CLASSIFICATION AND ORDINATION OF PINUS NIGRA DOMINATED FORESTS AT ALACAM MOUNTAINS (NW ANATOLIA-TURKEY)

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 1, 38 - 50, 03.01.2013

Ali Kavgacı Orhan Sevgi Hüseyin Tecimen Osman Yılmaz Serdar Carus Türker Dündar

Öz

Pinus nigra dominated forests at Alaçam Mountains at the northwest of Anatolia were sampled, elaborated and classified. Additionally, pure Fagus orientalis stands at the upland of the mountains were added to the analysis. The ecological conditions were assessed by topographical and environmental (latitude and longitude) factors. Forest vegetation at Alaçam Mountains can be divided into four groups. Three of these communities represent the P. nigra forests whereas the last is formed by pure F. orientalis forest.  It was established that the most important ecological factor is altitude, while the other factors does not correlate with the floristic differentiation of the communities. The names of the communities along the altitudinal gradient are as follow: Cistus laurifolius-Pinus nigra dominated forest, Pteridium aquilinum-Pinus nigra dominated forest, Fagus orientalis-Pinus nigra dominated forest, and Galium odoratum-Fagus orientalis dominated forest.

Keywords: Alaçam mountains, classification, ordination, numeric analysis, phytoecology, phytosociology, Pinus nigra forests.

Anahtar Kelimeler

Alaçam mountains, classification, ordination, numeric analysis, phytoecology, phytosociology, Pinus nigra forests

CLASSIFICATION AND ORDINATION OF PINUS NIGRA DOMINATED FORESTS AT ALACAM MOUNTAINS (NW ANATOLIA-TURKEY)

Öz

Bu çalışmada, kuzeydoğu Anadolu'da yer alan Alaçam Dağları'ndaki Pinus nigra (Karaçam) ormanları, örneklenmiş, değerlendirilmiş ve sınıflandırılmıştır. Pinus nigra'nın Türkiye'deki en tipik yayılışlarından birini temsil eden bu ormanlarda bugüne kadar herhangi bir fitososyolojik araştırma gerçekleştirilmemiştir. Çalışmada ayrıca yüksek dağlık bölgedeki saf kayın (Fagus orientalis) ormanları da incelenmiştir. Ekolojik değerlendirmeler; topoğrafik ve çevresel (enlem ve boylam) faktörler ele alınarak yapılmıştır. Buna göre Alaçam Dağları'ndaki orman vejetasyonunun dört orman toplumundan meydana geldiği belirlenmiştir. Bitki toplumlarından üçü P. nigra'nın egemen olduğu toplumlar iken, sonuncusu saf F. orientalis ormanlarını temsil etmektedir. Yapılan ekolojik değerlendirmeler sonucunda, bitki toplumlarının yayılışı üzerinde en etkili faktörün yükseklik olduğu, diğer faktörlerin ise bitki toplumlarının farklılaşmasıyla bir ilişki göstermediği tespit edilmiştir. Yüksekliğe bağlı olarak değişim gösteren bitki toplumları sırasıyla şu şekildedir: Cistus laurifolius-Pinus nigra egemen ormanlar, Pteridium aquilinum-Pinus nigra egemen ormanlar, Fagus orientalis-Pinus nigra egemen ormanlar ve Galium odoratum-Fagus orientalis egemen ormanlar. Bu sonuçlar bölgedeki yüksek floristik çeşitlilik ile kısa mesafelerdeki floristik farklılaşmaların bir sonucudur. Bu çeşitlilik ve farklılığın oluşmasında belirleyici olan ekolojik faktör ise yüksekliktir. Çalışma sonuçları ayrıca bütün Anadoluda, Pinus nigra ormanlarının sahip olduğu floristik ve ekolojik çeşitliliğin ortaya konması bağlamında bir fitososyolojik araştırmanın gerekliliğini de ortaya koymaktadır.

 

Anahtar kelimeler: Alaçam Dağları, bitki ekolojisi, bitki sosyolojisi, ordinasyon, Pinus nigra ormanları, sayısal analiz, sınıflandırma.

