Lojistik Maliyetlere Göre Teslim Tarihi Belirleme ve Bir Karar Modeli Önerisi

Yıl 2019, Sayı: 16, 1 - 7, 31.08.2019

Cemal Aktürk

https://doi.org/10.31590/ejosat.541481

Cited By: 1

Öz

Siparişe göre üretim yapan firmalarda siparişlerin teslim tarihi belirleme süreci iyi yönetilmediği durumlarda çeşitli sorunlarla karşılaşılmaktadır. Müşterilerin sipariş talebine karşılık olarak üretici tarafından teklif edilen sipariş teslim tarihi, hem müşteriyi memnun etmeli hem de üretici firmanın kârlılığını korumalıdır. Müşteriler tarafından talep edilen teslim tarihleri ile firmaların önerdiği teslim tarihlerinin arasındaki zaman farkının beklentileri ve planlamaları aşması durumunda tedarik zinciri içerisinde çeşitli anlaşmazlıklar ve maliyetler ortaya çıkmaktadır. Siparişleri talep tarihinden geç üretmenin getirdiği anlaşmazlıklara ek olarak, talep tarihinden erken üretilerek stokta bekletilen ürünler için de hesaplanmayan çeşitli lojistik maliyetler doğmaktadır. Depolama, elleçleme ve vade farkı tutarları bu maliyetlerden bazılarıdır. Depolama maliyetleri; depo kirası ile ürün sigorta bedellerinden oluşur. Elleçleme maliyeti bekletilen sipariş için fazladan yapılacak yükleme ve boşaltma işleminde harcanan işçilik ücreti ve iş makinelerinin tüketimlerini kapsar. Vade farkı ise hammadde için vaktinden önce ödenen sermaye gideri üzerinden hesaplanır. Yapılan çalışmada, bu maliyetler ayrıntılı olarak denklemlerle ifade edilmiştir. Sonrasında önerilen doğrusal fonksiyonlar ile lojistik maliyetler için amaç fonksiyonu tanımlanmıştır ve amaç fonksiyonuna göre sıralanarak üretilecek siparişler için ortaya çıkan maliyetler gösterilmiştir. Ayrıca bu maliyetlerin ürün fiyatına yansıtılması veya işletmenin kârlılığını düşürmemesi için üretici ve müşteri arasında hem teslim tarihi hem de ürün fiyatı üzerinden pazarlık yapmanın sözkonusu olabileceği vurgulanmaktadır. Önerilen karar modeli, daha önce teslim tarihi çalışmalarında dikkat edilmeyen, lojistik maliyetleri içerdiğinden dolayı yeni ve farklı bir yaklaşım sunmaktadır. Bu sayede çalışmada önerilen karar modeli herhangi bir yazılım geliştirme ortamında programlanarak satış pazarlama birimleri için kritik kararları vermede yardımcı olacak yararlı karar destek sistemleri geliştirilebilir. Ayrıca sonraki çalışmalar için araştırmacılara lojistik maliyetleri de içeren karar destek sistemleri için yeni bir yol açılmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

Karar Destek Sistemi, Teslim Tarihi, Lojistik Maliyetleri, Stok Maliyeti

Determination of Due-Date and A Decision Model Proposal By Logistics Costs

Öz

According to the make-to-order companies, when the due date determination process is not managed well, various problems are encountered. The order due date offered by the manufacturer in response to the customers' order request should both satisfy the customer and protect the manufacturer's profitability. In case the time difference between the due dates requested by the customers and the due dates suggested by the companies exceed the expectations and planning, various disputes and costs occur within the supply chain. In addition to the disputes caused by the late production of orders, there are various logistic costs which are not calculated for the products which are produced in stock and which are kept early in the demand date. Storage, handling and overdue amounts are some of these costs. Storage costs consist of warehouse rent and product insurance costs. The cost of handling covers the labor costs spent on loading and unloading, as well as the consumption of work machines. The overdue amount is calculated over the pre-paid capital expense for raw materials. In this study, these costs are expressed in detail by equations. The objective function for the proposed linear functions and logistics costs is then defined and the costs for the orders to be produced are listed according to the objective function. Furthermore, it is emphasized that both the due date and the price of the product can be negotiated between the manufacturer and the customer in order to reflect these costs to the product price or not to decrease the profitability of the enterprise. The proposed decision model offers a new and different approach because it contains logistics costs which are not considered in the studies of the due date. In this way, the proposed decision model in the study can be programmed in any software development environment and useful decision support systems can be developed to assist in making critical decisions for sales marketing units. In addition, a new way for the decision support systems, including logistics costs, is opened to researchers for subsequent studies.

