Okul Öncesinde Dezavantajlı Çocukların Okullu Olma Deneyimleri: Tutumlar, Katılım ve Etkileşimler

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 86, 1 - 24, 31.03.2020

Arzu Arıkan

Öz

Problem Durumu: Geçmişten bugüne risk altında, kırılgan, düşük gelirli, yoksul, dezavantajlı gibi sıfatlarla tanımlanan çocukların özgün yaşam koşulları, eğitim ihtiyaçları ve bu koşulların çocuklar üzerindeki etkileri pek çok araştırma ve politika girişimine konu olmuştur. Çoğunlukla dezavantajlı gruplardan çocuklarla yapılan bu çalışmalarda kısa vadeli gözlenebilir etkiler konusunda bir fikir birliği vardır. Uzun dönemli etkilere yönelik ise çeşitli sorunlara işaret edilmektir. Bu gruplarda çocukların eğitim kaynaklarına erişimini sağlamak yeterli olmayıp aldıkları eğitimin her açıdan nitelikli olması gerekmektedir; çünkü bu, çocukların uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınmış temel haklarındandır. Bu çalışma da hak temelli bir çerçeveden hareketle bu tür kurumlarda eğitimin niteliğinin tartışılmasında çocukların bakış açılarının dikkate alınmasını vurgulamaktadır. Çocukların bakış açılarına dayalı çeşitli araştırmalar olmakla birlikte dezavantajlı çocukların okul konusundaki deneyimlerine odaklanan çalışmalar sınırlıdır.

Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın amacı dezavantajlı koşullarda yaşayan çocuklara hizmet veren bir anaokulunda çocukların eğitim deneyimlerini betimlemektir.

Araştırmanın Yöntemi: Bu çalışma farklı yöntemlerin sentezlendiği büyük çaplı bir nitel araştırmanın parçası olup, durum çalışması deseninde elde edilen verilerin bir kısmının işlenmesine dayanmaktadır. Çalışmanın katılımcılarını dezavantajlı gruplara hizmet veren bir anaokuluna kayıtlı 3-6 yaş aralığındaki çocuklar arasından belirlenen toplam 26 çocuk ve aileleri oluşturmuştur. Veri toplama tekniği olarak çoklu yöntemlere başvurulmuştur. Bu çalışma kapsamında çocukların bakış açılarına odaklanıldığından çocuklarla yapılan yarı-yapılandırılmış görüşmeler temel veri olarak kullanılmıştır. Ebeveyn görüşmelerinden bazılarına, gözlemler, yoklama listeleri, çocuk ve aileye ait bilgiler içeren kurum belgeleri ve araştırmacı günlüklerine ise çocukların bakış açılarını destekleyen ikincil veri kaynağı olarak başvurulmuştur. Çocuklarla yapılan görüşmelerde büyük boy bir dolgu bebek kullanılmıştır. Veri analizinde sürekli karşılaştırma ve tümevarım yaklaşımına başvurulmuş ve ATLAS.ti 7. Yazılımı kullanılmıştır.

Araştırmanın Bulguları: Araştırmanın gerçekleştirildiği anaokulu, her sınıfta iki öğretmen olmak üzere okul öncesi eğitim için yeterli fiziksel kaynaklara ve insan kaynaklarına sahiptir. Bununla birlikte, görüşmelerden ve kurumsal belgelerden elde edilen bulgular, kaynaklara erişimin tüm çocuklar için kaliteli eğitim deneyimleri anlamına gelmediğini ve eğitimde geliştirilmesi gereken yönler olduğunu göstermektedir. Çocukların neredeyse yarısı resmi sınırların üzerinde devamsızlık yapmış, farklı gelişim alanları için ekstra desteğe ihtiyaç duyduğu belirlenmiş ve hepsinin evde yetersiz uyaran ortamında yaşadığı anlaşılmıştır. Çalışmaya katılan dezavantajlı çocuklar okula karşı olumlu tutumlara sahipmiş gibi görünse de, deneyimlerinin belirli etkinliklere seçici katılım ve ebeveynlerle okul konusunda sınırlı etkileşimler içerdiği bulunmuştur. Ev ortamında eğitim deneyimlerinin yansımaları çocukların etkinlik tercihleri ve okuldaki çalışmalara seçici katılımı ile uyumlu olmakla birlikte çocukların okul deneyimlerinin ev yaşamını zenginleştirme yönünden zayıf olduğu görülmüştür. Cinsiyet, yaş, gelişimsel kazanımlar ve aile yapısına göre yapılan çeşitli karşılaştırmalarda çocukların deneyimlerinde dikkate değer farklılıklar gözlenmiştir.

