Çocuklar için Mimari Tasarım Öğretim Programı: Türk Kültürüne Uyarlanması ve Etkililiğinin Analiz Edilmesi

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 59, 35 - 56, 15.04.2015

Göksu Gözen

Öz

Problem
Durumu:
Tasarım;
özgün bir ürün oluşturmak üzere fikir, çizim, bilgi vb. bileşenlerin
bağdaştırıldığı karmaşık bir süreçtir. Fiziksel dünyayı değiştirerek ona
estetik bir uyum vermek üzere çocukların özgün fikirler ortaya atmalarını
desteklemek, onlarda arayış, deneyim ve keşif sürecini desteklemekte, başta
yaratıcı düşünme ve problem çözme becerisi olmak üzere diğer pek çok üst düzey
düşünme becerisinin gelişimine katkıda bulunmaktadır. Bu nedenle, doğuştan tasarımcı olan her insanın bu
yetisinin, uygun eğitim programları ile erken yaşlardan itibaren desteklenmesi
ve geliştirilmesi son derece önemlidir. Çocuklara içinde bulundukları çevreye,
doğaya ve mekanlara ilişkin söz hakkı tanımak ve yaratıcı düşünen, problem
çözebilen, eleştirel düşünen, kültürel birikim ve sorumluluk sahibi bireyler
olmalarına katkıda bulunmak, onlara verilecek sistemli bir tasarım eğitimi ile
mümkündür. Ancak Türkiye’de, çocuklara yönelik bir tasarım eğitimi programı
bulunmamaktadır.

Araştırmanın
Amacı: Bu çalışmanın amacı; anaokulundan lise çağına kadar olan
çocuklara tasarıma ilişkin bilgi ve becerileri kazandıran, yaratıcı düşünme ve
problem çözme becerilerinin gelişimini destekleyen, onları içinde bulundukları
eğitim mekânlarını tasarlayabilen, içinde yaşadıkları dünyaya duyarlı bireyler
haline getirmeyi amaçlayan ve Amerika Birleşik Devletleri’nde 30 yıla yakın bir
süredir uygulanan Çocuklar için Mimari Tasarım Öğretim Programı’nı okulöncesi
ve 1-5. sınıf düzeyinde öğrenim gören 6-11 yaş grubu Türk çocukları için
uyarlamak ve uyarlanmış programın etkililiğini analiz etmektir.

Araştırmanın
Yöntemi: Mimari Tasarım Öğretim
Programı'nın Türk kültürüne uyarlanması, uzman gruplarının çalışmalarıyla
gerçekleştirilmiş, uyarlamanın farklı adımlarında o adımın içeriğine (orijinal
programın Türk diline çevrilmesi, orijinal dile geri-çeviri süreci, programın
içeriğinin deneyimsel, kavramsal ve anlamsal eşdeğerliğinin belirlenmesi,
içeriğin Tük kültürüne özgü öğelerle donatılması ve incelenmesi) bağlı olarak
ölçüt örnekleme tekniğiyle oluşturulmuş beş farklı uzman grubu görev almıştır.
Programın etkililiğinin belirlenmesinde son-test kontrol gruplu deneysel bir
çalışma yürütülmüştür. Uyarlanan program 2011-2012 öğretim yılı güz döneminde 13 hafta boyunca, Ankara ili merkez ilçesinde
bulunan orta sosyoekonomik düzeydeki bir ilkokulun okulöncesi
ve 1-5. sınıf düzeylerinde öğrenim görmekte olan 6-11
yaş arasındaki toplam 177 çocuğa uygulanmıştır. Bu çocuklar, her bir sınıf/yaş
düzeyini temsil eden altı farklı deney grubunu oluştururken, aynı özelliklere
sahip altı kontrol grubunda yer alan toplam 167 çocuğa ise daha geleneksel
etkinliklerden oluşan bir program uygulanmıştır. Programın uygulanması
süresince, her bir oturum sonrasında çocuklara mimari tasarım odaklı performans
görevleri verilmiştir. Görevler doğrultusunda tasarlanan iki ve/veya üç boyutlu
ürünler ise araştırmacı tarafından geliştirilen, geçerli ve güvenilir araçlar
oldukları kanıtlanan göreve-özel analitik dereceli puanlama anahtarları ile
değerlendirilmiştir. Bu anahtarlar ile yapılan değerlendirmelerin sonuçları,
çocukların tasarım becerisi düzeylerinin göstergesi olarak tanımlanmıştır. Farklı
yaş gruplarındaki çocukların estetik yargı açısından tercih yapma ve karar
verme süreçlerindeki gelişimsel farklılıklar, tasarım odaklı performans
görevlerinin ve her bir göreve özgü dereceli puanlama anahtarının
geliştirilmesi sürecinde biçimlendirici bir rol oynamıştır. Tüm performans
görevleri ve görevlere özel anahtarlar aynı zamanda "sınıf düzeyine ve
yaşa özel" bir yapıya da sahip olacak şekilde (yaş gruplarına göre farklı
sayıda ve nitelikte değerlendirme ölçütleri içerecek biçimde) geliştirilmiştir.
Ölçme araçlarının bu yapısı ve araştırmanın amacı göz önünde bulundurularak,
programın uygulandığı deney grubunda ve geleneksel tasarım etkinliklerini
içeren öğretim programının uygulandığı kontrol grubunda yer alan çocukların
tasarım ürünlerine dayalı performans puanlarının ortalamaları, farklı sınıf/yaş
düzeyleri için karşılıklı olarak değil, her sınıf/yaş düzeyi için kendi içinde
karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmada, örneklem büyüklüğünün kullanılacak
istatistiğin türü açısından belirleyici olması göz önünde bulundurularak
parametrik olmayan bir istatistik olan ilişkisiz ölçümler için Mann Whitney
U-testinden yararlanılmıştır. Analizlerde .01 ve .05 manidarlık düzeyleri
benimsenmiş, EXCEL 7.0 ve SPSS 17.00 paket programlarından yararlanılmıştır.

