EĞİTİCİ AHŞAP OYUNCAKLARLA OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA SOMUTLAŞTIRMA BECERİLERİNİN KAZANILMASI

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 20, 224 - 236, 30.11.2021

İlker Usta

Öz

Bir amaca ulaşmak, mevcut amacın ne gibi veya nasıl bir çıktı/sonuç ile ilişkilendirildiğine göre belirleneceği için, ileri sürülen amaca ulaşılma durumunun belirli bir hedef çizgisi (eşik değer ya da başarı ölçütü) nezdinde değerlendirilerek ortaya koyulması gerekir. Böyle bakıldığında, bir olgunun veya bir kavramın elle tutulur ve gözle görülür bir hale getirilmesi, onun neden-sonuç örgüsüyle değerlendirilmesine ve yorumlanmasına imkan verirken, o konudaki duygu ve düşünceler ile tutum ve davranışların şekillenmesine de yardımcı olur. Bir şeyin bu mahiyette tanımlanıp içselleştirilmesi ise, somutlaştırma becerisini gerektirir. Bilişsel zeminde zihinsel yetkinlikleri ve zihinsel becerileri (veya psikolojik becerileri) gerektiren somutlaştırma, “varlığı elle kavranamayan ve gözle görülemeyen” manasındaki soyut (mücerret) olgusunun içeriksel karşıtı durumundaki somut (müşahhas) olgusunun eyleme dönük halidir ve dolayısıyla belli olaylar sonucunda bir şeyin varlığının elle tutulur ve gözle görülür şekilde hissedilebilir ve anlaşılabilir hale getirilmesini sağlayan faaliyetleri ihtiva eder. Özü itibariyle, epeyce çaba gerektiren zorlu ve uzun bir süreç olan somutlaştırma, “onun ne olduğu açıkça belli olmalı” savına temellenen çok boyutlu bakış açısıyla, esasen erken çocukluk yıllarında, oyuncaklar eşliğinde gerçekleştirilen oyunsal sınamalarla ve irdelemelerle kendini göstermeye başlayan oldukça yaygın ve olağan bir yaklaşımdır. Bu nedenle, somutlaştırmanın belli temalar dahilinde oyuncaklarla nasıl gerçekleştirilebileceği veya nasıl ilişkilendirilebileceği çalışmamızın ana konusunu teşkil etmektedir. Bu çalışmada, bir nevi öğrenme ve keşfetme süreci olan 0-6 yaş (0-72 ay) arasındaki okul öncesi çocukluk döneminde, gelişim alanları ile ayrılmaz bir bütünlük teşkil eden bütünleşik bir konu olan somutlaştırma becerisinin “tamamlama”, “düzenleme”, “sembolleştirme”, “içselleştirme”, “öngörüleme”, “güdüleme”, “devindirme” ve “dengeleme” temaları dahilinde, eğitici ahşap oyuncaklar ile kazandırılması durumu örneklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

ahşap, eğitici oyuncaklar, okul öncesi, çocuk gelişimi, somutlaştırma becerileri

Kaynakça

• Aral, N. (2011). Bilişsel gelişim. İçinde: Neriman Aral, Gülen Baran (Ed.), Çocuk gelişimi (ss. 99-158). İstanbul: YaPa Yayınları.
• Atkinson, R.L., Atkinson, R.C., Hilgard, E.R. (1995). Psikolojiye giriş II. (Çev. Editörü: Kemal Atakay, Mustafa Atakay, Aysun Yavuz). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Baran, G. (2011). Çocuk gelişimine giriş. İçinde: Neriman Aral, Gülen Baran (Ed.), Çocuk gelişimi (ss. 17-51). İstanbul: YaPa Yayınları.
• Kushnir, A., Orkibi, H. (2021). Concretization as a mechanism of change in psychodrama: procedures and benefits. Frontiers in Psychology, 12: 633069.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2009). Çocuk gelişimi ve eğitimi: çocuğun gelişimi. MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi), Ankara http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Geli%C5%9Fim.pdf, Erişim Tarihi: 12.01.2013
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2013). Okul öncesi eğitim programı. Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara. http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf, Erişim Tarihi: 12.01.2013
• Piaget, J. (1974). The origins of intelligence in children. New York: International Universities Press.
• Senemoğlu, N. (2018). Gelişim, öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Solso, R.L., Maclin, M.K., Maclin, O.H. (2007). Bilişsel psikoloji (Çev. Editörü: Ayşe Ayçiçeği-Dinn). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• TDK (Türk Dil Kurumu). (2021). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/, Erişim tarihi: 21.06.2021
• Usta, İ. (2013). Eğitici ahşap oyuncaklar ders notu. Hacettepe Üniversitesi Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği, Ankara.
• Usta, İ. (2016). Depictions on wood: acceptation and internalization of wood, which is an intercultural interaction tool, as “a valuable object” (Wood is Valuable). Mugla Journal of Science and Technology, 2(2): 139-144.
• Usta, İ. (2019). Okul öncesi çocukluk dönemi ve eğitici ahşap oyuncaklar. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(4): 211-238.
• Usta, İ. (2020). Çocukluk deneyimi yaşamış genç yetişkinlerin okul öncesi dönem bağlamında yeğledikleri ahşap oyuncak çeşitleri. Mesleki Bilimler Dergisi, 9(1): 1-28.