Tanbûr İcrâsında Kullanılan Mızrap Tertiplerinin Eserler Üzerinde Açıklanması ve Pekiştirici Alıştırma Örnekleri

Yıl 2024, Sayı: 25, 153 - 182, 31.12.2024

Emre Düzün

https://doi.org/10.31722/ejmd.1535744

Öz

Türk mûsikîsi sazlarının icrâ teknikleri husûsu, pek çok yöntem ve teknik detayın üzerinde inşa edilerek gelişim göstermiş ve intikâl etmiştir. Söz konusu sazlar ve icrâ teknikleri açısından bakıldığında, tanbûr ve icrâsında kullanılan mızrabın tatbik edilişi de ortaya çıkarılmak istenen mûsikî ile ilgili olarak önem arz etmektedir. Bu çalışmada, tanbûr icrâsında kullanılan temel mızrap vuruş yönleriyle oluşturulan mızrap tertipleri, bunların icrâsı ve pekiştirme yöntemleri ele alınmıştır. Çalışmanın konusu, mızrap kullanım tekniklerinin, tanbûrun icrâsı ve alanda öğrenim gören talebelerin bu yöndeki gelişimi için elzem oluşu sebebiyle önemli görülmektedir. Nitel araştırma yöntemiyle oluşturulan çalışmada, gerekli yazılı ve işitsel kaynaklara belge inceleme ve kaynak tarama teknikleriyle ulaşılmıştır. Çalışmaya dahil edilmiş olan eserler ve oluşturulan alıştırmalar içerik analizi ve betimsel analizler çerçevesinde yorumlanarak açıklanmıştır. Çalışma sonucunda, mızrap tertiplerinin akıcı ve doğru bir icrânın ortaya çıkarılması için gerekli mızrap kullanımlarını desteklediği, tanbûr icrâsının sürekli olarak tertiplenen mızrap vuruşları çerçevesinde sürdürülmekte olduğu, tertiplerin eser ve ezgi yapılarına göre çeşitlendirilebildiği ve mızrap tertiplerinin alıştırmalarla desteklenmesi gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tanbur, Müzikal alıştırma, Saz icrâcılığı, Tanbur mızrabı, İcrâ teknikleri, Saz eğitimi

Explanation Of The Plectrum Compositions Used in Tanbur Performance On Musical Pieces and Reinforcer Exercise Examples

Öz

The performance techniques of Turkish music instruments have evolved and been transmitted through the construction of various methods and technical details. When examined from the perspective of these instruments and their performance techniques, the application of the plectrum used in tanbur performance is of significant importance in relation to the music that is intended to be produced. This study addresses the basic plectrum stroke directions used in tanbur performance, the plectrum patterns created with these strokes, their execution, and the methods for reinforcing these techniques. The subject of the study is considered important due to the essential role of plectrum usage techniques in the performance of the tanbur and the development of students learning in this field. In this study, which was conducted using qualitative research methods, the necessary written and audio sources were accessed through document analysis and literature review techniques. The selected musical pieces and the exercises developed within the study were analyzed and explained through content analysis and descriptive analysis frameworks. As a result of the study, it was concluded that the plectrum patterns support the necessary plectrum usages for producing a fluent and accurate performance, that the tanbur performance is continuously maintained within the framework of these organized plectrum strokes, that the patterns can be diversified according to the structure of the pieces and melodies, and that the plectrum patterns should be reinforced with exercises.

Anahtar Kelimeler

Tanbur, Musical exercise, Instrumental performance, Tanbur plectrum, Performance techniques, Instrumental training

Kaynakça

• Aksüt, S. (1994). Tanbur Metodu. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Baltacı, A. (2019). “Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır.” Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 5, Sayı 2.
• Cündioğlu, D. (2012). Sanat ve Felsefe. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Dinçol, B. (2003). Eski Önasya ve Mısır’da Müzik. İstanbul: Ege Yayınları. Düzün, E. (2024). Tanbûrî Cemil Bey’den Günümüze Türk Mûsikîsi’nde Tanbur Üslûbu. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Fışkın, Ü. (2018). “Sistematik Müzikolojide 20. Yüzyıl Analiz Yöntemleri.” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASED). Cilt 5, Sayı 12.
• Hatipoğlu, V. (2017). Beylik Aranağme ve Çeşitlemeleriyle Türk Müziği Keman Alıştırmaları. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Ersoy, İ. (2012). “Türk Müzik Kültüründe Çalgı ve Çalgı Müziği.” Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Dergisi. Sayı 2.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kıral, B. (2020). “Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi.” Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 8, Sayı 15.
• Özel, Ö. (1997). Tanbur Tekniği Üzerine Bir Deneme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Sarı, A. (2012). Türk Müziği Çalgıları. İstanbul: Nota Yayıncılık.
• Yahyâ Kaçar, G. (2005). Ud Metodu. Ankara: Yurtrenkleri Yayınevi.
• Yahyâ Kaçar, G. (2021). Türk Mûsikîsinde Eser ve İcrâ Tahlîli Yöntemleri. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Yıldırım, A. (1999). “Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi.” Eğitim ve Bilim Dergisi. 23 (112).
• Yıldırım, A. Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.