velilerin belli eğitim
konularındaki görüşleri, algıları, tutumları vs. üzerine kendi beyanları veya
araştırmacı tarafından geliştirilen ölçeğe verdikleri cevaplara dayanıyor. Bu
cevapların kişilerin görüş ve düşüncelerini ne kadar gerçek yansıttıkları
önemli bir sorundur. Eğitim bilim araştırmalarında zaten araştırmacıların
önyargıları, düşünme ve eylemlerini (ve dolayısıyla hipotezleri ve veri
seçimini) yeteri kadar etkilemektedir (buradan bütün bilim kişisel ideolojilere
dayanır - all scholarship is ideological-
hükmü de çıkartılabilir).

Mutlak gerçek
yoktur, ancak insanların farklı anlamlandırma ve yorumları vardır diyen
hermeneutik anlayış, üzerinde çalıştığımız verilerin birçok farklı kişi
tarafından kodlanmasını ve kodlamaya ek olarak yorumlanmasını gerektirir.
Dolayısıyla sadece araştırma verilerin kodlanmasında ortak kodlayıcılar
kullanmak gerektiği gibi, yorumlanmasında da ortak yorumcular kullanılmalıdır.

Bilimsel araştırma
sonucu elde edilen metinsel verilerin tek anlamlılığını esas alıyoruz. Bu
verileri tek anlamlı olarak inceleyen metin madenciliği ve içerik analizi
tekniklerini kullanmaya devam edeceğiz. Ancak bilimsel gerçeğe tam olarak
ulaşmak istiyorsak, bu verilerin hermeneutik, yapı sökümcülüğü ve bilginin
arkeolojisi teknikleriyle de derinlemesine incelenmesi gerekir. Bu makalede
nitel araştırma verilerinin felsefesini yapmaya ve verileri yorumlamadan ve
istatistik işlemler yapmadan önce yukarıdaki bilgi işleme teknikleri açısından
değerlendirmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

