The Effect of Mobbing Levels Experienced by Music Teachers on Organizational Commitment and Job Satisfaction

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 84, 28 - 56, 30.11.2019

Ayda Aras

https://doi.org/10.14689/ejer.2019.84.2

Öz

Purpose: Music education is a learning and teaching process that creates cognitive, affective and psychomotor changes in the behaviors of an individual. One of the most important elements of this process is the music teacher. The experiences of music teachers in the work environment also affect the quality of education they provide. Therefore, this study aimed to determine the relationship between the levels of mobbing experienced by, and the organizational commitment and job satisfaction of music teachers working at primary schools. Research Methods: This research was conducted with relational survey model. The study group comprised of music teachers working at primary schools in Ankara province. 248 music teachers in total were included in the sampling by stratified sampling method. Research data were collected by means of Negative Behavior Scale, Organizational Commitment Scale and Job Satisfaction Scale.
Findings: According to the results of the study, significant negative relationship was found between the level of mobbing experienced by, and the levels of job satisfaction and organizational commitment of music teachers. In addition, it was determined that organizational commitment and job satisfaction significantly predicted mobbing behavior.
Implications for Research and Practice: When taking into consideration that music teachers experience mobbing in schools, especially in relation to their occupations, and the mobbing behaviors they are most exposed to, creating their role/position definitions at the level of their competences, taking into account their ideas and views and their requests when they ask to use their rights (sick leave, holiday entitlement) will help increase their organizational commitment and job satisfaction. In future studies, new research models may be formed with different variables on how to increase job satisfaction and organizational commitment or on how to reduce mobbing.

Anahtar Kelimeler

mobbing, job satisfaction, organizational commitment, music teachers

Müzik Öğretmenlerinin Mobbing Yaşama Düzeylerinin Örgütsel Bağlılık ve İş Doyumlarına Etkisi

