65 Yaş ve Üstü Bireylerin Yaşam Kalitesini Etkileyen Değişkenlerin Çoklu Regresyon Analizi ile Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 341 - 362, 30.09.2023

Tolga Beşikçi

https://doi.org/10.47778/ejsse.1343294

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, serbest zamanlarını rekreasyonel aktivitelerle geçiren 65 yaş ve üstü bireylerin yaşam kalitelerini etkileyen değişkenleri belirlemektir. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Çalışma grubu amaçsal örneklem yöntemlerinden tipik durum örneklem yöntemi ile belirlenen 264 gönüllü katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak demografik bilgi formu, “Sürekli Umut Ölçeği” ve “Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği” kullanılmıştır. Yapılan çoklu regresyon analizinde bağımlı değişken olarak yaşlıların yaşam kalitesi alınırken, bağımsız değişkenler olarak yaşlıların sürekli umut düzeyleri, yaptıkları aktivite türü, yaşı ve eğitim düzeyi modele dahil edilmiştir. Analiz sonucunda modelin istatiksel olarak anlamlı olduğu (F(4,259)=110.108, p<0.05) ve yaşlıların yaşam kalite düzeyindeki varyansın %63’ünün bağımsız değişkenler tarafından açıklandığı görülmüştür (R2=0.63). Modelde eğitim düzeyi, aktivite türü ve sürekli umudun yaşlılarda yaşam kalitesini anlamlı olarak yordadığı görülürken; yaş değişkeninin ise istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bulunmuştur. Sonuç olarak eğitim düzeyi, planlı aktivite türü ve umut düzeyi yaşlılarda yaşam kalitesinde pozitif bir etki oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, Umut, Rekreasyon, Yaşam kalitesi, Rekreasyonel aktivite

Determination of Variables Affecting the Quality of Life of Individuals 65 Years and Older by Multiple Regression Analysis

Öz

The aim of this study is to determine the variables affecting the quality of life of individuals aged 65 and over who spend their leisure time with recreational activities. The research was designed in the relational survey model from quantitative research methods. The study group consists of 264 voluntary participants determined by typical case sampling method from purposive sampling methods. Demographic information form, "Dispositional Hope Scale" and "Quality of Life Scale in Older People” were used as data collection tools in the study. In the multiple regression analysis, the quality of life of the elderly was taken as the dependent variable, while dispositional hope, type of activity, age and education level of the elderly were included in the model as independent variables. As a result of the analysis, the model was statistically significant (F(4,259)=110.108, p<0.05) and 63% of the variance in the quality of life of the elderly was explained by the independent variables (R2=0.63). In the model, education level, activity type and dispositional hope were found to significantly predict quality of life in the elderly, while the age variable was not statistically significant. In conclusion, level of education, type of planned activity and level of hope have a positive effect on quality of life in the elderly.

