Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Sektörel Açıdan İncelenmesi: Türkiye Örneği

Yıl 2020, Sayı: 32, 49 - 68, 26.11.2020

Volkan Öngel Gözde Bozkurt Hasan Sadık Tatlı

https://doi.org/10.26650/ekoist.2020.32.0008

Öz

Ekonomik büyümeyle birlikte çevresel sorunların da artış göstermesi sonucu, ekonomik büyüme ve çevresel bozulma göstergeleri arasındaki ilişki yapısının incelenebilmesi için Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi geliştirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin 1998-2018 yılları için Türkiye’deki geçerliliğinin sektörlere göre incelenmesidir. Çevresel Kuznets Eğrisi hakkındaki alanyazın göz önüne alındığında sektörlerin bir arada incelendiği bir araştırmaya rastlanamamıştır. Bu nedenle incelenen sektörlerde hipotezin geçerliliğinin sınanması ve ilişki yapısının tespit edilmesi sonucu elde edilen bulgularla, yapılacak olan diğer ampirik çalışmalara kaynak oluşturması hedeflenmektedir. Bu amaç doğrultusunda, ekonomik büyüme ile karbondioksit emisyonu serilerinin sektörler için durağanlıkları belirlendikten sonra, aralarındaki ilişki ARDL modelleri ile incelenmiştir. İncelenen sektörler içerisinde tarım ve sanayi sektörleri için herhangi bir ilişki tespit edilemediğinden, ilgili dönem aralığında bu sektörler için Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin geçerli olmadığı görülmüştür. Enerji ve atık sektörlerinde ise hipotez geçerli olmakla birlikte, kirlilik göstergesi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki yapısının U şeklinde olduğu tespit edilmiştir. Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin geçerliliğinde ekonomi ile kirlilik arasında görülebilecek ilişki yapısı olarak doğrulanmıştır. Literatürdeki ampirik çalışmalarda, ekonomik büyüme ile kirlilik göstergesi arasında ters-U, N ve ters-N gibi çeşitli ilişki yapıları tespit edildiği görülmüştür. Elde edilen sonuçların farklılıklar göstermesinin nedeni Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin henüz gözlem aşamasında olmasıdır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, sonrasında yapılacak olan sektör bazlı ampirik çalışmalarda, hipotezde içerisinde ayrıca incelenmesi gereken ilgili değişkenlerin belirlenerek araştırmaların geliştirilmesinde kaynak çalışma niteliğinde olduğu düşünülmektedir. Bunun yanı sıra, sektörel bazda gerçekleştirilmesi hedeflenen çalışmalarda, ilgili sektörlerin alt sektörlerinin incelenmesi mümkün gözükmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi, ARDL Modeli, Sürdürülebilir Çevre

Destekleyen Kurum

Yazarlar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Review of Environmental Kuznets Curve Hypothesis Sectoral Basis: Case of Turkey

Öz

As a result of the increase in environmental problems and economic growth, Environmental Kuznets Curve Hypothesis has been developed to analyze the relationship between economic growth and environmental degradation indicators. The aim of this study is to examine the environmental Kuznets curve hypothesis according to the sector in the 1998-2018 period in the range of validity in Turkey. Upon examination of the literature on the Environmental Kuznets Curve, a study examining the sectors together could not be found. For this reason, the findings of our study which we obtained as a result of testing the validity of the hypothesis and determining the relationship structure will be a valuable source for other empirical studies. Thus , after determining the stagnation of economic growth and carbon dioxide emission series for the sectors, the relationship between them was examined with ARDL models. Since no relation could be determined for the agriculture and industry sectors within the sectors examined, it was seen that the Environmental Kuznets Curve hypothesis was not valid for these sectors within the period in question range. Although the hypothesis is valid in the energy and waste sectors, it was determined that the relationship structure between pollution indicator and economic growth is U-shaped. The validity of the Environmental Kuznets Curve hypothesis was confirmed as the relationship structure that can be seen between the economy and pollution. In empirical studies in the literature, it can be observed that various relationship structures such as inverse-U, N, and inverse-N are detected between economic growth and the indicator of pollution. The results differ because the Environmental Kuznets Curve hypothesis is still in the observation phase. The results obtained in our study are important in terms of being a source for future studies. In addition to this, it is possible to examine the sub-sectors of the relevant sectors in the studies targeted to be carried out on a sectoral basis.

