Okul Öncesi Öğretmenlerinin Fen Eğitimi Öz-Yeterlik İnancı Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 24, 30.04.2020

Gülşah Günşen , Gülden Uyanık

Öz

Araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimi konusundaki öz-yeterlik inançlarını belirlemeye yardımcı olabileceği düşünülen bir ölçme aracının geliştirilmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin birçok bölgesinden çalışmaya gönüllü katılmak isteyen 382 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Bu çalışma tarama modeline uygun şekilde yapılan ölçek geliştirme çalışmasıdır. Ölçeğin yapı geçerliğini sınamak amacıyla Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) analizi kullanılmıştır. AFA sonucunda belirlenen faktör yapılarının DFA sonucu verileriyle yeterli düzeyde uyum gösterdiği görülerek 3 alt boyutlu toplam 17 maddelik nihai ölçek elde edilmiştir. Ölçeğin bütünü için Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0.91 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin alt boyutları olan Fen Eğitim Sürecine Yönelik İnanç alt boyutu için Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0.92; Fen Eğitiminde Sonuç Beklentisi alt boyutu için 0.78 ve Fen Eğitiminde Kişisel Öz-Yeterlik İnancı alt boyutu için 0.79 olarak tespit edilmiştir. Bu bulgular ışığında ölçeğin, okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine yönelik öz-yeterlik inançlarını geçerli ve güvenilir şekilde ölçebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

fen öğretimi öz-yeterlik inancı, okul öncesi öğretmenleri, ölçek geliştirme, öz-yeterlik

Validity and Reliability Study of Preschool Teachers’ Science Education Self Efficacy Beliefs Scale

Öz

The aim of the research is to develop Pre-school Teachers' Science Education Self-Efficacy Beliefs Scale. The study group consists of 382 preschool teachers. This study is a scale development study in accordance with the screening model. Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) are performed in order to establish of the scale's construct validity. As a result of the EFA, the factor structure was sufficiently consistent with the CFA results. The Cronbach alpha reliability coefficient for the entire scale is 0.91. Cronbach's alpha reliability coefficient of the first factor (Belief in Science Education Process) is 0.92, second factor’s (Expectation of Result in Science Education) of the scale is 0.78 and third factor’s (Personal Self-Efficacy Belief in Science Education) of the scale is 0.79. The results of the research showed that the scale can be regarded as a valid and reliable instrument that to measure self efficacy beliefs of preschool teachers.

Anahtar Kelimeler

Preschool teachers, science teaching self-efficacy belief, , self-efficacy, scale developing

