BABA KATILIM EĞİTİMİNİN AİLE İŞLEVLERİNE VE ERGENLERİN AKRAN İLİŞKİLERİNE ETKİSİ

Yıl 2009, Cilt: 5 Sayı: 1, 3 - 17, 14.01.2013

Ercan Kocayörük , Zeynep Sümer

Öz

Bu çalışmanın iki amacı vardır: (a) sosyal bilişsel kuram temellerine dayandırılmış bir “Baba Katılım 

Eğitimi'nin” geliştirilmesi ve (b) bu eğitimin aile işlevlerine ve lise 9'uncu sınıf öğrencilerinin akran ilişkilerine 

etkisinin araştırılmasıdır. Araştırmanın örneklemini, lise 9. sınıf öğrencilerinin babaları oluşturmuştur. Baba 

katılım eğitimine 26 baba, gönüllü olarak katılmıştır. Araştırmada deney ve kontrol grubu ve bu gruplardan öntest, son-test ve izleme ölçümlerinin alındığı 2x3 deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma verileri Anne-Babalık 

Becerileri ve İletişim Ölçeği Ebeveyn Formu (ABBİÖ-EF), Anne-Baba Ergen İlişkileri Ölçeği Baba Formu 

(ABEİÖ-BF) ve Akran İlişkileri Ölçeği (AİÖ) ile elde edilmiştir. Veriler Mann Whitney-U Test, Friedman Test 

ve Wilcoxon İşaret Test ile analiz edilmiştir. Bulgular baba katılım eğitiminin, babaların aile işlevlerine yönelik 

değerlendirmelerine anlamlı bir etkisi olduğunu göstermiştir. Çalışmaya katılan babaların çocukları, “yakın 

ilişkiler” ve “duyarlılık” boyutlarında ilerleme göstermelerine rağmen bu ilerleme 6 ay sonraki izleme

ölçümlerinde korunamamıştır. Bu bulguların yanısıra çocukların, Anne-Baba Ergen İlişkileri Ölçeği Baba Formu 

(ABEİÖ-BF) “beklentileri karşılama” alt boyutundaki puanlarında düşüş gözlenmiştir. Son olarak, baba katılım 

eğitimi alan babaların çocuklarının, Akran İlişkileri Ölçeği'nin “güven ve özdeşim” alt boyutunda, babaları 

eğitim almayan çocuklara göre ilerleme gösterdiği belirlenmiştir. Deney grubu babalarının değerlendirme formu 

sonuçları, bir yandan baba-çocuk ilişkilerindeki gelişimi diğer yandan da babaların, çocukları ile ilişkilerindeki 

davranış değişiklerini ve ilerlemeleri algıladıklarını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

erteleme, cinsiyet, akademik başarı, ders ve sınavlara çalışmak için tercih edilen zaman dilimi

