Relationship of Indirect Taxes and Inflation: Turkey Experiences

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 64 - 85, 30.04.2022

Almina Derya Bıçaksız Gülsüm Gürler Hazman

https://doi.org/10.38009/ekimad.1094990

Cited By: 1

Öz

Tax revenue is an essential instrument for achieving economic goals as a requirement of tax policy and a necessary source of public revenue for the country. The relationship between inflation and tax revenues will also give information about tax policy results. For this reason, the relationship between inflation and indirect taxes in the study; is aimed to determine how indirect taxes are affected in the inflationary process or the effect of the change in indirect tax revenues on inflation. The study only presents the example of Turkey, the absence of a situation assessment in terms of developed countries or other developing countries can be considered a limitation, and findings on the subject can be evaluated in further studies. After examining the relationship between indirect taxes and inflation in the study, the monthly data covering the period 2005:01-2021:11 in Turkey and the relationship between indirect taxes and inflation is examined. The findings indicate bidirectional causality between inflation and indirect taxes for the specified period.

Anahtar Kelimeler

Tax Revenues, Indirect Taxes, Inflation.

Dolaylı Vergilerin Enflasyon ile İlişkisi: Türkiye Deneyimleri

Öz

Vergi gelirleri ülkenin önemli kamu geliri kaynağı olmanın yanında, vergi politikası gereği ekonomik hedeflere ulaşmada bir araçtır. Enflasyonla vergi gelirleri ilişkisi, vergi politikasının sonuçları hakkında da bilgi verecektir. Buradan hareketle çalışmada enflasyon ve dolaylı vergiler arasındaki ilişki; enflasyonist süreçte dolaylı vergilerin nasıl etkilendiği ya da dolaylı vergi gelirlerindeki değişimin enflasyon üzerindeki etkisinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışma sadece Türkiye örneğini sunmaktadır, gelişmiş ülkeler ya da diğer gelişmekte olan ülkeler açısından durum değerlendirmesinin olmaması, bir kısıt olarak ele alınıp, ilerleyen çalışmalarda konu hakkında bulgular değerlendirilebilir. Çalışmada dolaylı vergiler ve enflasyon arasındaki ilişki teorik boyutta incelendikten sonra, Türkiye’de 2005:01-2021:11 dönemini kapsayan aylık veriler ile dolaylı vergiler ve enflasyon arasındaki ilişki irdelenmektedir. Elde edilen bulgular belirlenen dönem itibariyle enflasyon ve dolaylı vergiler arasında çift yönlü nedenselliğe işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