eğitim araştırmaları, veri, kodlama, metin verisi, güvenirlik

Kaynakça

• Abulad, R.E. 2007, What is Hermeneutics?, Kritike, 1/2, 11-23. http://www.kritike.org/journal/issue_2/abulad_december2007.pdf
• Alataş, B. 2012, Foucault: Etik Öznenin Kurulumu, Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi
• Anlı, Ö.F. 2010, Hermeneutik Temelli Tin – Doğa Ayrımı İle Hegel’in ‘Gerçek Bütündür’ Yaklaşımının Karşılaştırılması, Felsefe Ve Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 29-48. www.flsfdergisi.com/sayi9/29-48.pdf
• Aytaç, K. 2007, Çağdaş Eğitim Akımları (Yabancı Ülkelerde), Ankara: Mevsimsiz yay.
• Aytaş, G. 2013, Türkçe Eğitiminde Hermeneutiğin Kullanım Gerekçesi Ve Sonuçları, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10/23, 47-56. http://sbed.mku.edu.tr/article/viewFile/1038000174/1038000049
• Balcı, A. 2015, Michel Foucault’da metod: Arkeoloji, Soybilim ve Etik, International Journal of Political Studies, 1/1, 26-34. http://openaccess.bilgi.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11411/133/Foucault Etik Öznenin Kurulumu.pdf
• Balkin, J.M. 2004, Yapısöküm, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13/1, 321-332 http://ucmaz.home.uludag.edu.tr/PDF/ilh/2004-13(1)/M16.pdf
• Bilen, O. 2002, Çağdaş Yorumbilim Kuramları: Felsefi ve Eleştirel Hermeneutik, Ankara: Kitabiyat yay.
• Bourgeois, W. 1976, Verstehen in the social sciences, Zeitschrift für allgemeine Wissenschaftstheorie, 7/1, 26-38. http://link.springer.com/article/10.1007%2FBF01801570
• Bravo, H. 2007, Günümüz Felsefesinde Bilgi İle Nesnesi Arasındaki İlişki Üzerine Birkaç Örnek, Felsefe Ve Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 21-41. www.flsfdergisi.com/sayi4/21-42.pdf
• Çelebi, V. 2013, Michel Foucault’da Bilgi, İktidar Ve Özne İlişkişi, Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 512-523. http://www.sobiad.org/ejournals/dergi_SBD/arsiv/2013_1/Vedat_celebi%20.pdf
• Çelik, E.E. 2013. Gadamer’in Hermeneutik Ufku Ve Nietzsche’nin Perspektivizmi, FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 15, 127-144 http://www.flsfdergisi.com/sayi15/127-144.pdf
• Çiftçi, A. 1999, Toplumbilimi Yazıları. İzmir: Anadolu Yayınları.
• Derrida, J. 1999, Différance, (Çev. Ö.Sözer), Toplumbilim (Jacques Derrida özel sayısı), 10. 49-61.
• Derrida, J. 2011, Gramatoloji, (Çev.İ.Birkan), Bilgesu yay.
• Dilthey, W. 1999. Hermeneotik ve Tin Bilimleri (Çev: Doğan Özlem). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Ergün, M. 2015, Eğitim Felsefesi (5.baskı), Ankara: Pegem Yayınları
• Eser, O. 2015, Kıta Felsefesinde Yapısöküm Yaklaşımının Çeviri Olgusuna Etkisi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 38(8). 183-187.
• Fay, B. 2001, Çağdaş Sosyal Bilimler Felsefesi, "Çokkültürlü Bir Yaklaşım‟, (Çev. İ.Türkmen), İstanbul: Ayrıntı yayınları
• Fırıncı Orman, T. 2015, Jacques Derrida Düşüncesinde “Dil”, Kilikya Felsefe Dergisi, 1, 61-81.
• Foucault, M. 2004, Bilimlerin Arkeolojisi Üzerine: Epistemoloji Çevresine Cevap, Seçme Yazılar 5: Felsefe Sahnesi, (Çev. I.Ergüden), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 139–178
• Foucault, M. 1999, Bilginin Arkeolojisi. (çev. V.Urhan), İstanbul: Birey Yayıncılık
• Foucault, M. 2003, İktidarın Gözü: Seçme Yazılar, (Çev. I.Ergüden), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. 2005, Etiğin Soybilimi Üzerine: Sürmekte Olan Çalışmaya İlişkin Bir Değerlendirme, Seçme Yazılar 2: Özne ve İktidar, (Çev. O.Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 193–220
• Foucault, M. 2013, Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi, (çev. M.A.Kılıçbay), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Friesen, N., Henriksson, C. & Saevi, T. (Ed.) 2012, Hermeneutic Phenomenology in Education, Method and Practice, Rotterdam: Sense Publishers.
• Gadamer, H.G. 2002, “İnsan ve Dil”, (Çev: Hüsamettin Arslan), içinde: İnsan Bilimlerine Prolegomena, (Der. ve Çev: Hüsamettin Arslan). İstanbul: Paradigma.
• Gadamer, H.G. 2002a, “Metin ve Yorum”, Hermeneutik ve Humaniter Disiplinler, (Çev. Ve Derl. H.Arslan), İstanbul: Paradigma Yayınları
• Gadamer, H.G. 2002b, “Hermeneutik ve Logosentrizm”, Hermeneutik ve Hümaniter Disiplinler, (Der-Çev., H.Arslan), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Gadamer, H.G. 2003, “Hermeneutik”, Hermeneutik Üzerine Yazılar, (Çev. D.Özlem) İstanbul: İnkılap Yayınları, 2003
• Gadamer, H.G. 2009, Hakikat ve Yöntem, (Çev. H.Aslan, İ.Yavuzcan), İstanbul: Pradigma yay.
• Gallagher, S. 1992, Hermeneutics and Education, Albany: State University of New York Press.
• Glesne, C. 2013, Nitel Araştırmaya Giriş. (2. Baskı). Ali Ersoy & Pelin Yalçınoğlu (Çev. Edt.). Ankara: Anı Yayıncılık
• Grace, G. 1998, Scholarship and ideology in education policy studies, International Studies in Sociology of Education, 8:1, 135-140, http://dx.doi.org/10.1080/0962021980020015
• Heidegger, M. 2008, Varlık ve Zaman (Çev. K.H.Ökten), İstanbul: Agora Yayıncılık
• Henderson, D.K. 1993, Interpretation and Explanation in the Human Sciences, Albany: SUNY Press. https://books.google.com.tr/books?id=Tmd5yszl64oC
• Henriksson, C, & Friesen, N. 2012, Hermeneutic Phenomenology, N. Friesen et al. (eds.), Hermeneutic Phenomenology in Education, Rotterdam: Sense Publishers. 1–14.
• Jardine, D. 1992. Reflections on education, hermeneutics, and ambiguity: Hermeneutics as a restoring of life to its original difficulty. İç. William F. Pinar & William M. Reynolds (Eds.), Understanding curriculum as phenomenological and deconstructed text, New York: Teachers College Press. 116-129.
