Ortaokul Öğrencilerinde Narsisizm ve Aile İlişkilerinin Karar Verme Özellikleri Üzerindeki Yordayıcı Rolü

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 79, 21 - 38, 20.01.2019

Durmus Ummet , Halil Eksı , Ahmet Erdogan

Öz

Problem Durumu: Ergenliğe
giriş sürecinin yaşandığı ortaokul yıllarında birey fiziksel, duygusal,
toplumsal vb. birçok değişim ve gelişim evresinden geçer ve çocukluk döneminde
başlayan kişilik yapılanması bu evrede belirginleşmeye başlar. Ergenlik dönemi,
genç bireyin yaşamının ileriki zamanlarında belirleyici olacak bir takım
kararların alındığı da bir yaşam evresidir. Araştırmacılar ergenlik döneminde beklenen gelişim görevlerini sıralarken
üst sıralara, kişilik önceliklerini şekillendirme, duygusal bağımsızlığını
kazanma, önemli kararlarını kendi başına verme, kendi yaşına özgü bir yaşam
felsefesi geliştirme ve geleceği konusunda kendi isteklerine odaklanma gibi
özellikleri koymaktadırlar. Karar alma basit bir durum olmayıp birçok
değişkenin devreye girdiği karmaşık bir olgu olarak ele alınmaktadır. Her
gelişim döneminde olmakla beraber ergenlik döneminde de ailenin ergen
üzerindeki etkisi oldukça fazladır. Bir yandan aileler diğer yandan öğretmenler
bu çağ çocuğundan bazı eğitsel, kişisel ve mesleki kararlar almasını bekler.
Çocuğun bu kararlarını alırken sergilediği davranışlarda aile ilişkilerinin ve
yine temelleri ailede atılan narsisistik özelliklerin etkili olduğu
düşülmektedir. Aileler çoğunlukla farkında olmadan çocuklarının kişilik
gelişimlerinde birçok olumsuzluğa neden olabilmektedirler. Aslında doğru
rehberlik çalışmalarıyla aileler bilinçlendirildiğinde çocuklarını daha
sağlıklı bir şekilde yetiştirmeleri mümkündür. Bu noktada, etkili okul
rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine büyük görev düşmektedir.

Araştırmanın Amacı: Bu
araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinde narsisizm ve aile ilişkilerinin
karar verme özellikleri üzerindeki etkisini incelemektir. Ayrıca öğrencilerin
karar verme özelliklerinin cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığı
da araştırmada incelenmiştir.

Araştırmanın Yöntemi: Araştırmanın örneklemini İstanbul’daki 5 farklı
ortaokulun yedinci ve sekizinci sınıflarında öğrenim gören, 157’si (%52.3)
erkek, 143’ü ise (%47.7) kız öğrencilerden oluşan ve yaş ortalaması=13.20 olan
toplam 300 kişi oluşturmaktadır. Bu öğrencilerin 158’i (%52.6) yedinci sınıfta,
142’si ise (%47.4) sekizinci sınıfta öğrenim görmektedir. Araştırmada örneklem belirleme yöntemi olarak olasılığa dayalı örneklem
türlerinden biri olan tabakalı örnekleme kullanılmıştır. Ortaokullarda yedinci ve sekizinci sınıftaki öğrencilerin lise
kararı alma gibi daha fazla karar yaşantısı söz konusu olduğu için beşinci ve
altıncı sınıflar çalışma grubuna dahil edilmemiştir.
İlişkisel tarama modeline göre yapılandırılan araştırmanın verileri; Kişisel bilgi formu, karar verme
özelliklerini belirlemek amacıyla Ergenlerde
karar verme ölçeği, narsisizm özelliklerini ortaya koymak için Çocuklar için narsisizm ölçeği ve aile
ilişkilerini belirlemek amacıyla Çocuklar
için aile ilişkileri ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizlere
uygunluğunu belirlemek için bir dizi hesaplamalar yapıldıktan sonra amaca göre
parametrik ve non-parametrik analizler yapılmıştır. Bu noktada öncelikle
değişkenler arasındaki ilişkileri görebilmek amacıyla Pearson Korelasyon
Analizi kullanılmıştır. Ardından öğrencilerin narsisizm özellikleri ile aile
içi destekleyici ve aile içi engelleyici ilişkilerinin karar verme
özelliklerinin alt boyutlarını yordayıp yormadığını görebilmek için Çoklu
Regresyon Analizi kullanılmıştır. Burada aile içi içi destekleyici ve
engelleyici ilişkiler birbirinin tersi olan iki ayrı değişken olduğundan
narsisizm ile birlikte ayrı ayrı analize tabi tutulmuşlardır. Ayrıca karar
verme ölçeğinden, ölçeğin yapısı gereği tek bir toplam puan alınamadığı için
karar vermenin alt boyutları ayrı ayrı bağımlı değişken olarak ele alınmış ve
analizler buna göre yapılmıştır. Son olarak karar verme özelliklerinin
öğrencilerin cinsiyetlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için
Bağımsız Grup t Testi kullanılmıştır.