Dikkat çekici bulgulardan en önemlisi çocukların çoğunun okulu sevme sebebi olarak fiziksel ortama vurgu yapmış olmasıdır. Bu bağlamda, oyuncaklar ve yiyecek gibi öğelere konuşmalarında yer vermişlerdir. Öğrenme, etkinliklere katılma ve oynama gibi eylem içeren, sürece yönelik öğelere vurgu yapanlar ise daha az sayıdadır. Çocuklar en fazla oyun etkinliğine dikkat çekmiş, uyku rutini konusunda hoşnutsuzluklarını dile getirenler olmuştur. Çocuklar okulda ve evde sıklıkla TV izlemelerine karşın hoşlandıkları etkinlikleri açıklarken TV’den bahsetmemişlerdir. Çocuklardan bazıları kitap ve okuma gibi dil etkinliklerine konuşmalarında yer vermiş; yenilik/farklılık ve fiziksel hareket içeren etkinliklerde eğlendiklerini ifade etmişlerdir.

Araştırmanın Sonuçları ve Öneriler: Çocukların bakış açılarına dayalı olarak elde edilen araştırma bulguları öncelikle dezavantajlı gruplarla ilgili yeni gelişmekte olan araştırmalara ve erken eğitim ortamlarında çocuk bakış açısını vurgulayan alanyazına katkıda bulunmaktadır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, dünya çapında kapsayıcı ve çocuk merkezli felsefeler yönünde değişen eğitimsel söylemler üzerinde yansıtma yapmanın gerekliliğini vurgulamaktadır. Dezavantajlı çocukların eğitimi konusunda öğretmen eğitiminde boşluklar olduğuna dikkat çekilmiş ve kapsayıcı eğitime yönelik politika değişikliğine gidilmesi yönünde karar vericilere çağrıda bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk eğitimi, çocuk katılımı

Schooling Experiences of Disadvantaged Children in Preschool: Attitudes, Engagement and Interactions

Öz

Purpose: The research adopting children’s perspectives about early care and education has flourished since the adoption of UNCRC; however, the studies investigating experiences of children from diverse backgrounds in the literature are still scarce. This study aims to describe disadvantaged children’s experiences in a target preschool from their own perspectives.

Research Methods: This study is part of a large-scale research project, and it focuses on disadvantaged children’s perspectives using a case study design. The case of interest included a specific group of people associated with a unique preschool designed for the disadvantaged children. The data comes from 26 children and their parents for this study. Child-interviews were the primary source of data. Parent-interviews, observations and other documents supplemented data analysis. The data was analyzed using ATLAS.ti 7 Software

Findings: The basic dimensions of schooling experiences included children’s attitudes toward school, engagement in daily activities, and echoes of school experiences at home. The findings suggest that access to resources does not mean quality educational experiences for all children, and there is room for improvement. Although disadvantaged children appeared to have positive attitudes toward school, their experiences involved limited engagement in certain activities. All children had inadequate stimulation and low-quality interactions with the parents at home regarding the school experiences. Comparing experiences based on gender, age, developmental milestones and family structure yielded some differences in children’s experiences of schooling.

Implications for Research and Practice: This study highlights the need for inclusive and enriched educational practices for disadvantaged children. Future research may investigate children’s educational experiences in mixed schools and examine home-school connections

