BAĞLAMA EĞİTİMİNDE BAŞLANGIÇ DÜZEYİNE YÖNELİK BİR PERFORMANS DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ GELİŞTİRME

Yıl 2021, Sayı: 19, 1 - 25, 31.12.2021

Cemal Özata , Nesrin Kalyoncu

https://doi.org/10.31722/ejmd.1033395

Cited By: 1

Öz

Geleneksel bağlamında sözlü kültür pratiklerine göre gerçekleşen bağlama öğretimi, formel eğitim bağlamında yazılı kültüre özgü uygulamalarla yürütülür. Okullardaki bağlama eğitiminde derslerin öğretim programlarında tanımlanan kazanım, içerik gibi unsurlara bağlı olması, içeriklerin sınıf düzeylerine göre dağılımının yapılması, derslerin belli süreler içinde gerçekleştirilmesi gibi kurumsal eğitime özgü gereklilikler; öğrenci çalma performansının da sistemli olarak ölçülmesini bir postulat olarak belirginleştirmektedir. Bu makalede, bağlama eğitiminin başlangıç düzeyinde çalma performansının değerlendirilmesine yönelik bir ölçeğin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ölçek geliştirme sürecinde öncelikle, başta halk eğitim merkezi olmak üzere farklı okulların bağlama öğretim programlarındaki kazanımlar irdelenmiş; başlangıç düzeyine dâhil edilebilecek kazanımlardan hareketle bir madde havuzu oluşturulmuştur. Aşamalı işlemlerden sonra, 21 maddelik bir taslak ölçek hazırlanmıştır. Taslak ölçeğin kapsam geçerliliği ve kullanışlılığı için; ikisi bağlama eğitimi, birisi müzik eğitimi, ikisi de ölçme-değerlendirme alanlarından olmak üzere beş uzmanın görüşleri alınmıştır. Uzman dönütleri doğrultusunda taslak yeniden düzenlenmiş, iyileştirilmiş ve madde eklenmiştir. Etik kurul onayı ve araştırma izni alındıktan sonra, taslak ölçek altı ilin Halk Eğitim Merkezinde başlangıç düzeyinde bağlama eğitimi alan 95 kursiyere uygulanmıştır. Performanslar, iki alan uzmanı tarafından bağımsız olarak puanlanmıştır. Verilerin istatistiki analizleri sonucunda; 23 maddelik, tek faktörlü ve Cronbach α güvenilirlik katsayısı 0,956 olan "Bozuk Düzeni Bağlama Eğitiminde Başlangıç Düzeyi Performans Ölçeği" elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bağlama Eğitimi, Bağlama Eğitiminde Başlangıç Düzeyi, Bağlamada Bozuk Düzeni, Performans Değerlendirme Ölçeği, Teknik ve Müzikal Yeterlilikler

The Development of a Performance Evaluation Scale for Beginner-Level Bağlama Training

Öz

Bağlama (Turkish folk music instrument) teaching, which takes place in its traditional context according to oral culture practices, is carried out in the context of formal education according to practices adopted from written culture. Specific requirements of institutional education, such as the fact that Bağlama lessons in schools depend on the elements defined in the curriculum such as learning objective, learning content, that the learning contents should be distributed according to grade levels, that the lessons take place within a certain time arise the systematic measurement of the playing performance of students as a postulate. In this context, the aim of this study is to develop a scale for the evaluation of beginner-level Bağlama playing performance. In the scale development process, first of all, the learning objectives in the central Bağlama curricula of various schools, especially of the public education center, were examined. An item pool was created based on the learning objectives that can be included in the beginner level. After the successive procedures, a 21-item draft scale was prepared. The opinions of five experts (two for Bağlama training, one for music pedagogy and two for measurement-evaluation in education) were asked for the content validity and efficiency of the scale. In accordance with expert feedbacks, the draft was revised, improved, and new items were added. After receiving the confirmation of the ethics committee and the research approval, the scale was applied to 95 trainees who are receiving Bağlama lessons in the Public Education Centres of six cities. Two experts for Bağlama education scored the performance of trainees independently. As a result of the statistical analysis of the data "The Bozuk-Tuning Bağlama Performance Evaluation Scale for Beginner Level" was obtained. The scale has 23 items and a single factor, and its Cronbach α reliability coefficient is 0.956.

Anahtar Kelimeler

Bağlama Training, Beginner-Level Bağlama Training, Bozuk-Tuning on Bağlama, Performance Evaluation Scale, Technical and Musical Qualifications