Anahtar Kelimeler

Alaçam Dağları, bitki ekolojisi, bitki sosyolojisi, ordinasyon, Pinus nigra ormanları, sayısal analiz, sınıflandırma.

Kaynakça

• Acatay, A. (1956). Ehrami Karaçam (Pinus nigra var. pyramidata). İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi A Seri A, 6(2): 92-99
• Akkemik, Ü., Yılmaz, H., Oral, D., Kaya, A. (2011). Pinus. In: Yaltırık F, Akkemik U (eds) Türkiye’nin Doğal Gymnospermleri (Açık Tohumlular). OGM Press, Ankara, 214s.
• Akman, Y. (1972). The vegetation of Beynam Forest. Communications, De la Faculté des Sciences de I’Unıversité d’Ankara, Serie C, Tome 16C: 29-53.
• Akman, Y. (1973). Aperçu preliminaire sur les conditions phytocologiuques de la chaine de L’Amanus dans la region du Hatay. (I, II, III). Communications, De la Faculté des Sciences de I’Unıversité d’Ankara, Serie C Tome 17C: 75-16
• Akman, Y. (1974). Etude phyto-ecologique de la region de Beypazarı-Karaşar et Nallıhan. Communications, De la Faculté des Sciences de I’Unıversité d’Ankara, Serie C Tome 18C: 51-113
• Akman, Y. (1995). Türkiye Orman Vejetasyonu. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi, Ankara, 450 s.
• Akman, Y. Ketenoğlu, O. (1976). The phytosociological and phytoecological investigation on the Ayaş Mountain. Communications, De la Faculté des Sciences de I’Unıversité d’Ankara, Serie C Tome 20, Suppl 1: 1-43
• Akman, Y., Barbéro, M., Quézel, P. (1978). Contribution à l’étude de la végétation forestière d’Anatolie méditerranéenne. Phytocoenologia 5: 1-79.
• Akman, Y., Barbéro, M., Quézel, P. (1979). Contribution à l’étude de la végétation forestière d’Anatolie méditerranéenne. Phytocoenologia 5: 189-276.
• Alptekin, Ü. (1986). Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arn. ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe)’nın coğrafik varyasyonları. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 36(2):132-154.
• Alptekin, Ü. (1987). Pinus nigra Arn. ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe var. Şeneriana Saatçi’nin yeni bir yayılış alanı. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 37(1): 100-10
• Anonimous (2007). STATISTICA (data analysis software system). Version 8.0. StatSoft, Inc., www.statsoft.com
• Braun-Blanquet, J. (1964). Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde. 3rd ed. Springer Verlag, WienNew York, 865 pp.
• Bussotti, F. (2002). Pinus nigra Arnold. Pine of Silvicultural Importance CABI Publishing pp: 266 – 286.
• Chytrı, M., Tichı, L., Holt, J., Botta-Dukát, Z. (2002). Determination of diagnostic species with statistical fidelity measures. Journal of Vegetation Science, 13: 79-90.
• Davis, P.H. (1965-1985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 1-9, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Davis, P.H., Mill, R.R., Tan, K. (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 10, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Erik, S. (1976). Step-Orman geçiş bölgesinde yer alan Karagöl çevresinin vejetasyonu üzerine sosyolojik ve ekolojik bir araştırma. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22(2): 54-57.
• Erkan, N. (1997). Elazığ ve çevresindeki Karaçam (P. nigra Arnold.) ağaçlandırmaları için hacim tablosu. Güneydoğu Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt:1, Sayı: 1, Sf: 35-44 ISSN: 1301 – 6253.
