ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ÜST BİLİŞSEL FARKINDALIKLARI İLE ÖZ YETERLİK ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ*

Yıl 2018, , 170 - 186, 29.06.2018

Aytunga Oğuz , Damla Kutlu Kalender

https://doi.org/10.17244/eku.319267

Cited By: 21

Öz

Bu
araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları ile öz
yeterlik algıları arasındaki ilişkinin araştırılmasıdır. Ayrıca araştırmada,
öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları ile öz yeterlik algılarının çeşitli
değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmiştir. Araştırma
ilişkisel tarama modelinde desenlenmiş olup örneklemini, Kütahya ili merkez
ilçesinde 6,7 ve 8.sınıflarda öğrenim gören 370 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır.
Çalışmanın veri toplama araçları olarak “Çocuklar için Üst Bilişsel Farkındalık
Ölçeği” ile “Çocuklar için Öz-Yeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistikler, t testi,
Anova ve Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin üst bilişsel farkındalıklarının
orta düzeyde; öz yeterlik algılarının da orta düzeyde olduğu belirlenmiştir.  Öğrencilerin üst bilişsel farkındalıkları
cinsiyete ve öğrenim gördüğü sınıfa göre farklılaşırken;  öz yeterlik algıları, cinsiyet ve öğrenim gördüğü
sınıf değişkenleri bakımından tüm alt boyutlarda farklılaşırken; ayda okuduğu
kitap sayısı bakımından akademik öz yeterlik ve toplam öz yeterlik algısı
bakımından farklılaşma göstermektedir. Araştırmada, öğrencilerinin üst bilişsel
farkındalıkları ile öz yeterlik algıları arasında pozitif ve orta düzeyde
anlamlı ilişkiler olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Üst bilişsel farkındalık, öz yeterlik

Relationship between Metacognitive Awareness and Self-Efficacy of Secondary School Students

Öz

The aim of this study is to investigate the
relationship between 6, 7 and 8^th grade students’ metacognitive
awareness and their self-efficacy perceptions. In addition, the researchers
examined whether students' metacognitive awareness and self-efficacy
perceptions have differed in terms of various variables. The study employs the
relational survey model. The sample of the study is composed of 370 students
who are in 6, 7 and 8^th grade in the city center of Kütahya
province. “The Metacognitive Awareness Scale for Children” and “The
Self-Efficacy Scale for Children” have been used as data collection tools. In
the analysis of the data; descriptive statistics, t-test, ANOVA and Pearson
Product-Moment Correlation Coefficients have been used. In the study, it has
been determined that students’ metacognitive awareness and their self-efficacy
perceptions are at the good level. Students’ metacognitive awareness varies
significantly in terms of gender and grade levels. Students’ self-efficacy
perceptions vary in terms of gender and grade levels in all sub-dimensions. It
has been found that there are significant differences in the academic
self-efficacy sub-dimension and total self-efficacy perceptions of the students
in terms of the number of books they read per month. In the study, positive and
significant relationships have been determined between students’ metacognitive
awareness and their self-efficacy perceptions.