Öz

Problem Durumu: Eğitim, bireylerin; kendisine, çevresine, ülkesine ve insanlığa yararlı olabilmesine olanak tanıyan önemli bir süreç olarak ifade edilebilir. Sanat eğitimi eğitimin, müzik eğitimi ise sanat eğitiminin önemli bir bileşenidir. Müzik eğitimi, bireyin davranışlarında bilişsel, duyuşsal ve psikomotor değişiklikler oluşturan bir öğrenme öğretme sürecidir. Bu süreçte en önemli öğelerden birisi müzik öğretmenidir. Müzik öğretmenlerinin iş ortamındaki yaşantıları verilen eğitimin de kalitesini etkilemektedir. Dolayısıyla müzik öğretmenlerinin iş doyumlarının ve örgütsel bağlılıklarının etkili müzik eğitiminin etmenlerinden biri olduğu söylenebilir. Ancak müzik öğretmenlerinin iş doyumları ve örgütsel bağlılıkları üzerinde birçok etmenin de rol oynaması muhtemeldir. Bu çalışmada bu etmenlerden birisi olduğu düşünülen mobbingin müzik öğretmenlerinin örgütsel bağlılık ve iş doyumlarını üzerine etkisi incelenmiştir. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmada ilköğretim okullarında görev yapan müzik öğretmenlerinin mobbing yaşama düzeyleri, örgütsel bağlılıkları ve iş doyumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu genel amaç çerçevesinde aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:
İlköğretim okullarında görev yapan müzik öğretmenlerinin,
1. Mobbing yaşama, örgütsel bağlılık ve iş doyumu düzeyleri nasıldır?
2. Mobbing yaşama düzeyleri, örgütsel bağlılıkları ve iş doyumu düzeyleri eğitim durumu, çalışma yılı, medeni durum, yaş ve cinsiyet değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?
3. Mobbing yaşama düzeyi, örgütsel bağlılık ve iş doyumları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
Araştırma Yöntemi: Bu çalışma ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Ankara ili ilköğretim okullarında görev yapan müzik öğretmenleri oluşturmaktadır. Tabakalı örnekleme yöntemi yardımıyla toplam 248 müzik öğretmeni örnekleme alınmıştır. Araştırma verileri Olumsuz Davranış Ölçeği, Örgütsel Bağlılık Ölçeği ve İş Doyum Ölçeği aracılığılar toplanmıştır. Veri analizi için SPSS ve LISREL paket programlarından yararlanılmıştır. Öğretmen görüşlerine ilişkin olarak yapılan fark analizlerinde iki grubun karşılaştırılmasında bağımsız örneklem t testi, ikiden çok grubun karşılaştırılmasında ise tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Varyans analizi sonrası hangi grupların birbirinden farklı olduğunun tespiti için çoklu karşılaştırma (multiplecomparisons) testlerinden Tukey testi uygulanmıştır. Araştırmada ilişki yapılarının ortaya konulabilmesi için gözlenen değişkenlerle yol analizleri yapılmıştır. Araştırmada ilişki yapılarının ortaya konulabilmesi için korelasyon katsayılarına dayalı path analizleri yapılmıştır. Değişkenler arasındaki yordamaların ortaya çıkartılmasında ise regresyon analizinden yararlanılmıştır.
Araştırma Bulguları: Araştırmanın bulgularına göre müzik öğretmenlerinin neredeyse dörtte biri (%24,6) mobbing davranışlarına maruz kalmaktadır. Ayrıca müzik öğretmenleri okullarda en fazla mesleklerine ilişkin konularda mobbing yaşamaktadırlar. Müzik öğretmenlerinin örgütsel bağlılığın, uyum, özdeşleşme ve içselleştirme alt boyutlarına ilişkin algılarının oldukça yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Müzik öğretmenlerinin iş doyumunun hem içsel hem de dışsal alt boyutuna göre, genellikle işlerinden memnun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Araştırmada öğretmenlerin mobbing yaşama düzeyleri, örgütsel bağlılıkları ve iş doyumları demografik değişkenler açısından da incelenmiştir. Öğretmenlerin; mobbing yaşama düzeylerinin cinsiyet, yaş, medeni durum, kıdem ve eğitim durumlarına göre yapılan karşılaştırmalarda anlamlı bir farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Müzik öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerinin yaş, medeni durum ve kıdem yılı değişkenine anlamlı farklılık olduğu bu çalışma ile ortaya konulmuştur. Örgütsel bağlılık düzeylerinin yaş gruplarına göre karşılaştırılmasında; uyum ve özdeşleşme alt boyutlarında anlamlı bir farklılık gösterdiği, uyum alt boyutunda 22-30 yaş aralığındaki genç öğretmenler ile 31-39 yaş aralığındaki orta yaşa sahip öğretmenler ile 40 yaş ve üzerindeki öğretmenler arasında farklılık bulunduğu, genç müzik öğretmenlerinin kendilerine göre yaşça büyük olan meslektaşlarına göre uyum konusunda zorlandıkları tespit edilmiştir. Müzik öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerinin medeni duruma göre yapılan karşılaştırmada, uyum ve özdeşleşme alt boyutlarında anlamlı bir farklılık gösterdiği, uyum alt boyutunda boşanmış müzik öğretmenlerinin bekar veya evli meslektaşlarına oranla daha az uyumlu oldukları, özdeşleşme alt boyutunda ise evli müzik öğretmenlerinin bekar müzik öğretmenlerine göre daha az özdeşleşme gösterdikleri, bekar müzik öğretmenlerinin de boşanmış meslektaşlarından daha fazla özdeşleşme gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Örgütsel bağlılık düzeylerinin kıdem yılına göre yapılan karşılaştırmada 1-15 yıl kıdeme sahip müzik öğretmenlerinin, 16 yıl ve üzerindeki meslektaşlarına göre içselleştirme alt boyutunda örgütsel bağlılıklarının daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle 15 yıl ve daha az kıdeme sahip öğretmenlerin örgütlerine daha az oranda içselleştirme gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır. İş doyumunun cinsiyet açısından ve kıdem açısından farklılaşmadığı bu çalışmada, yaş ve medeni durumun iş doyumu düzeylerinde anlamlı düzeyde fark yarattığı tespit edilmiştir. Buna göre dışsal iş doyumu alt boyutunda 39 yaş ve altı müzik öğretmenlerinin 40 yaş ve üstü meslektaşlarına göre daha fazla dışsal iş doyumu gösterdikleri, buna göre ilköğretim okullarında görev yapan müzik öğretmenlerinin 40 yaşını geçtikçe dışsal iş doyumunda azalma olduğu ve boşanmış öğretmenlerde dışsal iş doyumunun evli veya bekar öğretmenlere göre daha düşük olduğu tespit edilmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre müzik öğretmenlerinin mobbing yaşama düzeyi ile iş doyumu ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki negatif yönde ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Korelasyon katsayılarına göre mobbing yaşama düzeyinin iş doyumunu örgütsel bağlılığa göre daha fazla etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Korelasyon katsayılarına göre mobbing yaşama düzeyinin en fazla örgütsel bağlılığın uyum alt boyutunu etkilediği, bunu iş doyumunun dışsal iş doyumu ve içsel iş doyumu alt boyutlarının takip ettiği saptanmıştır. Ayrıca müzik öğretmenlerinin mobbing yaşama düzeyinin örgütsel bağlılık ve iş doyumu arasındaki ilişkilere yönelik regresyon sonuçlarına göre, mobbing düzeyinin örgütsel bağlılık ve iş doyumunu anlamlı derecede yordadığı tespit edilmiştir.
Araştırma Sonuçları ve Önerileri: Müzik öğretmenlerinin okullarda özellikle mesleklerine ilişkin konularda mobbing yaşadığı ve en fazla maruz kaldıkları mobbing davranışları göz önüne alındığında, öğretmenlerin rol/görev tanımlarının yeterlilikleri seviyesinde oluşturulması, fikir ve görüşlerinin dikkate alınması, haklarını (hastalık izni, tatil hakkı gibi) kullanmayı talep ettiklerinde isteklerinin dikkate alınması örgütsel bağlılıklarının ve iş doyumlarının artırılmasına yardımcı olacaktır. İleride yapılacak araştırmalarda, iş doyumunun, örgütsel bağlılığın ve mobbingin farklı değişkenlerle ilişkileri araştırılarak, bu yapılar için yeni araştırma modelleri oluşturulabilir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, yıldırma, iş doyumu, örgütsel bağlılık, müzik öğretmenleri