Anahtar Kelimeler

Environmental Kuznets Curve Hypothesis, ARDL Model, Sustainable Environment

Kaynakça

• Albayrak, E. N. ve Gökçe, A. (2015). Ekonomik büyüme ve çevresel kirlilik ilişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisi ve Türkiye örneği. Social Sciences Research Journal, 4(2), 279–301.
• Alshehry, A. S. ve Belloumi, M. (2017). Study of the environmental Kuznets curve for transport carbon dioxide emissions in Saudi Arabia. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 75, 1339–1347.
• Apergis, N. ve Öztürk, İ. (2015). Testing Environmental Kuznets Curve hypothesis in Asian countries. Ecological Indicators, 52, 16–22.
• Aslan, F. (2010). İktisadi Büyümenin Ekolojik Sınırları ve Kalkınmanın Sürdürülebilirliği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atıcı, C. (2009). Carbon emissions in central and eastern Europe: Environmental Kuznets Curve and implications for sustainable development. Sustainable Development, 17, 155–160.
• Aytun, C. Akın, C. S. ve Algan, N. (2017). Gelişen ülkelerde çevresel bozulma, gelir ve enerji tüketimi ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 1–11.
• Bozkurt, C. ve Okumuş, İ. (2017). Gelişmiş ülkelerde Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin test edilmesi: Kyoto Protokolünün rolü. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(4), 57–67.
• Brock, W. A. ve Taylor, M. S. (2004). Economic growth and the environment: A review of theory and empirics. NBER Working Paper Series, Working Paper no: 10854.
• Choi, E. Almas, H., & Yongsung, C., (2010). An empirical study of the relationships between CO2 emissions, economic growth and openness, IZA Discussion Papers 5304, Institute of Labor Economics (IZA).
• Çetin, A. ve Seyidova, N. (2018). Türkiye’de bankacılık sektörünün çevreye etkisinin Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi ile ekonometrik açıdan incelenmesi. Maliye ve Finans Yazıları, 019(112), 57–76.
• Destek, M. A. (2018). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Türkiye için incelenmesi: Stirpat modelinden bulgular. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 19(2), 268–283.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimator for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(36), 427–431.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057–1069.
• Dinda, S. (2004). Environmental Kuznets Curve Hypothesis: A Survey. Ecological Economics, 49(4), 431–455.
• Doğaner-Gönel, F. (2010). Kalkınma ekonomisi. Ankara: Efil Kitapevi.
• Engel, R. F., & Granger, C. W. J. (1987). Co-Integration and Error Correction Representation. Estimation and Testing. Econometrica, 55(2), 251–276.
• Grossman, G. M., & Krueger, A. (1995). Economic growth and the environment. Quarterly Journal of Economics, 110(2), 353–377.
• Grossman, G. M. ve Krueger, A. (1991). Environmental impacts of a North American free trade agreement. NBER Working Paper. No. 3914. doi: 10.3386/w3914.
• Işık, N., Engeloğlu, Ö., ve Kılınç, E. C. (2015). Kişi başına gelir ile çevre kirliliği arasındaki ilişki: Gelir seviyesine göre ülke grupları için Çevresel Kuznets Eğrisi uygulaması. AKÜ İİBF Dergisi, 17(2), 107–125.
• Janicke, M., Binder, M., & Mönch, H. (1997). Dirty industries: Patterns of change in industrial countries. Environmental and Resource Economics, 9, 467–491.
• Jebli, M. B., Youssef, S. B., & Öztürk, İ. (2016). Testing Environmental Kuznets Curve Hypothesis: The role of renewable and non-renewable energy consumption and trade in OECD countries, Ecological Indicators, 60, 824–831.
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2/3), 231–254.
• Karaca, C. (2012). Ekonomik kalkınma ve çevre kirliliği ilişkisi: gelişmekte olan ülkeler üzerine ampirik bir analiz. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 139–156.
• Kuznets, S. (1955). Economic growth and income inequality. American Economic Review, 45(1), 1–28.
• Özdemir, B. K. ve Koç, K. (2020). Türkiye’de karbon emisyonları, yenilenebilir enerji ve ekonomik büyüme. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 11(1), 66–86.
• Öztürk, S. ve Gülen, M. İ. (2019). Çevresel Kuznets Hipotezinin Türkiye İçin geçerliliğinin ampirik analizi: 1960-2014 dönemi ARDL sınır testi yaklaşımı. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 219–227.
• Pata, U. K., Yurtkuran, S. ve Kalca. A. (2016). Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: ARDL sınır testi yaklaşımı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2) 255–271.
• Pesaran, M. H., Shin Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289–326.
• Şahin, D. (2018). APEC ülkelerinde turizm, ekonomik büyüme ve çevresel kalite ilişkisi: Panel veri analizi. İktisadi Yenilik Dergisi, 5(2), 32–44.
• Yandle, B., Bhattarai, M., & Vijayaraghavan, M. (2004). Environmental Kuznets Curves: A review of findings, methods, and policy ımplications. PERC Research Study, 2(1), 1–38.