VERGİ GELİRLERİ, DOLAYLI VERGİLER, ENFLASYON

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2021). ‘’Kamu Maliyesi’’, Gazi Kitabevi, Yirmi ikinci Baskı, Ankara.
• Akduğan, U. (2020). ‘’Enflasyon ve Dolaylı Vergiler Arasındaki Bağlantı: Türkiye Örneği’’. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), s. 2248-2262.
• Akıncı, A. & Özçelik, Ö. (2018). ‘’Türkiye’de Dolaylı Vergilerin Enflasyon Üzerindeki Etkisi’’. Maliye ve Finans Yazıları, (110), s. 9-20.
• Albayrak, A. S. (2014). “Otokorelasyon Durumunda En Küçük Kareler Tekniğinin Alternatifi Otoregresyon Teknikleri ve Bir Uygulama” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), s.1-20
• Arısoy, İ. & Ünlükaplan, İ. (2011). ‘’Katma Değer Vergisi, Enflasyon Oranı ve Kamu Harcamaları Arasındaki İlişkilerin Dinamik Analizi’’. Sosyoekonomi, 16(16), s. 93-112.
• Auld, D. A. L. (1974). ‘’The Impact Of Taxes On Wages And Prices’’. National Tax Journal, 27(1), s. 147-150.
• Ay, H. & Haydanlı, M. L. (2017). ‘’Vergi Yükü Ekseninde Toplumsal Yapının Gelir Dağılımı ve Yoksullukla İlişkisi’’. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), s. 136-153.
• Aydoğan, E. (2004). ‘’1980'den Günümüze Türkiye'de Enflasyon Serüveni’’. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), s. 91-110.
• Bektaş, A. (2019). ‘’Dolaylı-Dolaysız Vergiler Temelinde Bütçe Dengesinin İktisadi Büyümeye Etkisi: Türkiye ve Almanya Örneği’’, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 425-448.
• Buhur, S. (2019). ‘’Türkiye’de Dolaylı Vergilerin Yapısının İncelenmesi’’. Legal Mali Hukuk Dergisi, 15(173), s. 1031-1046.
• Creedy, J. (1998). ‘’The Welfare Effect On Different Income Groups Of Indirect Tax Changes And Inflation In New Zealand’’. Economic Record, 74(227), s. 373-383.
• Çakmaklı, C., Demiralp, S., Yeşiltaş, S., & Yıldırım, M. A. (2018). ‘’Tütün Ürünlerine Uygulanan Dolaylı Vergilerin Enflasyona Etkileri’’. In Koç University-TÜSİAD Economic Research Forum Working Paper Series, https://eaf.ku.edu.tr/sites/eaf.ku.edu.tr/files/erf_wp_1811_tr.pdf, (Erişim tarihi: 21.12.2021).
• Demircan, E. (2013). ‘’Vergilendirmenin Ekonomik Büyüme ve Kalkınmaya Etkisi’’, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 97-116.
• Durmaz, G. & Kılınç Savrul, B. (2017). ‘’Türkiye’de Vergi Gelirleri ile Enflasyon Arasındaki İlişkinin VAR Analizi Çerçevesinde Değerlendirilmesi’’, Eurasian Academy of Sciences Eurasian Econometrics. Statistics & Emprical Economics Journal, 6, 48-73.
• Ertürk, O. & Yurtsever, H. (2020). Bireysel Krediler ile Dolaylı Vergi Gelirlerinin Tüketim Harcamaları Boyutuyla Etkileşimi: Türkiye Örneği’’, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 418-435.
• Esener, S. Ç., Darıcı, B., & Memo, U. (2018). ‘’1988-2017 Dönem Aralığı İçin Türkiye’de Mali Sürüklenme Etkisinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi’’. Journal of Yaşar University, 14, 1-17. Gelardi, A. M. (2014). ‘’Value Added Tax And Inflation: A Graphical And Statistical Analysis’’. Asian Journal of Finance and Accounting, 6(1), s. 138-158.
• Gujarati, D. N. “Temel Ekonometri”, İstanbul, Literatür Yayıncılık, Birinci Baskı, 1999.
• Güvenek, B., Alptekin, V., & Çetinkaya, M. (2010). ‘’Enflasyon ve Dolaylı Vergilerden Elde Edilen Gelirler Arasındaki İlişkinin Var Yöntemiyle Analizi’’. Kamu-İş Dergisi, 11(3), s. 1-28.
• Henry, S. G., & Karakitsos, E. (1986). ‘’Inflation, Unemployment And Indirect Taxation’’. Bulletin of Economic Research, 39(1), s. 29-47.
• Kalaš, B., Mirović, V., & Andrašić, J. (2018). ‘’Empirical Analysis Of Value Added Tax And Inflation Rate: Tuckey's HSD Test In Selected Western Balkan Countries’’. Ekonomika, 64(2), s. 99-109.
• Kazemi Zaroomi, H., Jafari Samimi, A., & Karimi Potanlar, S. (2020). ‘’The Effect of Inflation Targeting On Indirect Tax Performance In Selected Countries Using Propensity Score Matching Model’’. International Journal of Business and Development Studies, 12(1), s. 5-19.
• Keshavarz, A., & Armin, A. (2016). ‘’Studying The Role Of Value-Added Tax (VAT) And Its Impact on the Country Tax Revenues and Inflation (with an Emphasis on Financial Approach) in Companies Listed in the Tehran Stock Exchange’’. International Journal of Advanced Studies in Humanities and Social Science, 5(1), s. 9-15.
• Kirkby, R. (2013). ‘’The Case For Tax-Adjusted Inflation Targeting’’, http://www.iae.csic.es/investigatorsMaterial/a137316014471325.pdf, (Erişim tarihi: 18.12.2021).