Kaynakça

• Aksoy, F. (2008). Psikolojik şiddet’in (mobbing) sağlık çalışanlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aktas Kutukcu, B. (2015). Mobbing (yıldırma) ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi: Bir kamu kurumu örneğinde (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altinkurt, Y., & Yilmaz, K. (2014). Ogretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 57-71.
• Arkçı, M. (2014). Ilkogretim okulu mudurlerinin liderlik stillerinin ogretmenlerin iş doyumuna etkisi: Gölbaşı ilçesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aslan, M., & Ağıroğlu Bakır, A. (2014). Öğretmenlerin okullarındaki örgütsel bağlılığa ilişkin görüşleri. International Journal of Social Science, (25), 189-206. Doi number: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2249.
• Atar, B. (2017). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile psikolojik şiddet algıları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bahce, C. (2007). Mobbing oluşumunda örgüt kültürünün rolü: bir örnek uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Balay, R. (2000). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı: Ankara ili örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Basaran, İ.E. (2008). Örgütsel davranış insanın üretim gücü. Ankara: Ekinoks Eğitim Danışmanlık.
• Besogul, C. (2014). Öğretmenlerin mobbinge maruz kalma düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki Kocaeli ili Gölcül ilçesi örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis: For applied research. NY: Guilford Press.
• Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternativeways of assessing model fit. K.A. Bollen & J.S. Long (Ed.), Testing structural models. Newbury Park: Sage.
• Cemaloglu, N. (2007). The relationship between organizational health and bullying that teachers experience in primariy schools in Turkey. Educational Research Quarterly, 31(2), 3-29.
• Cetin, A. (2015). İş hayatında yıldırma’nın (mobbing) çalışanların örgütsel bağlılık düzeylerine etkisi: Bir kamu kurumuna yönelik araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Civilidag, A. (2011). Üniversitelerdeki öğretim elemanlarının psikolojik taciz (mobbing), iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Coban, T. (2015). Okul kültürünün öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cogenli, M.Z., Asunakutlu, T., & Türegün, Z.N. (2017). Gender and mobbing: The case of Turkey. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(3), 109-121.
• Davenport, N., Schwartz, R. D., & Elliot, G.P. (2003). Mobbing iş yerinde duygusal taciz (Translate Önertoy, O.C.). Sistem Yayıncılık No 349. (eserin orjinali 1999’da yayımlanmıştır).
• Demir, C. (1998). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan rehber öğretmenlerin iş doyumu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Deregözü, A. (2016). Kamu ve özel sektörde çalışan öğretmenlerin iş doyumu ve benlik saygısının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Durna, U., & Eren, V. (2005). Üç bağlılık unsuru ekseninde örgütsel bağlılık. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2), 210-219.
• Ercetin, S.S., Hamedoglu, M.A., & Çelik, S. (2008). Mobbing in primary schools: A case study for Hendek County. World Applied Sciences Journal, 3(6), 945-955
• Erdemir, S. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin duygusal zeka düzeyleri ile yaşadıkları psikolojik yıldırma (mobbing) arasındaki ilişki üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Ergener, B. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin yıldırma (mobbing) yaşamaları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erturk, A. (2005). Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul ortamında maruz kaldıkları yıldırma eylemleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157- 171.
• Genctürk, A., & Memiş, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ve iş doyumlarının demografik faktörler açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 9(3), 1037-1054.
• Gokce, A. T. (2006). İşyerinde yıldırma: Özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmen ve yöneticileri üzerine yapılan bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Goren, T., & Yengin Sarpkaya, P. (2014). İlköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri (Aydın ili örneği). Eğitim Bilimleri Dergisi, 40, 69-87.
• Gunay, A. (2006). Öğretmenlerin lisans eğitimlerinden ve çalışma ortamlarından kaynaklanan sorunları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (2), 647-652.
• Hackman, J.R., & Oldham, G.R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied Psychology, 60(2), 159-170.
• Hickorkmaz, S. (2016). Mobbing algısının örgütsel bağlılık düzeyi üzerindeki etkisi (İzmit ilçesi kamu çalışanları örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hooper, D., Coughlan, J., & ve Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53–60.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modelling, 6(1), 1–55.
• Izgar, H. (2008). Okul yöneticilerinde iş doyumu ve örgütsel bağlılık. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 317-334.
• Karabacak Asir, S., & Akın, G. (2014). Mobbing in primary schools in the context of gender perspective. International Journal of Human Sciences, 11(1), 584-602.
• Karacaoğlu, K., & Güney, Y.S. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının, örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisi: Nevşehir ili örneği. Öneri Dergisi, 9(34), 137-153.
• Karacaoglu, K., & Reyhanoglu, M. (2006). ‘Kıbrıs Türkü’ ve ‘Türkiyeli’ ayrımı bağlamında işyerinde yıldırma. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 61(4), 145-176.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karyagdı, A. (2007). Örgütlerde yıldırma (mobbing) ve bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Kilic, M. (2013). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kocabiyik, M. (2017). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının yordanmasında, okul yöneticilerinin kullandıkları güç mesafesi ve örgütsel adaletin etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kocaoglu, M. (2007). Mobbing (iş yerinde psikolojik taciz, yıldırma) uygulamaları ve motivasyon arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kumas, V., & Deniz, L. (2010). Öğretmenlerin iş doyum düzeylerinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32(2), 123-139.