Bulgular: Yapılan istatistiksel analizlere göre; öğrencilerin karar vermede öz
saygı özelliklerinde hem narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki
engelleyici ilişkilerin anlamlı düzeyde
yordayıcı etkisinin olduğu belirlenmiştir. Yapılan analizler karar
vermenin alt boyutlarından biri olan öğrencilerin ihtiyatlı seçicilik
özelliklerinde, narsistik özelliklerinin anlamlı bir yordayıcı olduğunu ancak
ailelerindeki engelleyici ilişkilerin anlamlı bir yordayıcı olmadığını
göstermiştir. Yapılan analizler karar
vermenin bir diğer alt boyutu olan umursamazlık özelliğinde, öğrencilerin hem
narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki engelleyici ilişkilerin anlamlı
yordayıcılar olduğunu göstermektedir. Diğer yandan analizlere bakıldığında, karar vermede panik özelliğinde
öğrencilerin narsistik özellikleri anlamlı bir yordayıcı olarak bulunmazken
ailelerindeki engelleyici ilişkilerin anlamlı bir yordayıcı olduğu
belirlenmiştir. Son olarak karar vermede sorumluluktan kaçma özelliğinde
öğrencilerin narsistik özelliklerinin anlamlı bir yordayıcı olmadığı ancak
ailelerindeki engelleyici ilişkilerin anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmüştür.
Diğer yandan öğrencilerin karar vermede öz saygı özelliklerinde hem
narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki destekleyici ilişkilerin anlamlı düzeyde yordayıcı etkisinin olduğu
belirlenmiştir. Yapılan analizler karar
vermenin alt boyutlarından biri olan öğrencilerin ihtiyatlı seçicilik
özelliklerinde, hem narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki destekleyici
ilişkilerin anlamlı yordayıcılar
olduğunu göstermiştir. Yapılan
analizler karar vermenin bir diğer alt boyutu olan umursamazlık
özelliğinde, öğrencilerin hem narsistik özelliklerinin hem de ailelerindeki
destekleyici ilişkilerin anlamlı yordayıcılar olduğunu göstermektedir. Yine analizlere bakıldığında, karar vermede
panik özelliğinde öğrencilerin hem narsistik özelliklerinin hem de
ailelerindeki destekleyici ilişkilerin anlamlı yordayıcılar olduğu belirlenmiştir. Son olarak karar vermede
sorumluluktan kaçma özelliğinde öğrencilerin narsistik özelliklerinin anlamlı
bir yordayıcı olmadığı ancak ailelerindeki destekleyici ilişkilerin anlamlı bir
yordayıcı olduğu görülmüştür. Cinsiyet değişkenine dair bulgulara bakıldığında
ise, kızların karar vermede öz saygı puanlarının erkeklerinkinden anlamlı
düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