Araştırmanın
Bulguları: İstatistiksel analizler
sonucunda; 13 farklı performans görevi ürününe dayalı tasarım becerilerinin
gelişimi açısından, deney ve kontrol grupları arasında tüm sınıf/yaş
düzeylerindeki deney gruplarının lehine manidar farklar elde edilmiştir.

Araştırmanın
Sonuçları ve Önerileri:
Yaratıcı
düşünme; temel düzeydeki örgün eğitim ile geliştirilmesi zorunlu olan bir
anahtar düşünme becerisidir. Tasarım eğitimi ise yaratıcılığın gelişiminde
önemli bir görev görmektedir çünkü tasarımın kendisi başlı başına bir yaratma
etkinliğidir. Bu araştırmanın bulguları, Türk
kültürüne uyarlanan Mimari Tasarım Öğretimi Programı’nın 6-11 yaş çocuklarının
tasarım becerilerini geliştirmede etkili bir program olduğunu göstermiştir.
Programın, bu etkisiyle, çocukların başta yaratıcı düşünme ve problem çözme
becerisi olmak üzere üst düzey düşünme süreçlerine dayalı bilişsel, sosyal ve
duygusal gelişimlerini desteklediği söylenebilir. Bu göz önünde bulundurularak,
matematik, tarih, fen ve sanattan
yararlanan, çoklu zekaya dayalı ve disiplinler arası bir program olan Mimari
Tasarım Öğretimi Programı'nın, okulöncesi, ilkokul, ortaokul ve lise öğretim
programlarındaki temel öğrenme alanları (dil bilgisi, matematik, fen ve
teknoloji, sanat vb.) ile bütünleştirilmesi ve böylece etkililiğinin artırılması
önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

: Çocuk, tasarım, yaratıcılık, problem çözme

Architectural Design Education Program for Children: Adaptation into Turkish Culture and Analysis of its Effectiveness

Öz

Problem
Statement:
Design, which is a process of creating, supports individuals’ pursuit,
experience and discovery, and contributes to the improvement of higher-order
thinking skills. A systematic design education offered in the early years of
life boosts especially creative thinking and problem solving skills as well as
awareness of the environment and nature. Such education programs have been
implemented continuously in Europe and America. However, in Turkey, there is no
design education for children.

Purpose
of the Study: This research aims to adapt into Turkish culture
the Architectural Design Education Program for American preschool and primary
school children aged 6-11 and to analyze its effectiveness in improving the
design skills of Turkish children. The effectiveness of the program is examined
within the sub-question if there are any statistically significant differences
between the experimental groups instructed by adapted program and the control
groups instructed by conventional activities in the concept of design skills
exhibited through performance-based assessments particular to each
instructional session.

