Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Teknolojik Terim Farkındalıkları

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 72, 167 - 184, 20.11.2017

Sendil Can Guliz Kaymakcı

Öz

Problem Durumu: Ülkelerin hedeflenen düzeye ulaşması için, müfredatlarda yapılan reformlar ya da öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitimler fen eğitiminin kalitesini arttıracak yollardandır. Fen ve teknoloji dersleri müfredat değiştirilerek, öğrencilerin dünya algılarının değişmesi hedeflenmiştir. Fen ve Teknoloji dersi programının temel amacı, öğrenci kişisel farklılıklarına bakılmaksızın bütün öğrencilerin birer fen ve teknoloji okuryazarı olabilmeleridir. Fen ve Teknoloji okuryazarı olmak ise dünyadaki gelişmeleri takip edebilecek kadar bilgi sahibi olmayı, sadece terim bilgilerinin değil, teknoloji ile ilgili olan kavramların da bilinmesini, farklı alanlarda bireyin önüne çıkan yenilikleri kabullenici ve sorgulayıcı olmayı gerektirmektedir. Teknoloji okuryazarlığı ise günlük hayat içerisinde yer alan ve teknoloji ile iç içe olan her insan için ihtiyaçtır. Teknoloji okuryazarlığının kalıcı bir şekilde kazandırılması için bazı hususlara dikkat edilmesi önem arz etmektedir. Teknoloji okuryazarlığının en önemli ve evrensel nitelikte olan boyutu teknolojiye ait anahtar kavramların doğru bilinmesi ve küresel dünyada/teknolojide oluşan ortak dilin netleştirilerek daha anlaşılabilir duruma getirilmesidir. Fen Eğitiminde hedeflenen amaçlara ulaşmada, öğretmenlerin teknolojik okuryazarlığa sahip olması önem arz etmektedir. Çünkü fen; biyoloji, kimya ve fizik bilimlerini kapsarken, teknoloji ise bu bilimlerin çalışmaları sonucunda elde ettikleri ürünleri ortaya koyar. Teknoloji okuryazarı bireyler, teknoloji ile toplum arasındaki ilişkinin anlaşılmasında kendi yerini belirleyerek, gerekli olan entelektüel birikim, özgüven ve disiplin sahibi olabilendir. Fen bilimleri ise bu anlamda öğrencilere bilim ve teknoloji açısından olumlu tutum kazandırmada oldukça etkilidir. Ancak ülkemizde bu alanda yapılan çalışmalar

182 Sendil CAN – Guliz KAYMAKCI / Eurasian Journal of Educational Research 72 (2017) 167-184

incelendiğinde bireylerin teknoloji okuryazarı olma anlamında hedeflenen düzeyde olmadıkları görülmektedir. Bu durumun nedenleri arasında, okullarımızda gerek okul desteğiyle gerekse hükümetler tarafından gerçekleştirilen projelere yardımıyla birçok bilgisayar, teknolojik cihazlar, internet erişimi ve ders yazılım programlarının bulunmasına rağmen, öğrencilere bu araçlar yardımıyla öğretim gerçekleştirebilme ve teknolojik bilgileri yeterli düzeyde aktarabilecek yetişmiş, nitelikli ve bu alanda hakim öğretmen sayısının yetersiz olmasıdır. Dolayısıyla teknoloji-okuryazarı özelliğine sahip olması istenen ve geleceğin öğretmenleri olacak olan öğretmen adaylarının, teknolojik terim farkındalıklarının belirlenmesi bu anlamda önemlidir.

Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın amacı, fen bilgisi öğretmen adaylarının teknolojik terim farkındalık düzeylerini belirleyerek, cinsiyet, sınıf düzeyi ve aile gelir düzeyi değişkenlerinin etkisini araştırmaktır.

Araştırmanın Yöntemi: Tarama modelinde yürütülen bu araştırmanın örneklemini, 2015-2016 Öğretim yılında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği programında öğrenim gören seçkisiz olarak örnekleme alınan 56 1. sınıf, 59 2. sınıf, 56 3.sınıf ve 41 4. sınıf olmak üzere toplam 212 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmada "Teknolojik Terimler Farkındalık ve Bilgi Düzeyi Anketi"nin ikinci bölümü kullanılmıştır. Anketin ikinci bölümü, 85 terimden oluşmakta ve öğretmen adaylarının teknolojik terim farkındalıklarının belirlenmesini amaçlamaktadır. Araştırma verileri üzerinden hesaplanan Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı 0.79 olarak tespit edilmiştir. Nicel olarak toplanan veriler; frekans, yüzde dağılım ve kay- kare testi kullanılarak çözümlenmiştir.

