A Comparison of Ludwig Berger and Wolfgang Amadeus Mozart's Alla Turca Compositions

Yıl 2023, Sayı: 22, 126 - 144, 30.06.2023

Mehmet Özgün Tınar Özge Gülbey Usta

https://doi.org/10.31722/ejmd.1206033

Öz

From the 15th century to the middle of the 18th century, there was a rivalry between The Ottoman Empire and The Holy Roman Empire. These two empires made many wars. Because of the invension of printing and religious factors which are the basis of rivalry, after some of wars and treaties made in the period of Crusades which contributed to cultural interactions of people with each other, after all these, Orientalism emerged again which belongs to era of the Roman Empire. The researches have gained importance on the existed term in 16th century and caused a new rivalry between two states within a new perspective. After transmiting of collected knowledges by travelogues with missionery exertions, Turquerie trend/concept appeared and become a new breath in aspect of socialogy and art to people.
The term of Alla Turca and details of it’s place in music which existed a result of Turquerie, affects with general sides of Turquerie term to Ottoman Empire and Holy Roman Empire in rivalry period during 18th and 19th centuries, how pianist and composer Ludwig Berger (1777-1839) reviewed Alla Turca term in music, life of Berger, the pupils influenced by him; his compositions, and the comparison of similarities/differences between his Alla Turca for Piano Op. 8 and Mozart’s Rondo Alla Turca third movement of K. 331 Piano Sonata examined in the article.

Anahtar Kelimeler

Alla Turca, Turquerie, Ludwig Berger, Joseph II, Wolfgang Amadeus Mozart, Janissary Music, Orientalism

LUDWIG BERGER VE WOLFGANG AMADEUS MOZART'IN ALLA TURCA ESERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

15. yüzyıldan 18. yüzyıl ortalarına kadar Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal Roma İmparatorluğu arasında bir rekabet söz konusuydu. Rekabeti yaratan dinî faktörler ve matbaanın icadı üzerine insanların kültürel etkileşimlerde bulunmalarını sağlayan Haçlı Seferleri sürecinde hayata geçmiş antlaşmalar sonrasında kökeni Roma İmparatorluğu dönemine kadar uzanan Oryantalizm kavramı yeniden ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkan bu kavram üzerine yapılan çalışmalar 16. yüzyılda önem kazanmış ve devletler arasında yeni bir rekabet anlayışı ortaya çıkmıştır. Yapılan misyonerlik çalışmalarının yanı sıra seyahatnameler ile aktarılan bilgiler sonrası Türk Modası olarak bilinen Turquerie kavramı/anlayışı ortaya çıkmış, sosyoloji ve sanat açısından insanlara yeni bir soluk olmuştur.
Türk Modası (Turquerie) sonrasında ortaya çıktığı düşünülen Alla Turca kavramı ve müzikteki yeri hakkında bilgiler, 18. ve 19. yüzyıldaki rekabet sürecinde değişen dengelerin Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal Roma İmparatorluğu’na genel anlamda etkileri, müzikteki Alla Turca kavramının piyanist ve besteci Ludwig Berger (1777-1839) tarafından nasıl ele alındığına, Berger’in hayatına, etkilediği öğrencilerine, eserlerine ve piyano için Alla Turca Op. 8 numaralı eserinin, Mozart’ın K. 331 piyano sonatının üçüncü bölümü Rondo Alla Turca ile benzerlikler/farklılıklar bağlamında karşılaştırılmasına bu makalede yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Alla Turca, Turquerie, Ludwig Berger, Joseph II, Wolfgang Amadeus Mozart, Mehter, Oryantalizm