Sonuç ve Öneriler: Araştırma bulguları, öğrencilerin hem
narsisistik özelliklerinin hem de aile ilişkilerinin karar verme
davranışlarında etkili değişkenler olduğunu göstermiştir. Ayrıca öğrencilerin
cinsiyetlerine göre karar verme davranışlarında farklılaşmalar olduğu
belirlenmiştir. Açıkça bilinmektedir ki, ailenin çocuk yetiştirmedeki tutumları
çocukların kişilik özelliklerini ve davranışlarını etkileyen en önemli
değişkenlerden biridir. Bu araştırma bulguları da bilinen bu gerçeği doğrular
niteliktedir. Bu çerçevede, ailelerin bu süreç hakkında daha fazla eğitilmesi
ve bilgilendirilmelerinin önem arz ettiği açıktır. Diğer yandan, çocukların
karar verme davranışlarında narsistik özelliklerinin de etkili bir değişken
olduğu görülmüştür. Alan yazını yine narsistik özelliklerin kazanılmasında
ailenin önemine sıklıkla vurgu yaptığı için, ailelerle yürütülecek olan çalışmaların
önemi tekrar karşımıza çıkmaktadır. Diğer araştırmalar için; bu araştırma
İstanbul’daki ortaokul öğrencileri ile yürütülmüştür. Bireyin içinde yaşadığı
sosyal çevre onun davranışları üzerinde etkili bir değişkendir. Bu yüzden
farklı bölgelerde yaşayan ergenler ile yürütülecek diğer çalışmalar konunun
daha anlaşılır olmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca nicel araştırma yöntemi ile
yürütülen bu araştırmanın bulgularını, konunun nedenlerini daha derin bir
şekilde ortaya koyabilecek nitel araştırmalarla desteklemenin önemli olduğu
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Karar verme, narsisizm, aile
ilişkileri, ergenlik, kişilik.

 

Anahtar Kelimeler

Karar verme, narsisizm, aile ilişkileri, ergenlik, kişilik

Predictive Role of Narcissism and Family Relations on Decision-making Characteristics of Secondary School Students

Öz

Purpose: This study aimed at examining
the effects of narcissism and family relations on secondary school students’
decision-making characteristics. The study also investigated whether or not
students’ decision-making characteristics differentiated according to gender.

Research Methods: Participants
were secondary school students who
were studying at different secondary schools in Istanbul, and who were selected
randomly on a voluntary basis. Formed by a relational screening model, data were
collected using the Adolescent Decision-Making Questionnaire fordetermining decision-making characteristics, the
Childhood Narcissism Scale for determining narcissism characteristics, and the
Family Relationship Scale for Children for determining family relationships. Regression analysis was used to determine whether or
not students’ narcissism and interfamily relations predicted their decision
making characteristics, and independent samples t test was used to determine
whether or not students’ decision making characteristics differentiated
according to gender.

Results: The findings showed that narcissism characteristics of
secondary school students significantly predicted self-esteem, vigilance, and
complacency characteristics in decision-making. Both discouraging and supportive relations of families significantly
predicted self-esteem, vigilance, complacency, panic, and cop-out
characteristics in decision-making. It was also found that gender was a significant
factor.

Implications for Research and
Practice: Both narcissism and family relations of students
significantly predicted their decision making characteristics; also there were significant
differences according to gender variances in decision making. The results suggest that families should be educated
regarding their attitudes on raising children, and that educators and teachers
should work together to support adolescents’ decision-making process in a
positive direction. Moreover, different studies about this issue should be conducted.