Anahtar Kelimeler

early childcare and education, children’s perspectives

Kaynakça

• Addison,T., Hulme,D., & Kanbur,R. (Eds.). (2009). Poverty dynamics. New York: Oxford University Press.
• Aral, N., & Dogan Keskin, A. (2018). Ebeveyn bakis acisiyla 0-6 yas doneminde teknolojik arac kullaniminin incelenmesi. [Examining the use of technological tools in the 0-6 age period from the perspective of parents] Addicta: The Turkish Journal on Addiction, 5, 317–348.
• Arikan, A. (2015, June 8–10). Dezavantajlilik baglaminda proje yaklasiıminin degerlendirilmesi: Ogretmenler, cocuklar ve ailelerin deneyimlerinden kesitler [Assessing the project approach in the context of disadvantageousness: Slices from the experiences of teachers, children and families] [Conference presentation]. II. International Eurasian Educational Research Congress, Ankara, TURKEY.
• Arikan, A. (2016). Dezavantajlilik baglaminda okul oncesi egitimde proje yaklaşiminin degerlendirilmesi: Cocuklar, aileler ve egitimci deneyimlerini donusumcu bakıs acisindan betimleyen bir nitel arastirma [Assessment of the project approach in preschool education in the context of disadvantageousness: A qualitative research describing experiences of children, families, and educators based on the transformative paradigm]. (Proje No. 1406E307). Anadolu Universitesi.
• Arikan, A., & Kimzan, I. (2016). Okul oncesi egitimde proje yaklasimi: Agac bilimcilerin arastirmalari projesi [The project approach in preschool education: The inquiries of dendrologists project]. Elementary Education Online, 15(2), 498-528. doi: http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.37190
• Barnett, W. S. (2011). Effectiveness of early educational intervention. Science, 333(6045), 975–978. https://doi.org/10.1126/science.1204534
• Blanchet-Cohen, N., & Elliott, E. (2011). Young children and educators’ engagement and learning outdoors: A basis for rights-based programming. Early Education and Development, 22(5), 757–777. https://doi.org/10.1080/10409289.2011.596460
• Brown, E. D., & Ackerman, B. P. (2011). Contextual risk, maternal negative emotionality, and the negative emotion dysregulation of preschool children from economically disadvantaged families. Early Education and Development, 22(6), 931–944. https://doi.org/10.1080/10409289.2010.508033
• Bulut, S. (2013). Intelligence development of socio-economically disadvantaged pre-school children. Anales de Psicología, 29(3), 855–864. https://doi.org/10.6018/analesps.29.3.168101
• Bustamante, A. S., Hindman, A. H., Champagne, C. R., & Wasik, B. A. (2018). Circle time revisited: How do preschool classrooms use this part of the day? The Elementary School Journal, 118(4), 610–631. https://doi.org/10.1086/697473
• Ceglowski, D. A., & Bacigalupa, C. (2007). “[I] Play a lot”: Children's perceptions of child care. Journal of Research in Childhood Education, 22(2), 173–188. https://doi.org/10.1080/02568540709594620
• Chopra, N. (2016). Quality early childhood education for disadvantaged children: an investigation in the MCD schools. International Journal of Early Years Education, 24(1), 49–62. https://doi.org/10.1080/09669760.2015.1096236
• Clark, A. (2005). Listening to and involving young children: a review of research and practice. Early Child Development and Care, 175(6), 489–505. https://doi.org/10.1080/03004430500131288
• Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research. Los Angeles: Sage.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: choosing among five approaches. Thousand Oaks: Sage.
• Cruz, S. H. V. (2019). Brazilian research into children's perspectives on their educational experience: participation and play at risk. European Early Childhood Education Research Journal, 27(3), 409–419. https://doi.org/10.1080/1350293X.2019.1600810
• Dickinson, D. K. (2011). Teachers’ language practices and academic outcomes of preschool children: Teachers’ language practices and academic outcomes of preschool children. Science, 333(6045), 964–967. https://doi.org/10.1126/science.1204526
• Einarsdottir, J. (2008). Children's and parents’ perspectives on the purposes of playschool in Iceland. International Journal of Educational Research, 47(5), 283–291. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2008.12.007
• Fluckiger, B., Dunn, J., & Stinson, M. (2018). What supports and limits learning in the early years? Listening to the voices of 200 children. Australian Journal of Education, 62(2), 94–107. https://doi.org/10.1177/0004944118779467