Anahtar Kelimeler

Metacognitive awareness, Self-efficacy, Secondary school students

Kaynakça

• Akar, C. (2008). Öz-yeterlik inancı ve ilk okuma yazmaya etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 185-198.
• Akbulut, E. (2006). Müzik öğretmeni adaylarının mesleklerine ilişkin öz yeterlik inançları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 24–33.
• Akpunar, B. (2011). Biliş ve üstbiliş (metabiliş) kavramlarının zihin felsefesi açısından analizi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (4), 353-365.
• Aktürk, Ü. & Aylaz, R. (2013). Bir ilköğretim okulundaki öğrencilerin öz yeterlik düzeyleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(4), 177-183.
• Altındağ, M. (2008). Hacettepe üniversitesi eğitim fakültesi öğrencilerinin yürütücü biliş becerileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Arslan, A. (2012). İlköğretim öğrencilerinin öz yeterlik inancı kaynaklarının öğrenme ve performansla ilgili öz yeterlik inancını yordama gücü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (3), 1907-1920.
• Aşkar, P. & Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz yeterlik algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 1-8. Ateş, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin okuma stratejileri üst bilişsel farkındalık düzeyleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2 (4), 258-273.
• Aurah, C. M. (2013). The effects of self-efficacy beliefs and metacognition on academic performance: A mixed method study. American Journal of Educational Research, 1(8), 334-343.
• Bağçeci, B., Döş, B. & Sarıca, R. (2011). İlköğretim öğrencilerinin üst bilişsel farkındalık düzeyleri ile akademik başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (16), 551–566.
• Bandura, A. (1994). Self-Efficacy. V. S. Ramachaudran (Ed.) içinde, Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71–81). New York: Academic Press.
• Bayırtepe, E. & Tüzün, H. (2007). Oyun-tabanlı öğrenme ortamlarının öğrencilerin bilgisayar dersindeki başarıları ve öz-yeterlik algıları üzerine etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 41-54.
• Baykara, K. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejileri ile öğretmen yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 80-92.
• Baysal, Z. N., Ayvaz, A., Çekirdekçi, S. & Malbeleği, F. (2013) Sınıf öğretmeni adaylarının üst bilişsel farkındalıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37, 68-81.
• Bozdoğan, E. A., & Öztürk, Ç. (2008). Coğrafya ile ilişkili fen konularının öğretimine yönelik öz-yeterlik inanç ölçeğinin geliştirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(2), 66-81.
• Bozkurt, M. & Memiş, A. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin üst bilişsel okuduğunu anlama farkındalığı ve okuma motivasyonları ile okuma düzeyleri arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14 (3), 147-160.
• Brooks, J. G., & Brooks, M. G. (1999). In search of understanding: The case for constructivist classrooms. Alexandria, Virginia USA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Brown, A. L. (1987). Metacognition, executive control, self-regulation, and other more mysterious mechanism. F. E. Weinert & R. H. Kluwe (Ed.) içinde, Metacognition, motivation, and understanding. (pp. 65-116). Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum.
• Canpolat, A. M. & Çetinkalp, Z. K. (2011). İlköğretim II. kademe öğrenci-sporcuların başarı algısı ve öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13 (1), 14–19
• Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Pastorelli, C., & Cervone, D. (2004). The contribution of self-efficacy beliefs to psychosocial outcomes in adolescence: Predicting beyond global dispositional tendencies. Personality and Individual Differences, 37 (4), 751–763.
• Coutinho, S. (2008). Self-efficacy, metacognition, and performance. North American Journal of Psycholog, 10(1), 165.
• Cengiz, C. & İnce, M., L. (2013). Farklı okul ortamlarındaki çocukların okul sonrası fiziksel aktivitelerde algıladıkları öz-yeterlikleri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11 (21), 135-147.
• Çetin, B. (2009). Yeni ilköğretim programı (2005) uygulamalarının ilköğretim 4. ve 5.sınıf öğrencilerinin öz-yeterliklerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (25), 130-141.
• Desoete, A. H. Roeyers., A. & Buysse. E. (2001). Metacognition and mathematical problem solving in grade 3. Journal of Learning Disabilities. 34 (5), 435-447.
• Ekici, G. (2006). Biyoloji öğretmenlerinin laboratuvar kullanımı öz-yeterlik algıları. VII. Ulusal Fen Bilimleri Ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildirileri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara.
• Ekici, G. (2009). Biyoloji öz yeterlik ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (1), 11–124.
• Erdoğan, F. (2015). İşbirlikli öğrenme yönteminin ilkokul 4. sınıf matematik dersinde öğrencilerin akademik başarılarına ve üst bilişsel farkındalıklarına etkileri. (Yüksek lisans tezi) . Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Flavell, J. H. (1987) Speculation about the nature and development of metacognition. F. Weinert & R. Kluwe, (Ed.), Metacognition, motivation, and understanding içinde (pp. 21-29). Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring a new area of cognitive- developmental ınquiry. American Psychologist, 34 (10), 906-911.
• Gama, C. A. (2004). Integrating metacognition instruction in interactive learning environments. (Unpublished doctoral dissertation). University of Sussex, Brighton.
• Gürefe, N. (2015). İlköğretim öğrencilerinin üstbilişsel farkındalıklarının bazı değişkenlere göre incelenmesi Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi / The Journal of International Education Science, 2(5), 237-246
• Gürşimşek, I., Çetingöz, D.& Yoleri, S.(2009). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin biliş üstü farkındalık düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale.
• Irak, M., Çapan, D. & Soylu, C.(2015). Üstbilişsel süreçlerde yaşa bağlı değişiklikler. Türk Psikoloji Dergisi, 30 (75), 64-75.
• Jacobs, J.E., & Paris, S.G. (1987). Children’s metacognition about reading: Issues in definition, measurement, and instruction. Educational Psychologist, 22 (3&4), 255- 278.