Kaynakça

• Akçay, N. O. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının fen öğretimi öz yeterlik inançlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Route Educational&Social Science Journal, 2(4), 268-275. Alabay, E. (2006). İlköğretim okulöncesi öğretmen adaylarının fen ile ilgili öz yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi. Yedi Tepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 30-40. Anderson, J. C. & Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49(2), 155-173. Armor, D., Conroy-Oseguera, P., Cox, M., King, N., McDonnell, L., Pascal, A., Pauly & E., Zellman, G. (1976). Analysis of the school preferred reading programs in selected LosAngeles minority schools (Rep. No. R-2007-LAUSD). Santa Monica, CA: RAND. Arpacı, A. & Birhanlı, A. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoloji öğretimine yönelik öz-yeterlik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(3): 1199-1220. Ateş, Ö. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının aile katılım çalışmalarına yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı, Denizli. Bahadır, F., Dikmen, M., Akmençe, A. E., Şimşek, M. & Tuncer, M. (2018). 2017 öğretmenlik mesleği yeterliklerine yönelik öğretmen adaylarının öz-yeterlik algıları ve uygulama öğretmenlerinin yeterliklerine ilişkin algılarının karşılaştırılması. Fırat Üniversitesi Kurumsal Açık Arşiv. Baldwin, J. A., Ebert‐May, D. & Burns, D. J. (1999). The development of a college biology self‐efficacy instrument for nonmajors. Science Education, 83(4), 397-408. Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(52): 191-215. Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2): 122-147. Bandura, A. (1997). Self-efficacy: the exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company, 604p. Baykul, Y. (2015). Eğitim ve psikolojide ölçme: Klasik test teori ve uygulaması. Ankara: ÖSYM. Berman, P. (1977). Federal Programs Supporting Educational Change, Vol. VII: Factors Affecting Implementation and Continuation. Bıkmaz, F.H. (2002). Fen öretiminde öz-yeterlik inancı ölçeği. Eğitim Bilimleri ve Uygulama.1.(1),197-210. Bindak, R. & Özgen, K. (2008). Matematik okuryazarlığı öz-yeterlik ölçeğinin ge-liştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 517–528. Bozdoğan, A. E. & Öztürk, Ç. (2008). Coğrafya ile ilişkili fen konularının öğreti-mine yönelik öz-yeterlik inanç ölçeğinin geliştirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitim Dergisi, 2 (2), 66–81. Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi. Büyüköztürk Ş., Çakmak E.K., Akgün Ö.E., Karadeniz Ş. & Demirel F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. (21. Baskı). Ankara: Pegem Charalambous, C. Y., Philippou, G. N., & Kyriakides, L. (2008). Tracing the development of preservice teachers’ efficacy beliefs in teaching mathematics during fieldwork. Educational Studies in Mathematics, 67(2), 125-142. Çakiroglu, J., Çakiroglu, E. & Boone, W. J. (2005). Pre-Service Teacher Self-Efficacy Beliefs Regarding Science Teaching: A Comparison of Pre-Service Teachers in Turkey and the USA. Science Educator, 14(1), 31-40. Çamlıbel Çakmak, Ö. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının fene ve fen öğretimine yönelik tutumları ile bazı fen kavramlarını anlama düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Çapa, Y., Çakıroğlu, J. & Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of teachers’ sense of efficacy scale. Education and Science, 30(137), 74-81. Choi, H. S. (1997). Early childhood teachers’ attitudes toward science teaching (Doctoral dissertation, Pennsylvania State University, USA). Dissertation Abstracts International, UMI Number 9732260. Cho, H., Kim, J. & Choi, D. (2003). Early childhood teachers’ attitudes toward science teaching: A scale validation study. Educational Research Quarterly, 27(2), 33–42. Çavaş, P. H. & Kesercioğlu, T. (2008). Sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji öğretim yeterliklerinin belirlenmesi. Ege eğitim dergisi, 9(1), 75-94. Demirci, F. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin astronomi konularının öğretimi öz yeterlik inançları: bir karma yöntem araştırması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi, Ordu. DeVellis, R. F. (2014). Ölçek Geliştirme: Teori ve Uygulamalar, Çev. Ed.: Totan, T., Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 224s. (Orijinal çalışma basım tarihi 2012). Enochs, L. G. & Riggs, I. M. (1990). Further development of an elementary science teaching efficacy belief instrument: A preservice elementary scale. School science and mathematics, 90(8), 694-706. Erden, F. T. & Sönmez, S. (2012). Study of Turkish preschool teachers’ attitudes toward science teaching. International Journal of Science Education, 33, 1149–1168. doi:10.1080/09500693.2010.511295. Erkuş, A. (2016). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarındaki sorunlar ile yazım ve değerlendirilmesi. Pegem Akademi; Ankara., 1211-1224. Fraenkel, J.R., Wallen, N.E. & Hyun, H.H. (2012). How to design and evaluate research in education (Eight Edition). New York: McGraw-Hill. Friedman, I. A. & Kass, E. (2002). Teacher self-efficacy: a classroom-organization conceptualization. Teaching and Teacher Education, 18: 675-686. Gerde, H. K., Pierce, S. J., Lee, K. & Van Egeren, L. A. (2018). Early childhood educators’ self-efficacy in science, math, and literacy instruction and science practice in the classroom. Early Education and Development, 29(1), 70-90. Gibson, S. (1983). Teacher efficacy: a construct validation study. Ph.D. Thesis, Faculty of The Graduate School, University of Southern California, Losdisse Angeles, California. Gibson, S. & Dembo, M. H. (1984). Teacher efficacy: a construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4): 669-682. Gözüm, A. İ. C. & Güneş, T. (2018). Fen Bilimleri Öğretimi Öz Yeterlik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 14(3). Greenfield, D. B., Jirout, J., Dominguez, X., Greenberg, A., Maier, M. & Fuccillo, J. (2009). Science in the preschool classroom: A programmatic research agenda to improve science readiness. Early Education and Development, 20(2), 238-264. Güneş. G. (2010). Öğretmen adaylarının temel astronomi konularında bilgi seviyeleri ile bilimin doğası ve astronomi özyeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Adana. Gürbüz, S & Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe. Yöntem, Analiz, Seçkin Yayıncılık, Ankara. Hazır-Bıkmaz, F. (2004). Sınıf öğretmenlerinin fen öğretiminde öz yeterlilik inancı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 161. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/161/bikmaz.htm-(Erişim tarihi: 18.10.2016). Henson, R. K. & Roberts, J. K. (2006). Exploratory factor analysis in published research: Common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological Measurement, 66(3), 393-416. Huyugüzel Cavaş, P & Kesercioğlu, T. (2008). Investigation of elementary teachers’ competencies in teaching science and technology. Ege Education Online, 1(9), 75-94. İnan, S., İrez, S., Han-Tosunoglu, C. & Çakır, M. (2017). Teaching evolution self-efficacy scale: The development, validation and reliability study. The Eurasia Proceedings of Educational & Social Sciences, 6, 105-108. Kalaycı, Ş. (2008). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknik. Ankara: Asil Yayın. Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. (17. Basım). Ankara: Nobel Yayınevi. Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. London: Routledge. Koç, F., Sak, R. & Kayri, M. (2015). Okul öncesi eğitim programındaki etkinliklere yönelik öz-yeterlik inanç ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik analizi. İlköğretim Online, 14(4). Lawshe, C. H. 1975. A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28: 563-575. Leech, N. L., Barrett, K. C. & Morgan, G. A. (2011). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation (4th ed.). New York, NY: Routledge/Taylor & Francis. Maier, M. F., Greenfield, D. B. & Bulotsky-Shearer, R. J. (2013). Development and validation of a preschool teachers’ attitudes and beliefs toward science teaching questionnaire. Early Childhood Research Quarterly, 28, 366–378. doi:10.1016/j.ecresq.2012.09.003. Marsh, H. W., Balla, J. R. & McDonald, R. P. (1988). Goodness-of-fit indexes in confirmatory factor analysis: The effect of sample size. Psychological bulletin, 103(3), 391. McKillup, S. (2012). Statistics explained: An introductory guide for life scientists (Second edition). United States: Cambridge University Press. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Morgil, İ., Seçken, N. & Yücel, A. S. (2004). Kimya öğretmen adaylarının özyeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1): 62-72. Özdamar, K (2015). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Nisan Kitapevi, Eskişehir. Özdamar, K. (2017). Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi. Nisan Kitapevi, Eskişehir. Özdamar, K. (2016). Eğitim, Sağlık ve Davranış Bilimlerinde Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi. Eskişehir: Nisan Kitabevi. Özdemir, A., Aydın, N. & Akar-Vural, R. (2009). Çevre eğitimi öz-yeterlik algısı üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26: 1-8. Ozgen, K. & Bindak, R. (2008). Development of a mathematics literacy self-efficacy scale. Kastamonu Education Journal, 16(2), 517-528. Özlü, G., Özer Keskin, M. & Gül, A. (2013). Çevre eğitimi öz yeterlik ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 33(2), 393-410. Ramey‐Gassert, L., Shroyer, M. G. & Staver, J. R. (1996). A qualitative study of factors influencing science teaching self‐efficacy of elementary level teachers. Science Education, 80(3), 283-315. Riggs, I. M. (1991). Gender Differences in Elementary Science Teacher Self-Efficacy. (https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED340705.pdf adresinden 20.10.2018 tarihinde alınmıştır). Riggs, I. M. & Enochs, L. G. (1990). Toward the development of an elementary teacher's science teaching efficacy belief instrument. Science Education, 74(6), 625-637. Roberts, J. K. & Henson, R. K. (2000). Self-Efficacy Teaching and Knowledge Instrument for Science Teachers (SETAKIST): A Proposal for a New Efficacy Instrument. Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs, 148–154. Savran, A. & Çakıroğlu, J. (2001). Preserve biology teachers' perceived efficacy beliefs in teaching biology. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21). Schneider, L. A. (2005). Child care teachers’ attitudes, beliefs, and knowledge regarding science and the impact on early childhood learning opportunities (Unpublished master’s thesis). University of Oklahoma, Norman, OK. UMI 1431054. Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74. Schmitt, Thomas A. (2011). Current methodological considerations in exploratory and confirmatory factor analysis. Journal of Psychoeducational Assessment, 29, 304-321 Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uygulama süreci. Ankara: Anı Yayıncılık, 168s. Tabachnick, B. G & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. New York: Pearson Education, Inc, 980p. Taşkın Can, B., Cantürk Günhan, B. & Öngel Erdal, S. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen derslerinde matematiğin kullanımına yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 47-54. Tekkaya, C., Olgan, R. & Güner, Z. (2010). Okul öncesi öğretmen adaylarının epistemolojik inançları, fen öğretimine yönelik tutum ve özyeterlikleri. IX. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Özet Kitapçığı, 121. Tepe, D., & Demir, K. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançları ölçeği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Thompson, C. L. & Shrigley, R. L. (1986). What research says: Revising the science attitude scale. School Science and Mathematics, 86(4), 331-343. Tschannen-Moran, M. & Woolfolk-Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: capturing an elusive concept. Teaching and Teacher Education, 17: 783−805. Yenice, N. (2009). Search of science teachers’ teacher efficacy and self- levels relating to science teaching for some variables. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1: 1062– 1067. Veneziano, L. & Hooper, J. (1997). A method for quantifying content validity of health-related questionnaires. American Journal of Health Behavior, 21(1), 67-70. Yılmaz, M. & Gürçay, D. (2011). Biyoloji ve fizik öğretmen adaylarının öğretmen özyeterliklerini yordayan değişkenlerin belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 53-60. Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerlik indeksinin kullanımı. 14. Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. Wilcox, R. R. (2012). Modern statistics for the social and behavioral sciences: A practical introduction. United States: Chapman and Hall/CRC Press. Worthington, R. & Whittaker, T. (2006). Scale development research: A content analysis and recommendations for best practices. Counseling Psychologist, 34, 806-838.