• Kursunoglu, A., Bakay, E., & Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 101-115.
• Leymann, H. (1993). Mobbing. Hamburg, Rowohlt.
• Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165-184.
• Matthiesen, S.B. (2006). Bullying at work: Antecedents and outcomes (Doktoral dissertation). University of Bergensis, Norveç.
• Matthiesen, S.B., & S. Einersen. (2004). Psychiatric distress and symptoms of PTSD among victims of bullying at work. British Journal of Guidance & Councelling, 32(3), 335-356.
• Meyer, J.P, & Allen, N.J. (1997). Commitment in the workplace, theory, research and application. California: Sage Publications.
• Miles, J., & Shevlin, M. (2007). A time and a place for incremental fit indices. Personality and Individual Differences, 42(5), 869–874.
• Minibas-Pousard, J., & Idig-Camuroglu, M. (2009). Psikolojik taciz iş yerindeki kabus. Ankara: Nobel Yayın.
• Nartgun, S.S., & Menep, I. (2010). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılığa ilişkin algı düzeylerinin incelenmesi: Şırnak/İdil örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 288-316.
• O’Reilly, C., & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, ıdentification and ınternalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
• Olcum, D. (2015). Okul yöneticilerinin karar verme stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi (Sakarya ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Otrar, M., & Özen, B. (2009) Rehber öğretmenlerin okul ortamında algıladıkları yıldırma davranışları. İş Ahlakı Dergisi, 2(3), 97-120.
• Ozdemir A. (2015). Öğretmenlerin psikolojik şiddet (mobbing) algıları İstanbul İli Anadolu Yakasındaki imamhatip ortaokullarında bir tarama (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Ozdemir, S. (2014). Mobbing ve iş doyumu ilişkisi (Hemşireler üzerine bir araştırma) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ozdevecioglu, M. (2003). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 113-130.
• Ozkaya, M. O., Yakin, V., Ekinci, T. (2008). “Stres Düzeylerinin Çalışanların İş Doyumu Üzerine Etkisi”, Celal Bayar Üniversitesi Çalışanları Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, Yönetim ve Ekonomi, 15 (1), ss. 163-179
• Saari, L.M., & Judge, T.A. (2004). Employee attitudes and job satisfaction. Human Resource Management, 43(4), 395–407.
• Sahin, I. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 142-167.
• Sahin, N. (2006). Duygusal taciz (mobbing) ve organizasyonel sonuçlar üzerindeki etkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sevimli, F., & İşcan, Ö.F. (2005). Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş doyumu. Ege Akademik Bakış Dergisi, 5(1-2), 55-64.
• Sezerel, H. (2007). Örgütlerde mobbing etkileri ve Tülomsaş–Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş’de bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Sonmezisik, S. (2011). Anadolu lisesi öğretmenlerinin psikolojik yıldırmaya ilişkin algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Subramaniam N., McManus L., & Mia L. (2002). Enhancing hotel managers’ organisational commitment: An ınvestigation of the impact of structure, need for achievement and participative budgeting. Hospitality Management, 21, 303– 320.
• Talas, Ş. (2016). Hemşirelere uygulanan mobbing ile iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Teddlie,C., & Yu, F. (2007). Mixed methods sampling a typology with examples. Journal of Mixed Methods Research, 1(1), 77-100.
• Tinaz, P. (2008). İş yerinde psikolojik taciz (mobbing) (2. baskı) İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Toker Gökçe, A. (2008). Mobbing: İş yerinde yıldırma nedenleri ve başa çıkma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tuncel, Ö. (2009). Kişilik ve örgüt kültürü bağlamında yıldırma davranışının örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Ampirik bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tutar, H. (2007). Erzurum’da devlet ve özel hastanelerde çalışan sağlık personelinin işlem adaleti, iş tatmini ve duygusal bağlılık durumlarının incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 12(3), 97-120.
• Uğrasoğlu, I.K., & Çaganaga, C.K. (2017). Öğretmenlerin örgüte bağlılık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 6(4), 10-38.
• Umay, G. (2015). Psikolojik danışman ve rehberlik öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Urasogulu Bulut, H. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinde psikolojik şiddet düzeyi (mobbing), (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Varlık, T. (2000). Devlet ve özel ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu (Ankara ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vural Özkan, G. (2011). İşyerinde yıldırma (mobbing) ve iş doyumu ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yiılmaz, İ. (2017). Öğretmenlerin maruz kaldıkları psikolojik yıldırma (mobbing) davranışları ile iş doyumu arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yildirim, S. (2007). Motivasyon ve çalışma yaşamında motivasyonun önemi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kahraman Maraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Yildiz, G. (2004, 7-10 Nisan). Müzik öğretmenlerinin iş doyumu. 1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sempozyumunda sunulan bildiri, Isparta.
• Zapf, D., & Einarsen, S. (2001). Bullying in the workplace: Recent trends in research and practice an introduction. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4), 369-373.
• Zorlu, Z.C. (2017). Mobbingin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: eğitim sektörü çalışanlarına yönelik ampirik bir çalışma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.