• Eruz, E. (1984). Balıkesir Orman Başmüdürlüğü Bölgesindeki Saf Karaçam Ormanlarının Gelişimi ile Bazı Edafik ve Fizyografik Özellikler Arasındaki İlişkiler. İ.Ü. Yayın Nu: 3244, Or. Fak. Yayın Nu: 368, İstanbul.
• Fontaine, M., Aerts, R., Özkan, K., Mert, A., Gülsoy, S., Suel, H., Waelkens, M., Muys, B. (2007). Elevation and exposition rather than soil types determine communities and site suitably in Mediterranean mountain forests of southern Anatolia. Turkey. Forest Ecology and Management 247: 18-25.
• Göker, Y. (1977). Dursunbey ve Elekdağ Karaçamlarının (Pinus nigra var. pallasiana) Fiziksel, Mekanik Özellikleri ve Kullanış Yerleri Hakkında Araştırmalar. Orman Bak. O.G.M. Yay. Nu: 613/22.
• Görk, G. (1982). Egrigöz Dagı (Emet) Flora ve Vejetasyonu. Doktora Tezi, E.Ü. Fen Bilimleri.Enstitüsü, İzmir.
• Gülen, İ. (1959). Karaçam (P. nigra Arnold) gövde hacım tablosu. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 1: 97-112.
• Gülen, İ. (1965). Karaçam ( Pinus nigra Arnold ) çap artımı ile hacim artımı arasındaki münasebetler üzerinde araştırmalar. T.C: Tarım Bak. O.G.M. Yay. Nu:419/9 Dizerkonca Matbaası, İstanbul.
• Irmak, A., Çepel, N. (1974). Bazı Karaçam, Kayın, ve Meşe Meşcerelerinde Ölü Örtünün Ayrışma ve Humuslaşma
• Hızı Üzerine Araştırmalar. İ.Ü. Yayın Nu: 1973 Or.
• Fak. Yayın Nu: 204 Taş Matbaası İstanbul. Hennekens, S. M., Schaminée, J. H. J. (2001). TURBOVEG a comprehensive data base management system for vegetation data. Journal of Vegetation Science, 12: 589-591.
• Kalıpsız, A. (1963). Türkiye’de karaçam ( Pinus nigra Arnold ) meşcerelerinin tabii bünyesi ve verim kudreti üzerine araştırmalar. T.C: Tarım Bak. O.G.M. Yay. Nu: 349/8, Yenilik Basımevi, İstanbul.
• Karaer, F. Kılınç, M., Kutbay, H.G. (1999). The woody vegetation of Kelkit valley. Turkish Journal of Botany, 23: 319-3
• Kargıoğlu, M., Tatlı, A. (2005). A phtosociologic research on the forest vegetation of Yandag (Isparta-Turkey).
• Pakistan Journal of Biological Sciences, 8: 929-939. Kavgacı, A. Čarni A., Tecimen, B., Özalp, G. (2010a).
• Diversity and ecological differantiation of oak forests in NW Thrace (Turkey). Archieves of Biological Sciences, 62(3): 705-718. Kavgacı A., Čarni A., Başaran S., Başaran M. A., Košir P., Marinšek A., Šilc U. (2010b). Vegetation of temporary ponds in cold holes in the Taurus mountain chain
• (Turkey), Biologia, 65(4): 621-629. Kavgacı, A., Başaran, S., Başaran, M.A. (2010c). Cedar forest communities in Western Antalya (Taurus MountainsTurkey). Plant Biosystems, 144(2): 271-287.
• Kavgacı, A., Arslan, M., Bingöl, Ü., Erdoğan, N. Čarni, A. (2012). Classification and phytogeographical differentiation of oriental beech forests in Turkey and Bulgaria. Biologia, 67(3): 461-473.
• Lepš, J., Šmilauer, P. (2003). Multivariate analysis of ecological data using CANOCO. Cambridge University Press, Cambridge.
• Mayer H, Aksoy H. (1998). Türkiye Ormanları. Orman Bak.
• Ormancılık Araştırma Ens. Müd. Bolu Muhtelif Yayın Nu: 1 ISBN: 975 – 7829 – 56 – 0
• Mc Cune, B., Mefford. M.J. (2006). PC-ORD 5, Multivariate analysis of ecological data. MjM Sofware Design, Gleneden Beach, Oregon.