Kaynakça

• Abeles, H. F. (1973). Development and validation of a clarinet performance adjudication scale. Journal of Research in Music Education, 21(3), 246-255. https://journals.sagepub.com/doi/10.2307/3345094 adresinden 03.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Açar, Y. (2019). Bağlama eğitiminde kullanılan notasyonların öğrencilerin deşifre başarısına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Akçalı, C. (2012). Bağlama metotlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Akçay, Ş. Ö. (2011). Gitar eğitiminde performans ölçeği geliştirme çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Akçay, Ş. Ö. (2015). Gitar eğitiminde yazarak çalışma yönteminin teknik becerileri kazanmaya etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Akdağ, A. K. ve Tuncer, Ç. (2008). Anadolu güzel sanatlar liseleri bağlama ders kitabı. 9. sınıf. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Alan, M. (2012). Bozuk düzeni bağlama öğretiminde başlangıç düzeyine yönelik bir model önerisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Arslan Mancar, S. (2019). Performansa dayalı durum belirlemede puanlayıcılar arası güvenirlik tekniklerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Atak Yayla, A. (2004). Müziksel performansın ölçümü. 1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sempozyumu Bildiri Kitabı (Cilt: II; s. 464-491) içinde. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Avcı, E., Yılmaz, G., Çiçekçioğlu, Ş. ve Özcanlı, Y. (2019a, b, c, d). Çalgı eğitimi. Bağlama 9-10-11-12. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Balkan, D. (2019). Performans ölçüm sistemleri. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Bilen, O. O. (2007). Öz-düzenleyerek piyano çalışmanın sınav performansına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Bilgin, M. (2014). Bedensel ve devinsel gelişim. B. Yeşilyaprak (Ed.), Eğitim Psikolojisi (s. 57-81) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Börekci, A. ve Dalkıran, E. (2020). Bağlama performansı ölçme aracı’nın (BPÖA) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1726-1758. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59386/854002 adresinden 10.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Colwell, R. (2019). An overview of music tests and their uses. T. S. Brophy (Ed.), The Oxford Handbook of Assessment Policy and Practice in Music Education (s. 537-574) içinde. New York: Oxford University Press.
• Çelikoğlu, F. ve Lehimler, E. (2019). Müzikal doğaçlama performans değerlendirme ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sanat Dergisi, 34, 203-211. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsfd/issue/49533/622627 adresinden 25.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Çiftçi, E. ve Kurtuldu, M. K. (2010). Yaylı çalgılar performans değerlendirme ölçeği geçerlik ve güvenirlik analizi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 177-190. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erziefd/issue/6000/80012 adresinden 03.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Dalkıran, E. (2008). Keman eğitiminde performansın ölçülmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 116-136. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/146336 adresinden 07.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Dick, S. (2017). Musikalische aktivitaet und produktivitaet im dritten lebensalter. Münster: LIT Verlag.
• Ekici, Ş. (2016). Bağlama eğitiminde kullanılan teknikler ve notasyon. A. Koç (Ed.), 1. Uluslararası Nida Tüfekçi Bağlama Sempozyumu Kitabı (s. 167-176) içinde. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Gerekten, S. E. (2020a). Bağlama/saz çalgısı ile ilgili yapılan çalışmalar üzerine bir bibliyografya denemesi. Eurasian Journal of Music and Dance, 17, 391-411. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1461503 adresinden 19.08.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Gerekten, S. E. (2020b). Bağlamada/sazda misket düzeni için egzersiz ve etütlere dayalı öğretim modeli önerisi ve öğrenci başarısına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Grotjahn, R. (2000). Sprachlehrforschung. M. Byram (Ed.), Routledge Encyclopedia of Language Teaching and Learning (s. 569-572) içinde. London: Routledge.
• Güngör, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları, 19(38), 104-112.
• Gürcan, A. G. (2015). Performans sanatı. İstanbul: Tekhne Yayınları.
• Hasselhorn, J. ve Lehmann, A. C. (2015). Leistungsheterogenitaet im musikunterricht: Eine empirische untersuchung zu leistungsunterschieden im bereich der musikpraxis in jahrgangsstufe 9. A. Niessen ve J. Knigge (Ed.), Theoretische Rahmung und Theoriebildung in der musikpädagogischen Forschung (s. 163-176) içinde. Münster, New York: Waxmann.
• Henry, M. (2001). The development of a vocal sight-reading inventory. Bulletin of the Council for Research in Music Education, 150, 21-35. https://www.jstor.org/stable/40319097 adresinden 25.08.2021 tarihinde erişilmiştir.
• İnanıcı, M. K. (2017). Bağlama eğitiminde yöresel tavırların öğretimine yönelik bir model önerisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Jensen, M. C. (2016). Measuring music reading: A guide to assessment methods (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). University of Ottawa, Ottawa.