Araştırmanın Bulguları: Bu araştırmada orta düzeyde teknolojik terim farkındalığına sahip öğretmen adaylarının güncel teknolojik terimlere çoğunlukla aşina oldukları ortaya çıkmıştır. Bu durum hem teknolojik araçları hem de kitle iletişim araçlarını kullandıkları ya da sıkça karşılaştıkları şeklinde yorumlanabilir. Cinsiyetin, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının teknolojik terim farkındalıklarında etkili bir rol oynadığı belirlenmiştir. Kız öğrencilerin teknolojik terim farkındalıklarının orta düzeyde, erkek öğrencilerin ise yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Bu durum, erkeklerin doğası gereği teknolojik araç ve gereçlere kızlara nazaran daha fazla ilgi duymasına bağlanabilir. Sınıf düzeyi öğretmen adaylarının teknolojik terim farkındalıklarında fark yaratmış olup, 1. ve 3. sınıf öğrencilerinde yüksek, 2. ve 4. sınıf öğrencilerinde ise çoğunlukla orta düzeyde teknolojik terim farkındalığına sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca 1. sınıfların teknolojik terim farkındalıklarının 3. sınıflara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Lisans öğrenimlerinin sonlarına doğru gerek derslerin yoğunlaşması gerekse KPSS’ye yönelik hazırlanma süreci bu tür teknolojik kavramlara uzak kalmalarına neden olabilir. Bunun yanında öğretmen adaylarının aile gelir düzeyi, teknolojik terim farkındalıklarını etkilememiştir. Bunun sebebi gelir düzeyi düşük olan ailede yetişen öğretmen adaylarının teknolojik imkânlara karşı meraklı ve araştırmacı olması gösterilebilir.

Sendil CAN – Guliz KAYMAKCI / Eurasian Journal of Educational Research 72 (2017) 167-184 183

Tartışma ve Sonuç: Öğretmen adaylarının günümüz teknolojisine ayak uydurabilmesi, hem çevresindeki teknolojik olayları anlamlandırabilmesine hem de teknolojinin eğitime entegrasyonunu algılayabilmesine katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda araştırmada fen bilgisi öğretmen adaylarının teknolojik terim farkındalıklarının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Teknolojik terim farkındalığı ile cinsiyet ve sınıf düzeyi arasında anlamlı bir ilişki olduğu ancak aile gelir düzeyinin anlamlı bir farklılık yaratmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda Eğitim fakültelerinin Fen Bilgisi Öğretmenliği öğretim programlarında bulunan derslerde teknoloji ile ilgili kavramlara, uygulamalara ve terim bilgilerine daha fazla yer verilebilir. Ankette yer alan terimler zaman içerisinde güncellenerek farklı öğretim kademelerinde yer alan öğrencilere uygulanarak daha kapsamlı ve karşılaştırmalı bir çalışma yapılabilir. Gelişmiş ülkeler, eğitim programlarını oluştururken teknolojiye hızlı adapte olabilen, teknolojiyi verimli kullanabilen ve en önemlisi de teknolojiyi üretebilen bireyler yetiştirmeyi hedef almaktadırlar. Bu bağlamda üniversite düzeyinde teknoloji eğitimi, ihtiyaçlar doğrultusunda yeniden yapılandırılarak öğretim programlarında daha fazla yer verilmesi, teknoloji okuryazarı öğretmen adayı sayısının artmasına yardımcı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Aile gelir düzeyi, teknoloji, teknolojik bilgi, fen eğitimi

Pre-Service Science Teachers’ Awareness of Technological Terms

Öz

Purpose: To accomplish the goals of science education, it is essential that science teachers have technological literacy. Thus, we need to determine the awareness of pre-service science teachers expected to possess a basic working knowledge of technological terms. The aim of this study was to examine the candidates’ awareness level of technological terms and to examine the effect of gender, grade level and family income on this awareness. Research Methods: The sample of the current study comprises 212 students. The collected quantitative data were analyzed by using frequencies, percentages and Chi-square test. In the study, the second part of the Questionnaire of Technological Terms Awareness and Knowledge Level was used to collect data. Findings:Results of the study revealed that pre-service science teachers having a medium level awareness of technological terms are generally familiar with popular technological terms. Both gender and grade level were found to have a significant influence on the students’ technological terms awareness. On the other hand, the family income level was found to have no significant effect on the students’ awareness levels of technological terms. Implications for Research and Practice: It was found in this study that the pre-service science teachers’ technological terms awareness level is medium. It can be suggested that more space should be allocated for technology-related concepts, applications and terms in the curriculums of science teacher training programs.