• Özel, N., (1999). Kazdağları Orman Vejetasyonu Üzerine
• Fitososyolojik ve Fitoekolojik Arastırmalar. Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Teknik Bülteni, No 11, 81s. İzmir. Quézel, P., Pamukçuoglu, A. (1973). Contribution a l’étude phytosociologique de quelques groupements forestiers du Taurus. Feddes Reportorium 84: 185-229.
• Pamay, B. (1960). Dursunbey Alaçam Orman Mıntıkasındaki
• Yangın Sahalarının Ağaçlandırılması İmkanları ve Buna Ait Denemeler, Ziraat Vekaleti Orman Umum Müd. Yayınlarından Neşriyat Sıra No: 321, Seri No: 29, Marifet Matbaası, S: 217. Saatçioğlu, F. (1955). Pinus nigra Arnold’un yeni bir varyetesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 5(2): 266-26
• Saatçioğlu F. (1976). Silvikültür I. Silvikültürün biyolojik esasları ve prensipleri. İstanbul Üni. Orman Fakültesi Yayın Nu: 2187/222.
• Sevgi, O. (2003). Bayramiç İşletmesi’nde (Kaz Dağları) Karaçam’ın (Pinus nigra Arnold.) Yükseltiye Göre Beslenme Büyüme İlişkileri. (Doktora Tezi). 221 sayfa.
• Sevgi,O., Tecimen, H. B. (2008). Changes in Austrian Pine forest floor properties in relation with altitude in mountainous areas. Journal of Forest Science, 54(7): 306– 3
• Sevgi O., Yılmaz O.Y., Carus S, Dündar T, Kavgacı A, Tecimen H.B. (2010). Alaçam Dağları’nda Karaçam Ormanlarının Yükseltiye Göre Beslenme - Büyüme Modelleri ve Odununun Teknolojik Özellikleri. TÜBİTAK - 104 O 551 proje kesin raporu.
• Sevim, M. (1954). Alaçam (Dursunbey) Ormanlarında Ekolojik ve Pedolojik Araştırmalar. Orman Umum Müd. Yayımlarından Sıra Nu:131, Seri Nu:2, Çelikcilt Matbaası, S: 64.
• Sun, O. (1974). Karaçam-Tek Ağaç Hacim Bağıntıları Üzerine Bir İnceleme. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2: 74-102.
• Tatlı A., Varol Ö. & Tel A.Z. (2005). Gümüş Dağı (KütahyaTürkiye) orman vejetasyonu üzerine fitososyolojik bir araştırma. Ekoloji Çevre Dergisi 14: 6-17.
• Ter Braak, J. F. C., Šmilauer, P. (2002). CANOCO Reference Manual and CanoDraw for Windows User’s Guide, Software for Canonical Community Ordination (version 4.5). Wageningen.
• Thornthwaite, C.W. (1948): An approach toward a rational classification of climate. Geographical Review 38: 55-94.
• Tichy, L. (2002). JUICE, software for vegetation classification. Journal of Vegetation Science 13: 451 - 453.
• Türe, C., Tokur, S., Ketenoğlu, O. (2005). Contribution to the syntaxonomy and ecology of the forest and shrub vegetation in Bithynia, Northwestern Antolia - Turkey. Phyton (Austria), 45(1): 81-115.
• Westhoff, V. & van der Maarel, E. (1973). The BraunBlanquet approach. In: R.H. Whittaker (ed.), Handbook of Vegetation Science 5, Ordination and classification of communities. W. Junk, Hague, p. 6177
• Yaltırık, F. (1993). Dendroloji I. sf: X + 458, İ.Ü. Yayın Nu: 3443, Or. Fak. Yayın Nu: 419 İstanbul Matbaa Teknisyen Basımevi.
• Yılmaz, Y. Sevgi, O., Tecimen, H.B., Carus, S., Kavgaci, A. (2012). Land use pattern at Alacam mountainous range land (Submediterranean-Turkey) due to edaphic and physiographical factors. Journal of Environmental Biology 33: 355-361.
• Yücel, E. (1999). Ehrami Karaçam (Pinus nigra ssp. pallasiana var. pyramidata)’ın coğrafik varyasyonları (I). 1th. Int.
• Sym. Protection of Natural Environment and Ehrami Karaçam, sf: 730 - 739, 23 – 25