GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİNDE GEÇİŞ TAKSİMİ ÖRNEĞİNDE SADİ IŞILAY’IN MUHAYYERKÜRDİ KEMAN TAKSİMİNİN İNCELEMESİ

Yıl 2023, Sayı: 23, 154 - 165, 31.12.2023

Nurdan Gürtunca

https://doi.org/10.31722/ejmd.1366717

Öz

Sadi Işılay, besteciliği ve keman icrâsı ile 20. yüzyıl Türk sanat müziği geleneğine iz bırakan isimlerden biri olmuştur. Özellikle bestelemiş olduğu saz eserleri bugün yaygın olarak seslendirilmekte, bununla birlikte çalgı eğitiminde ileri seviye teknikler çerçevesinde kullanılabilmektedir. Bu araştırmada Sadi Işılay’ın geleneksel tavır anlayışı ve ezgi yaratma davranışı örneğinde taksim icrâcılığına odaklanılmıştır. Taksim; icrâ tekniği, icrâcının ustalığı, teknik süsleme elemanlarının kullanımı, makamsal özelliklerin ve makamlar arası ilişkilerin irticalen kurgulanmasına dayanmaktadır ve icrâcının yaratma davranışının, müzikal ifadesinin, çalgı üzerindeki hâkimiyetinin ve özgünlüğünün öne çıktığı türdür. Bu bağlamda belirlenen segâh makamından muhayyerkürdî makamına geçiş taksimi; makamsal özellikler, keman icrâsında teknik özellikler ve teknik süsleme elemanları çerçevelerinde analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında yapılan analiz yoluyla müzik cümlesi yapıları, makamsal işleyiş özellikleri ve bu işleyişin uygulanmasında hangi tekniklerden yararlanıldığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel kapsamda doküman incelemesi yönteminden faydalanılmıştır. Bu çerçevede veriler; biçim özellikleri, ezgisel özellikler ve keman teknikleri çerçevelerinde analiz edilmiştir. Analiz edilen taksimlerde, Sadi Işılay’ın geleneksel tavrı ve besteciliğinin karakteristik izleri taksim icrâ tekniklerinde gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sadi Işılay, Taksim, Keman, Taksim Analizi

REVIEW OF SADİ IŞILAY'S MUHAYYERKÜRDİ VIOLIN TAKSIM AS AN EXAMPLE OF TRANSITIONAL TAKSIM IN TRADITIONAL TURKISH ART MUSIC

Öz

Sadi Işılay became one of the names that left a mark on the 20th century Turkish classical music tradition with his composition and violin performance. Especially the instrumental works he composed are widely performed today, however, they can be used within the framework of advanced techniques in instrument training. This research focuses on the performance of taksim as an example of Sadi Işılay's traditional attitude and melody creation behavior. Taksim is based on the technique of performance, the mastery of the performer, the use of technical decoration elements, the improvisation of the modal features and the relations between the modalities, and is the genre in which the performer's creative behavior, musical expression, dominance and originality over the instrument come to the fore. In this context, the determined imaginative violin style has been analyzed within the framework of melodic features, technical features in violin performance and technical ornamental elements. In the research, it is aimed to determine the musical sentence structures of taksims, their modal functioning characteristics and which techniques are used in the application of this process. In the research, the document analysis method was used in the qualitative context. Data in the research; morphological features, melodic features and violin techniques were analyzed. In the analyzed taksims, the traditional attitude of Sadi Işılay and the characteristic traces of his composition have been observed in the taksim performance techniques

Anahtar Kelimeler

Sadi Işılay, Violin, Taksim, Analysis, Violin Taksim

Kaynakça

• Ak, A.Ş. (2009). Türk Mûsikîsi Tarihi II. Ankara: Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş.
• Akdoğu O. (1989). Taksim Nedir? Nasıl Yapılır?, İzmir: İhlas Yayınları.
• Doğruöz, M. D. (2020). Türk sanat müziği geleneğinde sirtolar (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Gürtunca, N. (2023). Nursal Ünsal’ın Üç Viyola Taksiminin Analizi. Eurasian Journal of Music and Dance, (21), 67-81. https://doi.org/10.31722/ejmd.1194905.
• Kaçar, G. Y. (2012). Türk Mûsikîsi Rehberi (2. Baskı). Ankara: Maya Akademi.
• Özalp, N. (2000). Türk Mûsikîsi Tarihi II. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Öztuna Y. (1969). Türk Bestecileri Ansiklopedisi. İstanbul: Hayat Neşriyat A.Ş.
• Rona, M. (1960). 50 Yıllık Türk Musikisi. İstanbul: Türkiye Basımevi.
• Tanrıkorur, C. (2004). Türk Müziği Kimliği. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Yavaşça, A. (2002). Türk Musikisinde Kompozisyon ve Beste Biçimleri. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.