• Kale, N. 1995, Postmodernizm- Hermeneotik ve Eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 28/1-2, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/486/5727.pdf
• Kerdeman, D. 1998, Hermeneutics and Education: Understanding, Control, And Agency, Educational Theory, 48/2. 241-266. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1741-5446.1998.00241.x/pdf
• Kırbaşoğlu Kılıç, L., Bayram, B. 2014, Postmodernizm ve eğitim, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3/1 368-376. http://www.tekedergisi.com/Makaleler/1663429569_23k%c4%b1l%c4%b1%c3%a7.pdf
• Kuhn, T.S. 2010, Bilimsel Devrimlerin Yapısı, (Çev. N.Kuyaş), İstanbul: Kırmızı Yayınları
• Küçükalp, K. 2008, Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonuna Yönelik İki Yaklaşım: Heidegger ve Derrida, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi
• Levinas, E. 1987. Language and proximity. Collected philosophical papers. Dordrecht: Martinus Nijhoff.
• Magrini, J.M. 2013, A "Fundamental Theory" of Education Grounded in Ontology? A Phenomenological Rejoinder, Reconstruction: Studies in Contemporary Culture, 14/2. 17-44. http://reconstruction.eserver.org/Issues/142/Magrini.shtml
• Magrini, J.M. 2015, New Approaches to Curriculum as Phenomenological Text: Continental Philosophy and Ontological Inquiry, New York: Palgrave Macmillan.
• Moran, B. 1994, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Nesterova, S. 2004, Hans-Georg Gadamer‘in Hermeneutiğinde Bir Anlama Modeli Olarak Diyalog, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi (http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/290/582.pdf)
• Nietzsche, F. 2002, Tarih Üzerine, Çev. N.Bozkurt, İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, F. 2003, Şen Bilim, (Çev. L.Özşar), İstanbul: Asa Yayınları.
• Nietzsche, F. 2007, İnsanca, Pek İnsanca I, (Çev. M.Tüzel), İstanbul: İthaki Yayınları
• Nietzsche, F. 2009, Yunanlıların Trajik Çağında Felsefe, (Çev. G.Aytaç), İstanbul: Say Yayınları.
• Öktem, Ü. 2005, Fenomenoloji ve Edmund Husserl'de Apaçıklık (Evidenz) Problemi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 45,1. 27-55. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1257/14459.pdf
• Özcan, Z. 2000. Teolojik Hermenötik. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Özdemir, M. 2010, Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11/1, 323-343.
• Özmakas, U. 2010, Peirce, Saussure ve Derrida’da Gösterge Kavramı, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı Yüksek Lisans tezi
• Rashford, J.M., 2009, Considering Hans-Georg Gadamer's Philosophical Hermeneutics as a Referent for Student Understanding of Nature-of-Science Concepts. Dissertation, Georgia State University, http://scholarworks.gsu.edu/msit_diss/51
• Ricoeur, P. 2009, Yorumların Çatışması: Hermenoytik Üzerine Denemeler, c.1, (Çev. H.Arslan), İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Sarup, M. 1995, Postyapısalcılık ve postmodernizm, (Çev. A.Güçlü), Ankara: Ark Yayınları.
• Schilb, J. 1988, Ideology and Composition Scholarship, Journal of Advanced Composition, Vol. 8, No. 1/2, 22-29. http://www.jstor.org/stable/20865638
• Schurz, G. 2002, Erklären und Verstehen: Tradition, Transformation und Aktualität einer klassischen Kontroverse, Philosophische Vorveröffentlichungsreihe an der Universität Erfurt, https://www.phil-fak.uni-duesseldorf.de/fileadmin/Redaktion/Institute/Philosophie/Theoretische_Philosophie/Schurz/papers/2002b2.pdf
• Slattery, M. 2012. Sosyolojide Temel Fikirler. (Çev. Ü.Tatlıcan) Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Sofuoğlu, N. 2009, Alfred Schutz'un Fenomenolojik Sosyolojisi ve Din Sosyolojisine Uygulanabilirliği. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri A.B.D. Doktora Tezi.
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. 2011, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Tatar, B. 2004, Hermenötik, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Toprak, M. 2003, Hermeneutik ve Edebiyat, İstanbul: Bulut Yayınları.
• Tsai, W.-D. 2011, Die ontologische Wende der Hermeneutik, Heidegger und Gadamer, Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Philosophie an der Ludwig-Maximilians-Universität München (https://edoc.ub.uni-muenchen.de/12956/1/Tsai_Wei-Ding.pdf)
• Türe Abacı, Ö., 2015, “Tahsin Yücel’in “Aramak” Adlı Öyküsünün Yapısökümcü Bir Okuması, Turkish Studies, (Prof. Dr. Şefik Yaşar Armağanı), 10/12. 1143-1154. http://www.turkishstudies.net/Makaleler/2015678401_61T%c3%bcreAbac%c4%b1%c3%96zlem-tde-1143-1154.pdf
• Uçan, H. 2009, Modernizm/Postmodernizm Ve J.Derrida’nın Yapısökümcü Okuma Ve Anlamlandırma Önerisi, Turkish Studies, 4(8). 2283-2306. http://www.turkishstudies.net/Makaleler/533080359_116u%c3%a7anhilmi1413(D%c3%bczeltme).pdf
• Ulukütük, M. 2009, Anlam ve Yorumun Ufukları: Gadamer’de Ufukların Kaynaşması ve Gelenek, Hece Dergisi, 149, 49-59. https://www.academia.edu/3026299/ANLAMIN_VE_YORUMUN_UFUKLARI_GADAMERDE_UFUKLARIN_KAYNA%C5%9EMASI_VE_GELENEK_HECE_DERG%C4%B0S%C4%B0_SAYI_149_2009
• Yılmaz, Ç. 2007, Derrida'nın Metafor Kullanımı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (https://www.academia.edu/11122865/DERRIDA_NIN_METAFOR_KULLANIMI_-_Çiğdem_Yılmaz)
• Zariç, M. 2014, Göstergebilim ve Yapıbozumdan Postmodernist Yapısal Eleştiriye. Turkish Studies, 9:12, 751-767.