Anahtar Kelimeler

decision-making, narcissism, family relationship, adolescence, personality

Kaynakça

• Adams, J. F. (1995). Ergenligi anlamak. [Understanding adolescence]. (Translate: B. Onur & et. all). Ankara: Imge Yayinevi.
• Akin, A., Sahin, M., & Gulsen, M. (2015). Cocukluk cagi narsisizm olcegi: Gecerlik ve guvenirlik calismasi [Childhood narcissism scale: A study of validity and reliability]. Dicle Universitesi Ziya Gokalp Egitim Fakultesi Dergisi, 24, 203-215.
• Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: a theory of development from the late teens through the twenties. American psychologist, 55, 469-480.
• Arnett, J. J. (2004). Emerging adulthood: The winding road from the late teens through the twenties. New york: Oxford university.
• Atkinson, A. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J., & Nolen-Hoeksema, S. (1999). Psikolojiye giris. [Introduction to psychology]. (Translate: Y. Alagon). Ankara: Arkadas Yayinevi.
• Atay, S. (2010). Calısan narsisist. [Working narsisist]. Istanbul: Namar yayinevi.
• Avsaroglu, S. (2007). Universite ogrencilerinin karar vermede ozsaygi, karar verme ve stresle basa cıkma stillerinin benlik saygisi ve bazı degiskenler acisindan incelenmesi. [The study of styles of coping with stress, decision-making and self-esteem of university students on decision-making in terms of self-esteem and some variables]. (Yayinlanmamis Doktora Tezi). Selcuk Universitesi, Konya.
• Berkem-Guvenc, G. (1996). Erkek ve kiz universite ogrencilerinin aile ici etkilesime iliskin algilari ile toplumsal cinsiyet rolune iliskin tutumlari arasindaki iliski. [The relationship between male and female college students' perceptions of family interaction and gender role attitudes]. 3p dergisi, 4 (1), 34-40.
• Brown, J. E., & Mann L. (1991). Decision-making competence and self-esteem: A comparision of parents and adolescent. Journal of Adolescence, 14, 363- 371.
• Brown, J. E., & Mann, L. (1990). The relationship between family structure and process variables and adolescent decision making. Journal of Adolescence, 13, 25-37.
• Burnett, P. C. (1991). Decision-making style and self-concept. Australian Psychologist, 26, 55-58.
• Burnett, P. C., Mann, L., & Beswick, G. (1989). Validation of the flinders' decision making questionnaire on course decision making by students. Australian Psychologist, 24, 285-292.
• Buss, A. H., & Plomin, R. (1984). Temperament: Early developing personality traits. Hillsdale. New jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Byrnes, J. P. (1998). The nature and development of decision-making: A self regulation model. USA: Earlbaum Manwah.
• Charles, G. M. (2002). Psikolojiyi anlamak (psikolojiye giris). [Understanding psychology (Introduction to psychology]. (Translate: H. B. Ayvasik, M. Ayil). Ankara: Turk Psikoloji Birligi Yayinlari no: 23.
• Colakkadioglu, O. (2012). Ergenlerde karar verme olcegi’nin ortaogretim ogrencileri icin gecerlik ve guvenirlik calismasi. [The reliability and validity study of adolescent decision making questionnaire for the high school students]. Mustafa Kemal Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi , 9 (19), 387-403.
• Cuhadaroglu, F. (2004). Ergen ve ruhsal sorunlar. Durum saptama calismasi. [Adolescence and mental problems. Situation detection work]. Ankara: Turkiye Bilimler Akademisi Raporlari.
• Dacey, J. S., & Kenny, M. (1994). Adolescent development. USA: Brown & Benchmark Publishers.
• Demirtas-Sorbaz, F., & Korkut-Owen, F. (2013). Cocuklar icin aile iliskileri olceginin gelistirilmesi. [Developing family relationship scale for children]. Turk Psikolojik Danısma ve rehberlik Dergisi, 4(39), 58-67.
• Deniz, M. E. (2006). The relationships among coping with stress, life satisfaction, decision-making styles and decision self-esteem: an investigation with turkish university students. Social Behaviour and Personality, 34, 1161-1170.
• Dulger, O. (2009). Ergenlerde algilanan sosyal destek ile karar verme davranislari arasindaki iliski. [Correlation between perceived social support and decision making behavior of adolescents]. Yuksek Lisans Tezi, Marmara Universitesi, Istanbul.