• Koç, Ö. E. (2019). ‘’Türkiye’de Vergi Yükü ve Ekonomik Büyüme İlişkisi’’. Alanya Akademik Bakış, 3(3), s. 247-259.
• Koester, G., Dreher, F., & Vlad, A. (2020). ‘’The Role Of Indirect Taxes In Euro Area Inflation And Its Outlook’’. Economic Bulletin Boxes, 6.
• Koutsouvelis, P.&Papastathopoulos, A., (2013), ‘’The Effects of Indirect Taxes on Consumer Prices: Empirical Evidence for Greece’’. Advances in Management & Applied Economics, 3(1), s. 61-76.
• Mansfield, C. (1980). ‘’Tax-base Erosion And Inflation: The Case Of Ghana’’. Finance & Development, 17(3), s. 31-34.
• Możdzierz, A. (2017). ‘’The Impact Of Changes In Indirect Tax Rates On Inflation In Selected EU Countries’’. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H Oeconomia, 51(4), s. 257-267.
• Mutlu, A. & Çelen, M. (2012). ‘’Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Türk Mali Sistemi İçindeki Yeri: Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Etkileri’’. İstanbul: TÜSİAD Yayınları, 2012-10, 532.
• Nowotny, E. (1980). ‘’Inflation And Taxation: Reviewing The Macroeconomic Issues’’. Journal of Economic Literature, 18(3), s. 1025-1049.
• Noyan, E. & Avşarlıgil, N. (2017). ‘’Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Uygulanan Dolaylı ve Doğrudan Vergi Politikaları Üzerinden Müşevvik Sorunun Ekonometrik Analizi’’. Alanya Akademik Bakış, 1(3), s. 49-59.
• Olatunji, O. C. (2013). ‘’Value Added Tax (VAT) And Inflation In Nigeria (1990 to 2003)’’. Asian Journal of Humanities and Social Sciences (AJHSS), 1(1), s.123-135.
• Özbilen, Ş. (1997). ‘’Vergi - Enflasyon İlişkisi’’. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), s. 157- 171.
• Öztürk, N. (2020). ‘’Maliye Politikası’’, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 5. Baskı, Bursa.
• Paksoy, S., & Bakan, S. (2010). ‘’Türkiye’de Uygulanan Vergi politikaları ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: (1980 Sonrası)’’, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 150-170.
• Rehman, F. U., & Khan, D. (2015). ‘’The Determinants Of Food Price Inflation In Pakistan: An Econometric Analysis’’, Advances in Economics and Business, 3(12), 571-576.
• Sağdıç, E. N., & Aydın, D. (2021). ‘’Dolaylı ve Dolaysız Vergiler ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2006-2018)’’, International Journal of Public Finance, 6(1), 21-46.
• Saraç, T. B. (2015). ‘’Vergi Yükü ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği1’’. Maliye Dergisi, (169), s. 21-35.
• Sharify, N. (2011). ‘’The Effects Of Indirect Taxes And The Government Expenditures On Employment And Inflation: An Input-Output Analysis’’. Journal of Economic Research (Tahghighat-E-Eghtesadi), 46(2), s. 59-78.
• Sundari, R., & Maulana, F. (2018). ‘’Inflation and Number of Taxable Entrepreneurs (NTE) Towards Admission of Value Added Tax (VAT)’’. Trikonomika, 17(2), s. 84-92.
• Şen, H. (2003). ‘’Olivera-Tanzi Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma’’. Maliye Dergisi, 143, s. 1-29.
• Şentürk, M & Akbaş, Y. E. (2014). “İşsizlik- Enflasyon ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Karşılıklı İlişkinin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği”, Journal of Yasar University, 9(34), s.5820-5832
• Öztürk, N. (2020). ‘’Maliye Politikası’’, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 5. Baskı, Bursa.
• Paksoy, S., & Bakan, S. (2010). ‘’Türkiye’de Uygulanan Vergi politikaları ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: (1980 Sonrası)’’, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 150-170.
• Rehman, F. U., & Khan, D. (2015). ‘’The Determinants Of Food Price Inflation In Pakistan: An Econometric Analysis’’, Advances in Economics and Business, 3(12), 571-576.
• Sağdıç, E. N., & Aydın, D. (2021). ‘’Dolaylı ve Dolaysız Vergiler ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2006-2018)’’, International Journal of Public Finance, 6(1), 21-46.
• Vlad, C., Ibadula, B., IONITĂ, C., & Brezeanu, P. (2017). ‘’The Influence Of VAT On Prices And Inflation Rate. Romania Case’’. Theoretical & Applied Economics, 24, s. 107-114.
• Zengin, A. (2001). “Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları: Türkiye Ekonomisi Üzerine Bulgular”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), s. 27-41.