Anahtar Kelimeler

Aging, Hope, Recreation, Quality of life, Recreational activity

Kaynakça

• Abraham, S. (2023). Effects of hope intervention on hope and quality of life in senior people who live alone. Doctoral Dissertation. Andrews University, Department of Nursing, USA.
• Akal, Ç. (2005). Evde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam kalitesine etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Programı, Sivas.
• Akdeniz, M., Kavukcu, E., ve Teksan, A. (2019). Yaşlanmaya bağlı fizyolojik değişiklikler ve kliniğe yansımaları. Türkiye Klinikleri Family Medicine-Special Topics, 10(3), 1-15.
• Aktaş, D., Şahin, E., ve Terzioğlu, F. (2013). Kadın sağlığı açısından yaşlılık ve yaşam kalitesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(1), 65-71.
• Altay, B., Çavuşoğlu, F., ve Çal, A. (2016). Yaşlıların sağlık algısı, yaşam kalitesi ve sağlıkla ilgili yaşam kalitesini etkileyen faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(3), 181-189.
• Altuğ, F., Yağcı, N., Kitiş, A., Büker, N., & Cavlak, U. (2009). Evde yaşayan yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2(1), 48-60.
• Arslan, S. (2013). Serbest zaman-rekreasyon ve serbest zaman eğitimi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arslantaş, D., Metintaş, S., Ünsal, A., ve Kalyoncu, C. (2006). Eskişehir Mahmudiye ilçesi yaşlılarında yaşam kalitesi. Osmangazi Tıp Dergisi, 28(2), 81-89.
• Aslan, Ş. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Nicel, nitel ve karma tasarımlar için bir rehber. Eğitim Yayınevi.
• Aydıner-Boylu, A., ve Paçacıoğlu, B. (2016). Yaşam kalitesi ve göstergeleri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 8(15), 137-150. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.266011
• Ayna, Ç., ve Gümüş, H. (2021). 60 yaş üstü bireylerin yaşam doyumu, sağlık algısı ve boş zaman etkinliği tercihlerinin incelenmesi. Spor Bilimleri Dergisi, 32(1), 1-9. https://doi.org/10.17644/sbd.793415
• Beşikçi, T. (2016). Macera rekreasyonunda heyecan arayışı, serbest zaman motı̇vasyonu ve serbest zaman tatmı̇nı̇ arasındakı̇ i̇lı̇şkı̇nı̇n i̇ncelenmesı̇: çok hafı̇f hava araçları (çhha) pı̇lot örneğı̇. Yüksek lisans tezi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rekreasyon Ana Bilim Dalı, Manisa.
• Bilir, N. (2018). Yaşlılık tanımı, yaşlılık kavramı, epidemiyolojik özellikler. Ertürk, A., Bahadır, A., Koşar, F. (Ed.), Yaşlılık ve solunum hastalıkları içinde (13-31). TÜSAD Eğitim Kitapları Serisi.
• Bryant, L. L., Corbett, K. K., & Kutner, J. S. (2001). In their own words: A model of healthy aging. Social Science & Medicine, 53(7), 927-941. https://doi.org/10.1016/S0277-9536(00)00392-0
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Yayıncılık.
• Ceremnych, J. (2003). Focus group discussions with older adults and carers for development of pilot WHOQOLOLD measure. Acta Medica Lutianica, 10(3), 152-158.
• Chang, Y. S., Liang, S. C., Chen, M. C., & Lu M. R. (2006) Quality of life in elderly with depressive disorder. Taiwan Geriatr Gerontol, 2(1), 21-31.
• Çalıştır, B., Dereli, F., Ayan, H., ve Cantürk, A. (2006). Muğla il merkezinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam kalitelerinin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi, 9(1), 30-33.
• Cummins, R. (1996). The domains of life satisfaction: An attempt to order chaos. Social Indicators Research, 38, 303-328.
• Değer, T. B., ve Ordu, Y. (2022). Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörler: Bir taşra örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 574-585. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.958202
• Dinç, N., Güzel, P., ve Özbey, S. (2018). Rekreasyonel fiziksel aktiviteler ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(4), 181-186.
• Esbensen, B.A., & Thomsen, T. (2011). Quality of life and hope in elderly people with cancer. Open Journal of Nursing, 1(2), 26-32.
• Esenay, F. I. (2007). Sağlıklı ve kanserli ergenlerde umut. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage.
• Flanagan, J. (1978). A research approach to improving our quality of life. American Psychologist, 33(2), 138-147.
• Fry, P. S., & Debats, D. L. (2006). Sources of life strengths as predictors of late-life mortality and survivorship. The International Journal of Aging and Human Development, 62(4), 303-334. https://doi.org/10.2190/3VAT-D77G-VCNQ-6T61 Gabriel, Z., & Bowling, A. (2004). Quality of life from the perspectives of older people. Ageing & Society, 24(5), 675-691. https://doi.org/10.1017/S0144686X03001582
• Hawro, T., Maurer, M., Hawro, M., Kaszuba, A., Cierpiałkowska, L., Królikowska, M., & Zalewska, A. (2014). In psoriasis, levels of hope and quality of life are linked. Archives of Dermatological Research, 306, 661–666 https://doi.org/10.1007/s00403-014-1455-9
• Herth, K. A. (1989). The relationship between level of hope and level of coping response and other variables in patients with cancer. Oncology Nursing Forum, 16(l), 67-72.
• Hyde, M., Wiggins, R. D., Higgs, P., & Blane, D. B. (2003). A measure of quality of life in early old age: the theory, development and properties of a needs satisfaction model (CASP-19). Aging & mental health, 7(3), 186-194. https://doi.org/10.1080/1360786031000101157