• Eldeleklioglu, J. (1996). Karar stratejileri ile ana-baba tutumlari arasindaki iliski. [Correlation between parental attitudes and decision making strategies]. Yayimlanmamis Doktora Tezi. Gazi Universitesi, Ankara.
• Ersever, O. H. (1996). Karar stratejileri ile anne baba tutumlari arasindaki iliski. [Correlation between decision making strategies and parental attitudes]. (Yayimlanmamis Doktora Tezi). Gazi Universitesi, Ankara.
• Eksi, A. (1990). Cocuk, genc, ana babalar. [Child, young, parents].Ankara: Bilgi Yayinevi
• Freud, S. (2007). Narsizm uzerine ve Schreber vakasi, [On narcissism and Schreber case]. (Translate: Buyukkal, & Tura). Istanbul: Metis Yayinlari.
• Fromm, E. (1994). Sevginin ve siddetin kaynagi [Source of love and violence]. (Translate: Salman & Icten). Istanbul: Payel Yayinlari.
• Fromm, E. (1999). Ozgurlukten kacis. [Escape from freedom]. (Translate: Budak) Ankara: Oteki Yayinlari.
• Greasley, P. (2008). Quantitative data analysis using SPSS. An Introduction for health & Social science. Maidenhead: McGraw-Hill/Open University Press.
• Gucray-S. S. (1995). Karar verme davranıslari olceginin gecerlik ve guvenirligi. [Reabiliyt and validity of making decision behaviors scale]. Cukurova Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 2( 4), 60- 68.
• Gucray, S. S. (1998). Bazi kisisel degiskenler, algilanan sosyal destek ve atilganligin karar verme stilleri ile iliskisi. [The relationsip between some individual variables, percieved social support, assertivenes and making decision sytles]. Psikolojik Danısma ve Rehberlik Dergisi, 11, 7-17.
• Gulbahce, A., & Kartol, A. (2014). Ilkogretim sekizinci sinif ogrencilerinin karar verme stratejilerinin bazı degiskenler acisindan incelenmesi. [The investigation of 8th grade student’s decision making strategies in terms of some variables]. Bayburt Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 9(2), 132-143.
• Izgar, G. (2003). Okul yoneticilerinin karar verme stratejileri ve yeterlikleri. [Desicion strategies and adequacies of school administrators]. (Yuksek Lisans Tezi). Selcuk Universitesi, Konya.
• Janis, I., & Mann, L. (1979). Decision making. A psychological analysis of conflict, choice, and commitment. New York: The free press, a division of macmillan inc.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel arastırma yontemleri. [Scientific research methods]. Ankara: Nobel Yayinevi.
• Kasik, D. Z. (2009). Ergenlerde karar verme stilleri ve algilanan sosyal destek duzeylerinin sosyal etkinlik beklentisi ve bazi degiskenler acisindan incelenmesi. [Adolesent self-esteem and decision-making style of the decision with the perceived level of social support, social competence and level of expectation in terms of some variable treated as a comparative analysis]. (Yuksek Lisans Tezi). Selcuk Universitesi, Konya.
• Kernberg, O. F. (2012). Sinir durumlar ve patolojik narsisizm [Boundary conditions and pathological narcissism]. (Translate: Atakay). Istanbul: Metis Yayinlari.
• Kilicci, Y. (2000). Okulda ruh sagligi. [Mental health in school]. Ankara: Ani Yayincilik.
• Kocakula, O. (2012). Narisistik ve obsesif kompusuf kisilik bozukluklarının karar sureclerine etkisi. [The effects of narcissistic and obsessive compulsive personality disorders on decision making process]. (Yuksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Universitesi, Aydın.
• Kohut, H. (2004). Kendiligin cozumlenmesi. [Solution of self]. (Translate: Atbasoglu, Buyukkal & Iscan) Istanbul: Metis Yayinlari.
• Koksal, A. (2003). Ergenlerde duygusal zeka ile karar verme stratejileri arasindaki iliski. [The Relationship between emotional intelligence and decision making strategies in Adolescence]. (Yuksek Lisans Tezi). İstanbul Universitesi, Istanbul.
• Kulaksizoglu, A. (1998). Ergenlik psikolojisi. [Adolescence psychology]. Istanbul: Remzi Kitapevi.
• Kurt, U. (2003). Karar verme surecinde yoneticilerin kisilik yapilarinin etkileri. [The effects of the managers' personalities to the decision making process]. (Yuksek Lisans Tezi). Baskent Universitesi, Ankara.
• Ladd, G. W., & Pettit, S. (2002). Parenting and the development of children’s peer relationships. (In Bornstein, M. H. (ed.) Handbook of Parenting: Vol. 5: Practical Issues in Parenting, Erlbaum, Mahwah, NJ, pp. 269–309.