• Friese, S. (2014). ATLAS.ti 7 User guide and reference (2nd ed). Washington DC: SAGE.
• Gehret, H., Cooke, E., Staton, S., Irvine, S., & Thorpe, K. (2019). Three things I learn at sleep-time: Children’s accounts of sleep and rest in their early childhood education programs. Early Years, 1–18. https://doi.org/10.1080/09575146.2019.1634010
• Georgeson, J., Porter, J., Daniels, H., & Feiler, A. (2014). Consulting young children about barriers and supports to learning. European Early Childhood Education Research Journal, 22(2), 198–212. https://doi.org/10.1080/1350293X.2014.883720
• Grace, R., Walsh, R., & Baird, K. (2018). Connection, special objects and congruence: the perspectives of young children from disadvantaged communities on participation in early childhood education settings. Early Child Development and Care, 188(8), 1176–1189. https://doi.org/10.1080/03004430.2016.1251915
• Haan, A. de, Elbers, E., Hoofs, H., & Leseman, P. (2013). Targeted versus mixed preschools and kindergartens: effects of class composition and teacher-managed activities on disadvantaged children's emergent academic skills. School Effectiveness and School Improvement, 24(2), 177–194. https://doi.org/10.1080/09243453.2012.749792
• Harris, K. I. (2015). Developmentally universal practice: visioning innovative early childhood pedagogy for meeting the needs of diverse learners. Early Child Development and Care, 185(11-12), 1880–1893. https://doi.org/10.1080/03004430.2015.1028395
• Hayakawa, C. M., & Reynolds, A. J. (2014). Key elements and strategies of effective early childhood education programs: Lessons from the field. In A. Ben-Aryeh, F. Casas, I. Frønes, & J. E. Korbin (Eds.), Handbook of child well-being: Theories, methods and policies in global perspective (pp. 2993–3023). Dordrecht: Springer Reference. https://doi.org/10.1007/978-90-481-9063-8_124
• Hunner-Kreisel, C., & Kuhn, M. (2011). Children’s perspectives: Methodological critiques and empirical studies In S. Andresen, · I., Diehm, · U. Sander, & H. Ziegler, (Eds.). Children and the good life: New challenges for research on children.(pp.115-118). London: Springer.
• Hilppo, J., Lipponen, L., Kumpulainen, K., & Rainio, A. (2016). Children’s sense of agency in preschool: a sociocultural investigation. International Journal of Early Years Education, 24(2), 157–171. https://doi.org/10.1080/09669760.2016.1167676
• Jensen, E. (2009). Teaching with poverty in mind: What being poor does to kids' brains and what schools can do about it? Alexandria Va.: ASCD.
• King, P., & Howard, J. (2014). Children’s perceptions of choice in relation to their play at home, in the school playground and at the out-of-school club. Children and Society, 28(2), 116–127. doi:10.1111/j.1099-0860.2012.00455.x
• Kocyigit, S. (2014). Preschool age children's views about primary school. Educational Sciences: Theory and Practice, 14(5), 1870–1874. Retrieved from http://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1050490.pdf
• Komba, A. (2013). Are economically disadvantaged children in Tanzania committed to primary schooling? KJEP, 10(1), 63–82.
• Kragh-Muller, G., & Isbell, R. (2011). Children’s perspectives on their everyday lives in childcare in two cultures: Denmark and the United States. Early Childhood Education Journal, 39(1), 17–27. https://doi.org/10.1007/s10643-010-0434-9
• Kyronlampi-Kylmänen, T., & Määttä,K. (2012). What do the children really think about a day-care centre – the 5–7-year-old Finnish children speak out. Early Child Development and Care, 182(5), 505–520. https://doi.org/10.1080/03004430.2011.557861
• Kuger, S., Marcus, J., & Spiess, C. K. (2019). Day care quality and changes in the home learning environment of children. Education Economics, 27(3), 265–286. https://doi.org/10.1080/09645292.2019.1565401
• Lampert, J., & Burnett, B. (2016). Teacher education for high poverty schools (Vol. 2). Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-22059-8
• Lee, E. Y., Spence, J. C., & Carson, V. (2017). Television viewing, reading, physical activity and brain development among young South Korean children. Journal of Science and Medicine in Sport, 20(7), 672–677. https://doi.org/10.1016/j.jsams.2016.11.014
• Lincoln, Y. G., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Washington, DC: Sage.
• Lundqvist, J. (2014). A Review of research in educational settings involving children’s responses. Child Indicators Research, 7(4), 751–768. https://doi.org/10.1007/s12187-014-9253-7