Kaynakça

• Ak, A. Ş. (2002). Türk Musikisi Tarihi (1. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aksoy, B. (2003). Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılarda Musiki (2. Baskı). İstanbul: Pan Yayınları.
• Barthold, V. V. (2000). Asya’nın Keşfi Rusya’da ve Avrupa’da Şarkiyatçılığın Tarihi (Çev. A. Meral ve K. Bayraktar). İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Barthold, V. V. (2004). Rusya ve Avrupa’da Oryantalizm (Çev. A. Meral ve K. Bayraktar). İstanbul: Küre Yayınları.
• Bowles, E. A. (2006). The Impact of Turkish Military Bands on European Court Festivals in the 17th and 18th Centuries. Early Music, 34 (4), 533–559. http://www.jstor.org/stable/4137306
• Bronza, B. (2016). Austrian Diplomats from the Vienna Oriental Academy on the Balkan Peninsula During the Second Half of the Eighteenth Century. https://www.academia.edu/32160108
• Edge, D. (2015). New Mozart Documents in Digital Repositories. Newletter of the Society for Eighteenth- Century Music, 26 (2015 Sonbahar), (1), 11–12. https://www.academia.edu/24220681
• Es-Sibai, M. (1993). Oryantalizm ve Oryantalistler, Yararları ve Zararları (Çev. M. Uğur). İstanbul: Beyan Yayınları.
• Feil, A. (1988). Franz Schubert, Die Schöne Müllerin, Winterreise (The Lovely Miller Maiden, Winter Journey). Oregon: Amadeus Press. https://archive.org/details/franzschubertdie0000feil
• Fonton, C. Behar, C. (1987). 18. Yüzyılda Türk Müziği. (5.Baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Gabeud, A. (1940). Musiki Tarihi (Çev. R. M. Kösemihal). İstanbul: Nümûne Matbaası.
• Gazimihal, M. R. (1955). Türk Askerî Mızıkaları Tarihi (1. Baskı). İstanbul: Maarif Basımevi.
• İlyasoğlu, E. (1990). Zaman İçerisinde Müzik (9. Baskı). İstanbul: Yapıkredi Yayınları.
• Johanning, W. (2019). Music and War: Imperial Propaganda and German Patriotism in Wartime Secular Vocal Works of Mozart, Beethoven, and Weber. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kansas Üniversitesi, Amerika Birleşik Devletleri).
• Karal, E. Z. (1970). Osmanlı Tarihi: Nizam-ı Cedit ve Tanzimat Devirleri (1789-1856), (3. Baskı, Cilt 5). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kelling, H. W. (2004). A Chronology of Mozart and His Times. BYU Studies Quarterly, 43 (3), 9-20. https://scholarsarchive.byu.edu/byusq/vol43/iss3/3
• Kenyon, M. (1953). Mozart In Salzburg A Study And Guide. New York: G. P. Putnam' s Sons.
• Kula, O. B. (2011). Batı Edebiyatında Oryantalizm-I (1. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ledebur, von C. F. (1861). Tonkünstler-Lexicon BERLINS "von den ältesten Zeiten bis anf die Gegenwart". Berlin/Wilhelmstrasse 137: Ludwig Rauh.
• Mann, G. (1968). History of Germany Since 1789, New York: Praeger. https://archive.org/details/historyofgermany00mann
• Meyer, E. R. (1974). Turquerie and Eighteenth-Century Music. Eighteenth-Century Studies, 7 (4), 474–488. https://doi.org/10.2307/3031600
• Mimaroğlu, İ. (2019). Müzik Tarihi (13. Baskı). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Neilly, J. (2014). Alla Turca Versus The Romantic East: E.T.A. Hoffmann and Oriental-style Music. University of Oxford, German Life and Letters. 67. 10.1111/glal.12036 https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/glal.12036
• Öksüz, G. & Yapıcı, F. (2016). Nestor İskender ve İstanbul’un Türkler Tarafından Alınış Hikâyesi. Bilig, (76), 33-58. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilig/issue/25338/267576
• Öztuna, T. Y. (1967). Türk Tarihi (1. Baskı, Cilt 11). İstanbul: Hayat Kitapevi, Doğan Kardeş Matbaacılık.
• Pauly, R. G. (1957). The Reforms of Church Music under Joseph II. The Musical Quarterly, 43 (3), 372–382. http://www.jstor.org/stable/740280