• İlhan, N., Arpacı, S., Havaoğlu, D., Kalyoncuoğlu, H., ve Sarı, P. (2016). Huzurevinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Clinical and Experimental Health Sciences, 6(2), 56-65. https://doi.org/10.5152/clinexphealthsci.2016.0052
• İnal, S., Subaşı, F., Mungay-Ay, S., Uzun, S., Alpkaya, U., Hayran, O., ve Akarcay, V. (2003). Yaşlıların fiziksel kapasitelerinin ve yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics, 6(3), 95-99.
• Karaküçük, S. (2014). Rekreasyon: Boş zamanları değerlendirme, (7. Baskı). Gazi Kitapevi.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kozak, F., ve Çevik-Akyıl, R. (2021). Yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ile yaşam kalitesi ilişkisi. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 4(3), 122-132. https://doi.org/10.54189/hbd.997788
• Kurtkapan, H. (2018). Aktif yaşlılık ve yerel yönetim uygulamaları: İstanbul örneği. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 2(2), 38-52.
• Michèle, J., Guillaume, M., Alain, T., Nathalie, B., Claude, F., & Kamel, G. (2019). Social and leisure activity profiles and well-being among the older adults: A Longitudinal study. Aging & Mental Health, 23(1), 77-83.
• Öksüz, E., ve Malhan, S. (2005). Sağlığa bağlı yaşam kalitesi kalimetri. Başkent Üniversitesi Basımevi.
• Öztürk, H., ve Oran, N. (2004). Yaşlanmayla birlikte sık görülen ve yaşam kalitesini etkileyen vulva problemleri. Türk Geriatri Dergisi, 7(4), 237- 240.
• Özerdoğan, Ö., Yüksel, B., Çelik, M., Oymak, S., & Bakar, C. (2018). Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Turkish Journal of Public Health, 16(2), 90-105. https://doi.org/10.20518/tjph.458209
• Rocha, A. C. O., Mota, F. R. N., Silva, M. J., Bonates, L. A. M., & Rocha, A. C. O. (2015). Quality of life of elderly people who care for the elderly at home. Journal of Nursing UFPE/Revista de Enfermagem UFPE On Line, 9(2), 548-557. https://doi.org/10.5205/reuol.7028-60723-1-SM.0902201509
• Safri, T. (2016). Hope: A Psychological perspective. Indian Journal of Positive Psychology, 7(1), 138-140. https://doi.org/10.15614/ijpp%2F2016%2Fv7i1%2F123721
• Seçer, B., ve Yazıcı, M. O. (2018). Üniversite öğrencilerinde iş umudu ve tükenmişlik ilişkisi. Çalışma İlişkileri Dergisi, 9(2), 48-60.
• Sigstad, H. M. H., Stray-Pedersen, A., & Frøland, S. S. (2005). Coping, quality of life, and hope in adults with primary antibody deficiencies. Health Qual Life Outcomes 3(31), 1-13. https://doi.org/10.1186/1477-7525-3-31
• Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570-585. https://doi.org/10.1037/0022-3514.60.4.570
• Soyuer, F., ve Soyuer, A. (2008). Yaşlılık ve fiziksel aktivite. Journal of Turgut Ozal Medical Center, 15(3), 219-224.
• Tsakos, G., Sheiham, A., Iliffe, S., Kharicha, K., Harari, D., Swift, C. G., Gillman, G., & Stuck, A. E. (2009). The impact of educational level on oral health‐related quality of life in older people in London. European journal of oral sciences, 117(3), 286-292. https://doi.org/10.1111/j.1600-0722.2009.00619.x.
• Tarhan, S., ve Bacanlı, H. (2015). Sürekli umut ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 1-14.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Tavşanlı, N. G., Özçelik, H., ve Karadakovan, A. (2013). Ağrısı olan yaşlı bireylerin yaşam kalitesinin incelenmesi. Ağrı, 25(3), 93-100. https://doi.org/10.5505/agri.2013.20082
• Telatar, T. G., ve Özcebe, H. (2004). Yaşlı nüfus ve yaşam kalitelerinin yükseltilmesi. Türk Geriatri Dergisi, 7(3), 162-165.
• Tereci, D., Turan, G., Kasa, N., Öncel, T., ve Arslansoyu, N. (2016). Yaşlılık kavramına bir bakış. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 16(1), 84-116.
• Toper, F., ve Özpolat, A. O. (2023). Yaşlılıkta yaşam kalitesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 341-351. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1180618
• Türkoğlu, N., ve Adıbelli, D. (2014). Yaşlılarda yaşam kalitesi ölçeğinin (CASP-19) Türk toplumuna adaptasyonu. Akad Geriatri, 6, 98-105.
• Williams, G. N., Higgins, M. J., & Lewek, M. D. (2002). Aging skeletal muscle: physiologic changes and the effects of training. Physical Therapy, 82(1), 62-68. https://doi.org/10.1093/ptj/82.1.62
• Wu, L. F., & Koo, M. (2016). Randomized controlled trial of a six‐week spiritual reminiscence intervention on hope, life satisfaction, and spiritual well‐being in elderly with mild and moderate dementia. International Journal of Geriatric Psychiatry, 31(2), 120-127. https://doi.org/10.1002/gps.4300
• Vitorino, L. M., Paskulin, L. M., Viana, L. A. (2012). Quality of life among older adults resident in long-stay care facilities. Rev Latino-Am Enfermagem, 20(6),1186-95. https://doi.org/10.1590/s0104-11692012000600022
• Zannella, M., Principi, A., Lucantoni, D., Barbabella, F., Di Rosa, M., Domínguez-Rodríguez, A., & Socci, M. (2021). Active ageing: the need to address sub-national diversity. An evidence-based approach for Italy. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(24),13319. https://doi.org/10.3390/ijerph182413319