• Kalyoncu, N. (1996). Anadolu güzel sanatlar liseleri müzik bölümlerinde piyano öğretim programlarının hedeflerine ulaşma durumu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Kan, A. (2016). Ölçmenin temel kavramları. H. Atılgan (Ed.), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (9. Baskı; s. 1-22) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kaynak, T. (2011). Piyano eğitimi yarıyıl sonu sınavlarında öğrenci performansının rubrik ile ölçülmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kınık, M. (2010). Güzel sanatlar fakülteleri müzik bölümlerinde bağlama dersi başlangıç düzeyine yönelik öğretim programı önerisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Küçükahmet, L. (1999). Öğretimde planlama ve değerlendirme (10. Baskı). İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Mahlert, U. (2016). Was ist leistung? Zehn überlegungen zum musizierunterricht. Üben & Musizieren, 33, 7-11.
• Markoff, I. J. (1986). Musical theory, performance and the contemporary Bağlama specialist in Turkey (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Washington, Washington.
• McPherson, G. E. (1995/1996). Five aspects of performance and their correlates. Bulletin of the Council for Research in Music Education, 127, 115-121. https://www.jstor.org/stable/pdf/40318774 adresinden 05.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• McPherson, G. E. ve Thompson, W. F. (1998). Assessing music performance: Issues and influences. Research Studies in Music Education, 10(1), 12-24. https://doi.org/10.1177/1321103X9801000102 adresinden 24.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB [Milli Eğitim Bakanlığı]. (2013). Tutuş ve bozuk düzen. http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Tutu%C5%9F%20Ve%20Bozuk%20D%C3%BCzen.pdf adresinden 26.11.2017 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2016a). Güzel sanatlar lisesi çalgı eğitimi. Bağlama dersi öğretim programı 9, 10, 11 ve 12. sınıflar. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=706 adresinden 22.11.2017 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2016b). Müzik ve gösteri sanatları alanı bağlama eğitimi (bağlama düzeni) kurs programı. https://e-yaygin.meb.gov.tr/download.ashx?fileID=3627 adresinden 22.11.2017 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2017). Müzik ve gösteri sanatları alanı bağlama eğitimi (bozuk düzen) kurs programı. https://e-yaygin.meb.gov.tr/download.ashx?fileID=3628 adresinden 05.12.2017 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2018). Seçmeli müzik dersi öğretim programı bağlama (saz) modülü. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201881317365843-10.1-%20%C3%96P%202018-100%20Ba%C4%9Flama%20-saz%20mod%C3%BCl%C3%BC.pdf adresinden 03.07.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Okay, N. G. (2010). Piyano performansının değerlendirmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Özata, C. (2019). Başlangıç düzeyi bağlama eğitiminde ‘programlı öğretim modeli’nin çalma performansına etkisi: Halk eğitim merkezi örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Öztürk, O. M. (2016). Geleneksel bağlama icrasının gelişiminde üstadlık kültürünün rolü ve belirleyiciliği. A. Koç (Ed.), 1. Uluslararası Nida Tüfekçi Bağlama Sempozyumu Kitabı (s. 125-142) içinde. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Öztürk, Ö. & Kalyoncu, N. (2020). Development of a ‘musical knowledge test’ for the sixth grade music lesson of Turkish primary education. Journal of Theoretical Educational Science, 13(3), 609-629. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akukeg/issue/54987/601156 adresinden 19.09.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Pamir, L. (ty [Yayımlanma tarihi yoktur]). Çağdaş piyano eğitimi. İstanbul: Beyaz Köşk Yayınları.
• Püsküllüoğlu, A. (2004). Mad. Performans. Türkçedeki Yabancı Sözcükler Sözlüğü (5. Baskı; s. 371) içinde. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Schmidt, R. A. ve Wrisberg, C. A. (2012). Motor öğrenme ve performans (Çev. Z. Koruç). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Silverman, M. J. (2011). Developing and testing the guitar songleading performance scale (GSPS). International Journal of Music Education, 29(3), 283-294. https://doi.org/10.1177/0255761411409123 adresinden 08.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Sözen, İ. (2012). İşbirlikli öğrenme yaklaşımı ile yapılan toplu bağlama öğretiminin performans ve tutuma etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• TDK [Türk Dil Kurumu]. (2021). Mad. Performans. Güncel Türkçe Sözlük içinde. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 25.05.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Thompson, W. F., Dalla Bella, S. ve Keller P. E. (2006). Music performance. Advances in Cognitive Psychology, 2(2-3), 99-102. https://doi.org/10.2478/v10053-008-0048-6 adresinden 10.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Uçan, A. (1997). Müzik eğitimi: Temel kavramlar-ilkeler-yaklaşımlar (2. Baskı). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Uğurlu, İ. (2001). Mad. Performans. Türkçe-İngilizce Ansiklopedik Sözlük (s. 915) içinde. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Varró, M. (1929). Der lebendige klavierunterricht: Seine methodik und psychologie. Hamburg, London: Simrock.
• VdM [Verband deutscher Musikschulen]. (1990). Lehrplan klavier. Kassel: Gustav Bosse Verlag.
• Yağışan, N. ve Özmenteş, G. (2016). Çalgı öğretmenlerinin performans değerlendirme ölçütleri. G. Göğüş ve E. Varlı (Ed.), Uluslararası Müzik Sempozyumu, Müzikte Performans (s. 198-210) içinde. Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları.
• Zdzinski, S. F. (1991). Measurement of solo instrumental music performance: A review of literature. Bulletin of the Council for Research in Music Education, 109, 47-58. https://www.jstor.org/stable/40318448 adresinden 03.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Zdzinski, S. F., Barnes, G. V. (2002). Development and validation of a string performance rating scale. Journal of Research in Music Education, 50(3), 245-255. https://doi.org/10.2307/3345801 adresinden 19.08.2021 tarihinde erişilmiştir.