• Reinkens, J. H. (1877). Luise Hensel und ihre Lieder. Bonn: P. Neusser. https://books.google.com.tr/books/about/Luise_Hensel_und_ihre_Lieder.html?id=sL_biz7jp9wC&redir_esc=y
• Rellstab, L. (1846). Ludwig Berger, ein Denkmal. Berlin: J. Guttentag. https://books.google.com.tr/books?id=G2dDAAAAcAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_atb&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
• Rice, E. (1999). Representations of Janissary music (Mehter) as musical exoticism in western compositions, 1670–1824. The Journal of musicological research, 19 (1), 41-88. https://openurl.ebsco.com/srh%3ASRH.46DFBF0E.D4BBE80E/detailv2?genre=article&doi=10.1080%2 F01411899908574768
• Ridgewell, R. (2001). Music Printing in Mozart’s Vienna: the Artaria Press. Fontes Artis Musicae, 48 (3), 217–236. http://www.jstor.org/stable/23509021
• Said, E. (1991). Oryantalizm, Sömürgeciliğin Keşif Yolu, (4. Baskı). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Sakula, A. (1978). Auenbrugger: Opus and Opera. Journal of the Royal College of Physicians of London, Jan;12 (2), 180-188. https://www.semanticscholar.org/paper/Auenbrugger%3A-Opus-and-Opera-Sakula/d2109cf03de3a5e5336bd4772a09cd0798c5e7f6
• Sanal, H. (1964). Mehter Musikisi, Bestekar Mehterler-Mehter Havaları (1. Baskı). İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Say, A. (2019). Müzik Tarihi (7. Baskı). İstanbul: Islık Yayınları.
• Siebenkäs, D. (1965). Zweimal Ludwig Berger. Die Musikforschung, 18 (2), 185–187. http://www.jstor.org/stable/41115876
• St. Petersburg Institute of Oriental Manuscripts, “History of the Institute of Oriental Manuscripts”, 10.06.2005, http://www.orientalstudies.ru/eng/index.php?option=com_content&task=view&id=46&Itemid=82
• Stolberg-Rilinger, B. (2020). Kutsal Roma İmparatorluğu (Çev. M. Tunçay). İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Stolberg-Wernigerode, O. (1955). Neue deutsche Biographie, (1. Baskı, Cilt 2). Behaim-Bürkel, Berlin: Ducker&Humblott, sammlungen.de/0001/bsb00016318/images/index.html?id=00016318&groesser=&fip=193.174.98.30&no=&seite=103 seite=1
• Stolberg-Wernigerode, O. (1977). Neue deutsche Biographie, (1. Baskı, Cilt 11). Kafka-Kleinfercher, Schriftleitung Fritz Wagner Genealog. Beratung Friedrich Wilhelm Euler, Berlin: Ducker & Humblot. https://daten.digitale-sammlungen.de/0001/bsb00016328/images/index.html?seite=747
• Taruskin, R. (2010): Music in the Seventeenth and Eighteenth Centuries. New York: Oxford University Press.
• Taylor, A. J. P. (1967). Europe Grandeur and Decline. Birleşik Krallık: Penguin Books.
• Tuğlacı, P. (1986). Mehterhane'den Bando'ya. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Tuncer, H. (2013). Metternich’in Osmanlı Politikası (1815–1848), (2. Baskı). Ankara: Kaynak Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1978). Osmanlı Tarihi (2. Baskı, Cilt 4, 1. Bölüm). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1983). Osmanlı Tarihi (4. Baskı, Cilt 2). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Weiss-Starkenfels, V. (1839). Die Kaiserlich-Königliche Orientalische Akademie zu Wien, Ihre Gründung, Fortbildung und Gegenwärtige Einrichtung. Viyana: C. Gerold. https://books.google.com.tr/books?id=64AEAAAAQAAJ&printsec=frontcover&hl=tr#v=onepage&q&f=false
• Wheatcroft, A. (2009). The Enemy at the Gate, (1.Baskı). New York: Basic Books. https://archive.org/details/enemyatgatehabsb00whea_0/mode/2up
• Williams, H. (2015). 18. Yüzyılda Avrupa’da Türk Modası Turquerie (1. Baskı). (Çev. N. Elhüseyni). İstanbul: Yapıkredi Yayınları: İstanbul.
• Yıldız, Y. (2013). Kanuni-Şarlken-Busbecq: Osmanlı-Habsburg İlişkileri, (1. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.