• Mac Naughton, G., & Hughes, P. (2009). Doing action research in early childhood studies: A step by step guide. GB: Open University Press.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. San Franscisco: Jossey-Bass.
• Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldana, J. (2014). Qualitative data analysis: A Methods sourcebook. Thousand Oaks, California: Sage.
• Moore, D., Morrissey, A. M., & Robertson, N. (2019). ‘I feel like I’m getting sad there’: Early childhood outdoor play spaces as places for children’s wellbeing. Early Child Development and Care, 3(3), 1–19. https://doi.org/10.1080/03004430.2019.1651306
• Morkoc, C. O., & Acar, E. A. (2014). 4-5 yas grubu cocuklarina yonelik cok amacli erken mudahale programi’nin etkililiginin belirlenmesi [Determining the effectiveness of the multipurpose early intervention program for 4-5 year old children]. Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri, 5(14), 1835-1860.
• Nothard, M., Irvine, S., Theobald, M., Staton, S., Pattinson, C., & Thorpe, K. (2015). “I have to rest all the time because you are not allowed to play”: Exploring children’s perceptions of autonomy during sleep-time in long daycare services. International Journal of Early Childhood, 47(3), 423–442. https://doi.org/10.1007/s13158-015-0143-z
• O'Rourke, C., O'Farrelly, C., Booth, A., & Doyle, O. (2017). ‘Little bit afraid ‘til I found how it was’: children’s subjective early school experiences in a disadvantaged community in Ireland. European Early Childhood Education Research Journal, 25(2), 206–223. https://doi.org/10.1080/1350293X.2017.1288386
• Perry, B., & Dockett, S. (2012). “In kindy you don't get taught”: Continuity and change as children start school. Frontiers of Education in China, 7(1), 5–32. https://doi.org/10.3868/s110-001-012-0002-8
• Pianta, R., Downer, J., & Hamre, B. (2016). Quality in early education classrooms: Definitions, gaps, and systems. The Future of Children, 26(2), 119–137.
• Puroila, A. M., Estola, E., & Syrjälä, L. (2012). Having, loving, and being: Children's narrated well-being in Finnish daycare centres. Early Child Development and Care, 182(3-4), 345–362. https://doi.org/10.1080/03004430.2011.646726
• Qi, C. H., Zieher, A., van Lee Horn, M., Bulotsky-Shearer, R., & Carta, J. (2019). Language skills, behaviour problems, and classroom emotional support among preschool children from low-income families. Early Child Development and Care, 1–13. https://doi.org/10.1080/03004430.2019.1570504
• Saldana, J. (2015). The coding manual for qualitative researchers. Thousand Oaks, California: Sage.
• Shonkoff, J. P. (2011). Protecting brains, not simply stimulating minds: Protecting brains, not simply stimulating minds. Science, 333(6045), 982–983. https://doi.org/10.1126/science.1206014
• Suziedelyte, A., & Zhu, A. (2015). Does early schooling narrow outcome gaps for advantaged and disadvantaged children? Economics of Education Review, 45, 76–88. https://doi.org/10.1016/j.econedurev.2015.02.001
• Trudgett, M., & Grace, R. (2011). Engaging with early childhood education and care services: The perspectives of Indigenous Australian mothers and their young children. Kulumun, 1, 15–36. Retrieved from https://www.researchonline.mq.edu.au/vital/access/services/download/mq:19168/ds01
• Wiltz, N. W., & Klein, E. L. (2001). “What do you do in child care?” children’s perceptions of high and low quality classrooms. Early Childhood Research Quarterly, 16(2), 209–236. https://doi.org/10.1016/S0885-2006(01)00099-0
• Winer, A. C., & Phillips, D. A. (2012). Boys, girls, and "two cultures" of child care. Merrill-Palmer Quarterly, 58(1), 22–49. https://doi.org/10.1353/mpq.2012.0004
• Wu, S. C. (2019). Researching children’s learning and play in a Chinese context: Children’s perspectives on their play and learning. European Early Childhood Education Research Journal, 27(4), 551–565. https://doi.org/10.1080/1350293X.2019.1634241
• Yang, W., Datu, J. A. D., Lin, X., Lau, M. M., & Li, H. (2019). Can early childhood curriculum enhance social-emotional competence in low-income children? A meta-analysis of the educational effects. Early Education and Development, 30(1), 36–59. https://doi.org/10.1080/10409289.2018.1539557
• Yoshikawa, H., Weiland, C., & Brooks-Gunn, J. (2016). When does preschool matter? The Future of Children, 26(2), 21–35. https://doi.org/10.1353/foc.2016.0010