• Leaper, C. (1998). Decision-making processes between friends: Speaker and partner gender effects. Sex Roles, 39(112), 125-133.
• Mann, L. (1989). Becoming a better decision maker. Australian psychologist, 24(2), 141-155.
• Mann, L., Harmoni, R., & Power, P. (1989). Adolescent decision-making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12(3), 265-278.
• Masterson, J. F. (2006). Narsisistik ve borderline kisilik bozuklukları. [Narcissistic and borderline personality disorders]. (Translate: Acil) Istanbul: Litera Yayincilik.
• Mau, W. C. (2000). Cultural differences in career in career decision-making styles and self-efficacy. Journal of Vocational Behavior. 57, 365-378.
• Miller, D. C. (2000). Adolescents’ decision making in academic and social contexts: A self-regulation perspective. (Doctoral Dissertation). University of Maryland, College park.
• Morgan, T., C. (1991). Psikolojiye giris. [Introduction to psychology]. (Translate: Arıcı). Ankara: Hacaettepe Universitesi Psikoloji Bolumu Yayinlari.
• Naftel, M. I., & Driscoll, M. (1993). Problem solving and decision making in eighth- grade class. Clearing house, 66(3), 177-181.
• Noone, J. (2002). Concept analysis of decision making. Nursing forum, 3 (3), 21-32.
• Ozolins, A. R., & Stenstrom, U. (2003). Validation of health locus of control patterns in Swedish adolescent. Adolescence, 38(152), 650-658.
• Ozaydin, S. (1984). Psikiyatri. [Psychiatry]. Istanbul: Sanal Yayinlari.
• Ozbay, H., & Ozturk, E. (1992). Genclik. [Youth]. Istanbul: Iletisim Yayinlari.
• Oztemel, K. (2012). Kariyer kararsizligi ile mesleki karar verme oz yetkinlik ve kontrol odagi arasındaki iliskiler. [Relationships between career ındecision career decision making self efficacy and locus of control]. Gazi Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 32(2), 459-472.
• Phillips, S. D., Pazienza, N. Y., & Ferrin, H. H. (1984). Decision making styles and problem solving appraisal. Journal of Counseling Psychology, 31(4), 497-502.
• Rollinson, D. (2002): Organizational behavior and analysis an integrated approach. Essex: Pearson Education ltd.
• Rozenblatt, S. (2002). In defence of self: The relationship of self-esteem and narcissim to aggressive behavior. (Doctoral Dissertation). Long Island University, USA.
• Satir, V. (2001). İnsan yaratmak: Aile terapisinin basyapıtı. [Creating people: The masterpiece of family therapy]. İstanbul: Beyaz Yayinlari.
• Schvaneveldt, J. D., & Adams, G. R. (2001). Adolescents and the decision-making process. Theory into Practice, 22(2), 98-104.
• Tatlilioglu, K. (2014). Universite ogrencilerinin karar vermede oz-saygı duzeyleri ile karar verme stilleri arasindaki iliskinin bazi degiskenlere gore incelenmesi. [The examination of relation between undergraduates’ self-esteem level and decision making style in deciding in terms of some variants]. The Journal of Academic Social Science, 2(1), 150-170.
• Tazegul, U. (2013). Bayan Badmintoncularin benlik saygi ve narsisizm duzeyleri arasindaki iliskinin incelenmesi. [Investigating the relationship between self-esteem and narcissism level of female badminton players]. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(8), 983-996.
• Timuroglu, K., & Iscan, O. F. (2010). Isyerinde narsisizm ve is tatmini iliskisi. [The relationship between narcissism in workplace and job satisfaction]. Ataturk Universitesi Yayinlari.
• Tiryaki, M. G. (1997). Universite ogrencilerinin karar verme davranıslarının bazı degiskenler acisindan incelenmesi. [Decision-making strategies of university students according to some variables]. (Yuksek Lisans Tezi). Hacettepe Universitesi, Ankara.
• Twenge, J. M. (2010). Asrın vebası: Narsisizm illeti. [Century Plaggue: Narcissim ill]. (Translate: Merter). Istanbul: Kaknus Yayinlari.
• Yavuzer, H. (1993). Cocuk psikolojisi. [Child psychology]. Istanbul: Remzi
• Wilks, J. (1986). The relative importance of parents and friends in adolescent decision making. Journal of Youth and Adolescence,15(4), 323-334.
• Yorukoglu, A. (1993). Genclik cagi: Ruh sagligi ve sorunlar. [Youth age: Mental health and problems]. Istanbul: Ozgur Yayinlari.