Anahtar Kelimeler

family income level, technology, technological knowledge, science education

Kaynakça

• Akcay, A. (2013). Turkce ogretmeni adaylarının yabanci kokenli bilisim terimlerinin Turkce karsiliklarini bilme yeterliklerinin cesitli degiskenlerden acisindan incelenmesi. [Investigation of the extent to which pre-service Turkish language teachers know the Turkish meanings of the terms of informatics in relation to different variables]. Adıyaman Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi Turkce’nin Egitimi Ogretimi, (Ozel Sayısı), 11, 1-19.
• Akkoyunlu, B., & Kurbanoglu, S. (2003). Ogretmen adaylarının bilgi okuryazarligi ve bilgisayar oz-yeterlilik algıları uzerine bir calısma [A study on pre-service teachers’ information literacy and perceptions of their computer self-efficacy]. Hacettepe Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 24, 1-10.
• Aksoy, H. H. (2003). Egitim kurumlarında teknoloji kullanımı ve etkilerine iliskin bir cozumleme [An analysis of the technology use and its effects in educational institutions]. Egitim Bilim Toplum Dergisi, 1(4), 4-23.
• Altun, T., Yigit, N., & Adanur, Z. (2011). Ilkogretim ogrencilerinin bilgisayara yonelik tutumlarının incelenmesi: Trabzon ili ornegi [Investigation of elementary school students’ attitudes towards the computer: The case of Trabzon]. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 2(1), 69-86.
• Archer, B., & Roberts, P. H. (1979). Design and technological awareness in education. Studies in Design Education Craft and Technology, 12(1), 55-56.
• Arslan, A. (2006). Bilgisayar destekli egitim yapmaya iliskin tutum olcegi [An attitude scale for conducting computer-assisted teaching]. Yuzuncu Yıl Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 3(2), 24-33.
• Bacanak, A., Karamustafaoglu, O., & Kose, S. (2003). Yeni bir bakıs: Egitimde teknoloji okuryazarligi [A new viewpoint: Technology literacy in education]. Pamukkale Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 2(14), 191-196.
• Becker, K. H., & Maunsaiyat, S. (2002). Thai students’ attitudes and concepts of technology. Journal of Technology Education, 13(2), 6-19.
• Bilecik, A., Caglayan, N., & Guven, E. (2012). Fen ve teknoloji ogretmen adaylarinin teknoloji ve teknolojik urun konusuna yonelik bilgi duzeylerinin incelenmesi [Investigation of pre-service science and technology teachers’ information level about technology and technological product]. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Egitimi Kongresi, 27-30 Haziran, Nigde.
• Birgin, O., Coker, B., & Catlioglu, H. (2010). Investigation of first year pre-service teachers’ computer and internet uses in terms of gender. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 1588-1592.
• Burkhardt, G., Monsour, M., Valdez, G., Gunn, C., Dawson, M., Lemke, C., Coughlin, E., Thadani, V., & Martin, C. (2003). Literacy in the digital age. Retrieved February 26, 2016 from http://pict.sdsu.edu/engauge21st.pdf.
• Canbaz, N. (2010). Yetiskin egitimi kurslarina devam eden kadin kursiyerlerin teknoloji okuryazarligi egitim ihtiyacini belirleme. [Determination of the female course attendees’ need for technological literacy training who are attending adult education courses. (An unpublished master’s thesis)]. Canakkale 18 Mart Universitesi/ Sosyal Bilimler Enstitusu, Canakkale.
• De Vries, M. J. (1994). Technology education in western europe. Innovations in science and technology education: Paris. UNESCO. Retrieved May 20, 2016 from http://www.iteawww.org/PATT10/Barak.pdf.
• Dogan, M., Irioglu, Z., Serin, F. G., & Yuzerler, S. (2010). İlkogretim matematik ogretmenlerinin materyal ve teknoloji kullanimina iliskin tutumlari [Elementary school math teachers’ attitudes towards materials and technology use]. IX. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Egitimi Kongresi, 23-25 Eylul, Izmir.
• European Commission (2013). ICT in schools survey. Retrieved August 10, 2016 from http://europa.eu/rapid/press-release_IP- 13-341_en.html
• Eurydice (2007). The education system in France 2006/07. The Information Database on Education Systems in Europe. Retrieved February 25, 2007 from http://www.eurydice.org.
• Ginestie, J. (2005). Analysing technology education through the curricular evoluation and the ınvestigation themes, Internetional Conference PATT 15th, 18-22 Nisan, Haarlem, Hollanda. Retrieved February 25, 2016 from http://www.iteaconnect.org/Conference/PATT/PATT15/Ginestie.pdf
• Hur, J. W., Cullen, T., ve Brush, T. (2010). Teaching for application: A model for assisting preservice teachers with technology integration. Journal of Technology and Teacher Education, 18(1), 161-182.