Anahtar Kelimeler

Decision Support System, Due Date, Logistics Costs, Inventory Cost

Kaynakça

• Aktürk, C, Gülseçen, S. (2017). Teslim Tarihi Problemi ve İnovatif Bir Karar Modeli Önerisi. Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 103-119. DOI: 10.31006/gipad.338360
• Aktürk, C., & Gülseçen, S. (2018). Sipariş Teslim Tarihi Problemi İçin Çok Kriterli ve Çok Yöntemli Karar Destek Sistemi Önerisi. Institute of Business Administration-Management Journal/Isletme Iktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 29(84).
• Aktürk, Cemal. (2018), Çok Kriterli Karar Destek Modeli Ve Gelir Yaklaşımıyla Sipariş Teslim Tarihi Belirleme, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Assarzadegan, P., & Rasti-Barzoki, M. (2016). Minimizing sum of the due date assignment costs, maximum tardiness and distribution costs in a supply chain scheduling problem. Applied Soft Computing, 47, 343-356.
• Baker, K. R., & Trietsch, D. (2015). Trading off due-date tightness and job tardiness in a basic scheduling model. Journal of Scheduling, 18(3), 305-309.
• Ceran, Y, Alagöz, A. (2007). Lojistik Maliyet Yönetimi: Lojistik Maliyetler ve Lojistik Maliyet Muhasebesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 5 (2), 131-152. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/comuybd/issue/4113/54140
• Çakar, T., Köker, R., & Canay, O. (2015). A new neuro-dominance rule for single-machine tardiness problem with double due date. Neural Computing and Applications, 26(6), 1439-1450.
• Demir, H. I., Uygun, O., Cil, I., Ipek, M., & Sari, M. (2015). Process planning and scheduling with SLK due-date assignment where earliness, tardiness and due-dates are punished. Journal of Industrial and Intelligent Information, Vol, 3(3).
• Drwal, M. (2018). Robust scheduling to minimize the weighted number of late jobs with interval due-date uncertainty. Computers & Operations Research, 91, 13-20.
• Guhlich, H., Fleischmann, M., & Stolletz, R. (2015). Revenue management approach to due date quoting and scheduling in an assemble-to-order production system. OR spectrum, 37(4), 951-982.
• Jagan, D., Senthilvel, A. N., Prabhakar, R., & Maheswari, S. U. (2015). Analysis for Maximal Optimized penalty for the Scheduling of Jobs with Specific Due Date on a Single Machine with Idle Time. Procedia Computer Science, 47, 247-254.
• Li, S. S., & Chen, R. X. (2017). Common due date assignment and cumulative deterioration scheduling on a single machine. Engineering Optimization, 49(6), 976-989.
• Low, C., Li, R. K., Wu, G. H., & Huang, C. L. (2015). Minimizing the sum of absolute deviations under a common due date for a single-machine scheduling problem with availability constraints. Journal of Industrial and Production Engineering, 32(3), 204-217.
• Low, C., Li, R. K., & Wu, G. H. (2016). Minimizing total earliness and tardiness for common due date single-machine scheduling with an unavailability interval. Mathematical Problems in Engineering, 2016.
• Lödding, H., & Piontek, A. (2017). The surprising effectiveness of earliest operation due-date sequencing. Production Planning & Control, 28(5), 459-471.
• Nurainun, T., Fudholi, A., Hartati, M., Yendra, R., & Kusumanto, I. (2016). A multi due date batch scheduling model on dynamic flow shop to minimize total production cost. Contemporary Engineering Sciences, 9(7), 315-324.
• Schäfer, R., Chankov, S., & Bendul, J. (2016). What is really “on-time”? A comparison of due date performance indicators in production. Procedia CIRP, 52, 124-129.
• Shabtay, D., Steiner, G., & Zhang, R. (2016). Optimal coordination of resource allocation, due date assignment and scheduling decisions. Omega, 65, 41-54.
• Şen, İ. K. (2014). Lojistik faaliyetlerin yönetimi ve maliyetleme yaklaşımları. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(1), 83-106.
• Zahedi, Z., Samadhi, T., Suprayogi, S., & Halim, A. (2016). Integrated batch production and maintenance scheduling for multiple items processed on a deteriorating machine to minimize total production and maintenance costs with due date constraint. International Journal of Industrial Engineering Computations, 7(2), 229-244.
• Zhao, C. (2016). Common due date assignment and single-machine scheduling with release times to minimize the weighted number of tardy jobs. Japan Journal of Industrial and Applied Mathematics, 33, (1), 239-249.