Method: The
Architectural Design Education Program was adapted into the Turkish culture
through studies carried out with expert groups. In the academic year 2011-2012,
177 children were given this education program in a primary school in Ankara.
These students constituted six experimental groups that represented all levels
of grade/age (i.e. preschool and primary education from 1^st to 5^th
year students/aged 6-11). On the other hand, a total of 167 children in six
control groups received a program consisting of conventional activities.
Analytic rubrics were used to assess, at the end of each instructional session,
the products designed by children in line with performance tasks. With a view
to comparing the design skills of children in different programs, Mann Whitney
U-test for independent samples was used for analysis.

Findings:
The analyses
show that there are significant differences in the development of design skills
between the experimental groups and the control groups at all levels of
grade/age, and that the difference was in favor of the experimental groups.

Conclusion and Recommendations: The results show that all
instructional activities carried out within the scope of the Architectural
Design Education Program are effective in social, emotional and cognitive
development of children aged six to 11, improving their higher-order thinking
processes based on design skills. It is recommended that this interdisciplinary
program, making use of mathematics, history, science and arts, should be
integrated with basic areas of instruction in education programs so that its
effectiveness can be enhanced.

Anahtar Kelimeler

Children, design, creativity, problem solving

Kaynakça

• Acer, D. (2006). Anasınıfına devam eden altı yaş çocuklarının estetik yargı gelişimine estetik eğitimin etkisinin incelenmesi [A study on the effects of aesthetic education on the development of aesthetic judgement of six-year-old children]. Unpublished doctoral dissertation, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Acer, D. & Gözen, G. (2013). Çocuk ve mimarlık: Çocuklar için mimari tasarım öğretim programı. Ankara: Anı Yayıncılık. Bresnahan, K. (2014). Designing the creative child: Playthings and places in midcentury America by Amy F. Ogata (review). Building & Landscapes: Journal of the Vernacular Architecture Forum, 21(1), 156-158. Department for Education and Employment/Qualifications and Curriculum Authority. ([DfEE/QCA], 2004). The national curriculum handbook for secondary teachers in England – Key stages 3 and 4. London: DfEE/QCA. European Commission (2008). Proposal for a Decision of the European Parliament and of the Council concerning the European Year of Creativity and Innovation 2009. COM 2008-159, Brussels: European Commission. Faizi, M., Azaria A.K., Maleki, S.N. (2013). Design guidelines of residental environments to stimulate children's creativity. Journal of Asian Behavioural Studies, 3(8), 25-36. Filer, A. (2000). Assessment: Social practice and social product, London: RoutledgeFalmer. Gibson, C. (1995). Critical thinking: Implications for instruction, Reference & User Services Quarterly (RQ), 35(1), 27–35. Gözcü, Ş. (2005). Çocuklar ve… [Children and...]. Çocuk ve Mimarlık: TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Çocuk ve Mimarlık Çalışma Grubu Bülteni, 1, 19. Gözen, G., & Acer, D. (2012). Measuring the architectural design skills of children aged 6-11. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46 (2012), 2225-2231. Greek Pedagogical Institute. ([GPI], 2003). A cross thematic curriculum framework for compulsory education-Diathematikon programma. Retrieved April 6, 2012, from www.pi-schools.gr/programs/depps/index_eng.php Haladyna, T.M. (1997). Writing test items to evaluate higher order thinking, USA Boston: Allyn and Bacon. Kampylis, P. (2010). Fostering creative thinking - The role of primary teachers. Unpublished doctoral dissertation, Faculty of Information Technology, University of Jyväskylä, Jyväskylä. Kinchin, J., & O'Connor, A. (2012). Century of the child: Growing by cesign 1900-2000. New York: The Museum of Modern Art. Krippendorff, K. (2004). Reliability in content analysis: Some common misconceptions and recommendations. Human Communication Research, 30(3), 411-433. Law 1566/1985: Structure and functions of primary and secondary education and other provisions. Greek Government Gazette A 167/30-09-85. Lindberg, T., & Meinel, C. (2010). Report of electronic colloquium on design thinking research: Design thinking in IT development. Report No. 1, Germany: Potsdam University. Lozanovska, M., & Xu, L. (2012). Children and university students working together: A pedagogical model of children's participation in architectural design. CoDesign: International Journal of CoCreation in Design and the Arts, 9(4), 209-229. Magnusson, D. (1967). Test theory, Reading, MA: Addison-Wesley. Meskanen, P. (2004). Finlandiya’da çocuklar için mimarlık eğitimi [Architectural education for children in Finland ]. In M. O. Yılmaz (Trans.), 4. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi: Cumhuriyet'in 80. Yılında Disiplinlerarası Bakışla Türkiye'de Çocuk (pp. 343-346), Turkey, Ankara: Ankara University. Meskanen, P., & Hummelin, N. (2010). Creating the future: Ideas on architecture and design education. Arkki School of Architecture for Children and Youth, Vaasa: Oy Fram Ab Printing. Ministerial Council for Education, Early Childhood Development and Youth Affairs. ([MCEECDYA], 2008). Melbourne declaration on educational goals for young Australians. Retrieved May 5, 2012, from www. mceecdya.edu.au/mceecdya/melbourne_declaration,25979.html Mitchell, A.A. (2006). Introduction to rubrics: An assessment tool to save grading time, convey effective feedback and promote student learning. Journal of College Student Development, 47(3), 352-355. Parsons, M.J. (1976). A suggestion concerning the development of aesthetic experience in children. Journal of Aesthetics and Art Criticism, 34, 305-314. Piaget, J. (1970). Piaget's theory. In P. H. Mussen (Ed.) Carmichael's handbook of child psychology, Vol. 1 (pp. 703-732). New York: Wiley. Qualifications and Curriculum Authority. ([QCA], 2005). Creativity: Find it, promote it!-Promoting pupils' creative thinking and behaviour across the curriculum at key stages 1.2 and 3-practical materials for schools. London: QCA. Rauth, I., Köppen, E., Jobst, B., & C. Meinel (2010, November). Design thinking: An educational model towards creative confidence. Paper presented at the 1st International Conference on Design Creativity (ICDC2010), Japan, Kobe. Räsänen, J. (2014). Detecting architecture: An overview to the development of children’s architecture education in Finland. Paper presented in 6th Annual Architectural Research Symposium: Designing and Planning the Built Environment for Human Well-Being in Oulu-Finland, October 23 to 25, 2014. Şahin, İ.T., Tantekin-Erden, F., Akar, H. (2011). The influence of the physical environment on early childhood education classroom management. Egitim-Arastirmalari-Eurasian Journal of Educational Research, 44, 185-202. Woodman, R.W., Sawyer, J.E., Griffin, R.W. (1993). Toward a theory of organizational creativity. Academy of Management Review, 18(2), 293-321. Taylor, A.P. (1971). The effects of selected stimuli on the art products, concept formation and aesthetic judgmental decisions of four and five year old children. Unpublished doctoral dissertation, Arizona State University, USA. Taylor, A.P. (1993). The learning environment as a three-dimensional textbook. Children’s Environments, 10(2), 170-179. Taylor, A.P., Aldrich, R.A., & Vlastos, G. (1988). Architecture can teach... and the lessons are rather fundamental. Transforming Education, 18, 31. Retrieved October 15, 2012, from http://www.context.org/iclib/ic18/taylor/ Taylor, A.P. & Helmstadter, G.C. (1971, February). A preliminary pair comparison test for measuring aesthetic judgment in young children. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, New York. Taylor, A.P. & Vlastos, G. (1983). School Zone: Learning environments for children, Corrales, NM: School Zone, Inc. Taylor, A.P., Vlastos, G., & Marshall, A. (1991). Architecture and children: Teachers' guide, Seattle: Architecture and Children Institute. Tekkaya-Poursani, E. (2009). Çocukların mimarlığı için bir ortaklık: KIDS [A Partnership for the architecture of children: KIDS]. Mimarlık Dergisi, 347, 51-55. Ulaş-Dağlı, U., Paşaoğluları-Şahin, N., Güley, K. (2013). Inter-creative course model proposal: Teaching-learning design in secondary schools of TRNC. Egitim- Arastirmalari-Eurasian Journal of Educational Research, 53, 41-58. Zeisel, J. (2006). Inquiry by design: Environment/behavior/neuroscience in architecture, interiors, landscape, and planning, New York: W.W. Norton & Company