• ITEA (2000). International Technology Education Association (ITEA), Technology for all American project; standards for technological literacy: Content for the study of technology, Reston, Virginia.
• Isman, A., Isbulan, O., Demir, Z., & Canan, O. (2008). Egitim fakultesinde ogrenim goren ogretmen adaylarinin internet kullanma bariyerleri [Internet use barriers of pre-service teachers attending education faculties]. 8th International Educational Technology Conference (IETC-2008), Eskisehir, 6-9 May 2008.
• Karal, H., & Berigel, M. (2006). Egitim fakultelerinin ogretmenlerin teknolojiyi egitimde etkin olarak kullanabilme yeterlilikleri uzerine etkileri ve cozum onerileri [The effect of education faculties on teachers' competency of using technology effectively and solution suggestions]. Cukurova Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 2(32), 60-66.
• Kose, S., Gencer, A., & Gezer, K. (2007). Meslek yuksekokulu ogrencilerinin bilgisayar ve internete yonelik tutumlari [The attitudes of students from vocational schools of higher education towards the computer and internet]. Pamukkale Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 1(21), 44-54.
• 180 Sendil CAN – Guliz KAYMAKCI / Eurasian Journal of Educational Research 72 (2017) 167-184
• McMillan, H., & J., Schumacher, S. (2006). Researching in education evidence-based ınquiry. (6th Edition) Boston: Allyn and Bacon Inc. MEB. (2006). İlkogretim fen ve teknoloji dersi ogretim programi ve kilavuzu (6., 7. ve 8. siniflar)[ Curriculum and guideline of elementary school science and technology course (6th, 7th and 8th graders)]. Ankara: Milli Egitim Bakanligi Talim ve Terbiye Kurulu Baskanlıgı.
• Menzi, N., Calıskan, E., & Cetin, O. (2012). Ogretmen adaylarinin teknoloji yeterliliklerinin cesitli degiskenler acisindan incelenmesi [Investigation of pre-service teachers’ technology competencies in relation to different variables]. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(1), 1-18.
• Ozsevgec, T., & Yazar, E. (2012). Ogretmen adaylarinin teknolojik terim farkindaliklarinin belirlenmesi [Determination of pre-service teachers’ awareness of technological terms]. X. Ulusal Matematik ve Fen Egitimi Kongresi, 27-30 Haziran, Nigde Universitesi: Nigde.
• Ozsevgec, T., Batman, D., Yazar, E., & Yigit, N. (2014). Ogretmen adaylarinin teknolojik terim farkindaliklarinin belirlenmesi [Determination of pre-service teachers’ awareness of technological terms]. Egitim ve Bilim, 39(173), 235-248.
• Pamuk, S. (2007). Pre-Service science and mathematics teachers’ computer related self-efficacy, attitudes and relationship among these variables. (The Degree of Master). Middle East Technical Universty/The Enstitute of The Education, Ankara.
• Rasinen, A. (2003). An analysis of the technology education curriculum of six countries. Journal of Technology Education, 15(1), 31-47.
• Russell, M., Bebell, D., O’Dwyer, L., & O’Connor, K. (2003). Examining teacher technology use: implications for preservice and inservice teacher preparation. Journal of Teacher Education, 54(4), 297-310.
• Sade, D., & Coll, R. (2003). Technology and technology education: views of some Solomon island primary teachers and curriculum development officers. International Journal of Science And Mathematics Education, 1, 87–114.
• Seferoglu, S. (2008). İlkogretim okullarinda teknoloji kullanimi: Yasanan sorunlar, gozlemler ve cozum onerileri [Technology use in elementary schools: Problem experienced, observations and solution suggestions]. Tahsilde Qloballasma ve IKT, Beynelxalq Elmi-Praktik Konfrans, 17-19 Mayıs, Baku-Azerbaycan.
• TDK. (2016). Teknoloji [Technology]. Retrived July 08, 2016 from http://www.tdk.gov.tr.
• UNESCO, (2008). ICT competency standards for teachers, competency standards modules UK: UNESCO, Retrived July 25, 2017 from http://cst.unesco-ci.org/sites/projects/cst/The%20Standards/ICTCSTCompetency%20Standards%20Modules.pdf.
• Web, (2003). Technological questions and issues; What is technology?, Retrived July 18, 2017 from http://atschool.eduweb.co.uk/trinity/watistec.html.
• Yazar, E. (2013). Ogretmen adaylarinin teknolojik terim farkindaliklarinin ve bilgi duzeylerinin belirlenmesi. (Yayimlanmamis Yuksek Lisans Tezi) [Determination of pre-service teachers’ technological term awareness and information level. (An unpublished master’s thesis)]. Karadeniz Teknik Universitesi/ Egitim Bilimleri Enstitusu, Trabzon.
• Yilmaz, M. (2007). Sinif ogretmeni yetistirmede teknoloji egitimi [Technology training in educating classroom teachers]. Gazi Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 27(1), 155-167.