• Karahan, Ş. (2008). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin özyeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Karakelle, S & Saraç, S. (2007). Çocuklar için üst bilişsel farkındalık ölçeği (übfö-ç) a ve b formları: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 10 (20), 87-103.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. (21. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Karatay, H. (2010). İlköğretim öğrencilerinin okuduğunu kavrama ile ilgili bilişsel farkındalıkları. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 458-475.
• Kayhan Yardımcı, F. (2007). İlköğretim öğrencilerinde algılanan sosyal destek ile öz-yeterlik ilişkisi ve etkileyen değişkenlerin incelenmesi. (Doktora tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Kocakülah,M. S., Özdemir, E., Çoramık, M. & Işıldak, R. S. (2016). Üstbiliş, özyeterlilik ve öğrenme süreçleri ölçeğinin türkçeye uyarlanma çalışması: doğrulayıcı faktör analizi sonuçları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 10(2), 447-468.
• Koç, C. & Arslan, A.(2015). Ortaokul öğrencilerinin başarı yönelimlerinin ve okuma stratejileri bilişüstü farkındalıklarının incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5 (5), 485-508.
• Koç, C. & Karabağ, S. (2013). İlköğretim ikinci kademe (6-8. sınıf) öğrencilerinin bilişüstü yetileri ile başarı yönelimlerinin incelenmesi (Bingöl ili örneği). NWSA: Education Sciences, 8(2), 308-22.
• Ku, K. Y. L.& Ho, I. T. (2010). Metacognitive strategies that enhance critical thinking. Metacognition Learning, 5 (3), 251-267.
• Livingstone, J. A. (2003). Metacognition: An overview. ERIC Resource Center.
• Maddux, J. E. (2002). Self-efficacy: The power of believing you can. Handbook of positive psychology. (Edt: C. R. Snyder & S. Lopez). New York: Oxford University Press. pp. 335-343.
• Memiş, A. & Arıcan, H.(2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin matematiksel üstbiliş düzeylerinin cinsiyet ve başarı değişkenleri açısından incelenmesi. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 1, 76-93.
• Nosratinia, M., Saveiy, M. & Zaker, A. (2014). EFL learners' self-efficacy, metacognitive awareness, and use of language learning strategies: How are they associated? Theory and Practice in Language Studies, 4(5),1080-1092.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarının sözlü ve yazılı anlatım becerilerine ilişkin öz yeterlik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 18-42.
• Oğuz, A. (2016). Development of oral expression self-efficacy belief scale for pre-service teachers [Öğretmen adaylarına yönelik sözlü anlatım öz yeterlik inancı ölçeğinin geliştirilmesi]. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi - Journal of Educational Sciences Research, 6(1), 63-86. http://ebad-jesr.com/
• Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4), 713-740.
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578.
• Pajares, F. (2002). Overview of Social Cognitive Theory and Self-efficacy. http://www.emory.edu/educatıon/mfp/eff.html.
• Pintrich, P.R. & De Groot, E. (1990). Motivational and self regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82 (1), 33–40.
• Sapancı, M. (2010). Güzel sanatlar eğitimi öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Saracaloğlu, A. S., & Yenice, N. (2009). Fen bilgisi ve sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5 (2), 244-260.
• Schraw, G.(1998). Promoting general metacognitive awareness. Instructional Science. 26, 113–125.
• Senemoğlu, N. (2015). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Yargı Yayınevi
• Telef, B. B. & Karaca, R. (2011). Ergenlerin öz-yeterliklerinin ve psikolojik semptomlarının incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (16), 499-518
• Telef, B. B. & Karaca, R. (2012). Çocuklar için öz-yeterlik ölçeği; geçerlik ve güvenirlik çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 32, 169-187.
• Tunca, N. & Alkın Şahin, S. (2014). Öğretmen adaylarının bilişötesi (üstbiliş) öğrenme stratejileri ile akademik öz yeterlik inançları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences, 4 (1),47-56.
• Thomas, M. S. & Barbara L. K.(2005). Constructing learning. Learning & Leading with Technology, 32 (5), 10-39.
• Tok, H., Özgan, H. & Döş, B. (2010). Assessing metacognitive awareness and learning strategies as positive predictors for success in a distance learning class. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (14) 123-134.
• Umay, A. (2002). İlköğretim matematik öğretmenliği programının matematiğe karşı öz yeterlik algısına etkisi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunulmuş bildiri, ODTÜ, Ankara.
• Uzun, N., Ekici, G. & Sağlam, N. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18 (3), 775-788
• Üredi, I. & Üredi, L. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının cinsiyetlerine, bulundukları sınıflara ve başarı düzeylerine göre fen öğretimine ilişkin öz-yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 1(2).
• Yavuz, D. (2009). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik algıları ve üstbilişsel farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi), Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2011). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri (3.Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (45),088-104.
• Yıldız, D. (2015) 8. Sınıf öğrencilerinin bilişüstü farkındalık ve akademik öz yeterlik düzeyleri, motivasyonel inançları ve teog sınavı türkçe puanları: bir yapısal eşitlik modeli denemesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS), 8 (23), 41-61.
• Yıldız, E. & Ergin, Ö. (2007). Bilişüstü ve fen öğretimi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (3), 175–196.
• Yılmaz, E., Yiğit, R. & Kaşarcı, İ. (2012). İlköğretim öğrencilerinin özyeterlik düzeylerinin akademik başarı ve bazı değişkinler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (23), 371 – 388.
• Yokuş, T. & Yürüdür, F. E. (2015). Müzik öğretmeni adaylarının üstbilişsel farkındalık ve öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Turkish Journal of Arts and Social Sciences, 1 (1), 22-34.
• Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25, 82-91.