Kaynakça

• Aitken, M. E. (1982). A Personality Profile of the College Student Procrastinator. Pittsburgh, Pittsburgh. PhD dissertation, University of
• Balkıs, M. (2006).Öğretmen Adaylarının Davranışlarındaki Erteleme Eğiliminin, Düşünme ve Karar Verme Tarzları İle İlişkilerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Balkıs, M., Duru, E., Duru, S., and Buluş, M. (2007). Akademik erteleme eğilimi, öğrenme ve çalışma stratejileri, Ulusal Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Kongresinde sunulmuş bildiri, Çeşme, İzmir.
• Beck, B. L., Koons, S. R., & Milgrim, D. L. (2001). Correlates and consequences of behavioral procrastination: The effects of academic procrastination, self-consciousness, self-esteem, and self-handicapping. Journal of Social Behavior and Personality, 16(1), 3-11.
• Beswick, G., Rothblum, E. D., & Mann, L. (1988). Psychological antecedents of student procrastination. Australian Psychologist, 23, 207-217.
• Brownlow, S., & Reasinger, R. D. (2000). Putting off until tomorrow what is
• better done today: Academic procrastination as a function of
• motivation toward college work. Journal of Social Behavior and
• Personality, 15(5), 15-34.
• Çakıcı, Deniz Ç. (2003) Lise ve üniversite öğrencilerinde genel erteleme ve akademik erteleme davranışının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çakır, S.G. and Aydın, G. (2005). Parental attitudes and ego identity status of Turkish adolescents. Adolescence, 40 (160), 847-859.
• Effert, B. R., & Ferrari, J. R. (1989). Decisional procrastination: Examining personality correlates. Journal of Social Behavior and Personality, 4, 151-161.
• Ellis, A., and Knaus, W. J. (1977). Overcoming procrastination. New York: Signet Books.
• Ferrari, J. R. (1994). Dysfunctional procrastination and its relationship with self-esteem, interpersonal dependency, and self-defeating behaviors. Personality and Individual Differences, 17, 673-679.
• Ferrari, J. R. (1992). Procrastinators and perfect behavior: An exploratory factor analysis of self-presentation, self-awareness, and self- handicapping components. Journal of Research in Personality, 26, 75- 84.
• Ferrari, J. R. (1991). Self-handicapping by procrastinators: Protecting self- esteem, social-esteem, or both? Journal of Research in Personality, 25, 245-261.
• Ferrari, J. R., Harriott, J. S., Evans, L., Lecik-Michna, D. M., & Wenger, J. M. (1997). Exploring the time preferences of procrastinators: Night or day, which is the one? European Journal of Personality, 11, 187-196.
• Ferrari, J.R., Johnson, J.L., &. McCown, W.G. (1995) Procrastination and task avoidance: Theory, research, and treatment. New York: Plenum Press.
• Fritzsche, B. A., Young, B. R., & Hickson, K. C. (2003). Individual differences in academic procrastination tendency and writing success. Personality and Individual Differences, 35, 1549-1557.
• Gülebağlan, C. (2003) Öğretmenlerin işleri son ana erteleme eğilimlerinin, mesleki yeterlilik algıları, mesleki deneyimleri ve branşları bakımından karşılaştırılmasına yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Haycock, L. A. (1993). The Cognitive Mediation of Procrastination: an Investigation of the Relationship between Procrastination and Self- efficacy Beliefs. Unpublished PhD Dissertation, University of Minnesota, Minnesota.
• Haycock, L. A., McCarthy, P. & Skay, C. L. (1998). Procrastination in college students: The role of self-efficacy and anxiety. Journal of Counseling and Development, 76, 317-324.
• Hess, B., Sherman, M. F., & Goodman, M. (2000). Eveningness predicts academic procrastination: The mediating role of neuroticism. Journal of Social Behavior and Personality, 15(5), 61-74.
• Hortaçsu, N., Oral, A. and Yasak-Gültekin, Y. (1990). Factors affecting relationships of Turkish adolescents with parents and same-sex friends, The Journal of Social Psychology, 131(3), 413-426.
• Johnson, J. L., & Bloom, A. M. (1995). An analysis of the contribution of the five factors of personality to variance in academic procrastination. Personality and Individual Differences, 18, 127-133.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Kültürel psikoloji-kültür bağlamında insan ve aile. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kagitcibasi, C. ve Sunar, D. (1992). Family and socialization in Turkey. In J. K. Raopnarine & D. B. Carter (Eds.), Parent-child socialization in diverse culture (pp. 75-78). Norwood, NJ.
• Karakitapoglu-Aygün, Z., & Imamoglu, O. E. (2002). Value domains of
• Turkish adults and university students. The Journal of Social Psychology, 142 (3), 333-351.
• Karakitapoğlu, Aygün, Z. (2004). Self, identity, and emotional well- being among Turkish university students. The Journal of Psychology, 138 (5), 457-478.
• Lay, C. H. (1986). At last, my research article on procrastination. Journal of Research in Personality, 20, 474-495.
• Lay, C. H. (1992). Trait procrastination and the perception of person-task characteristics. Journal of Social Behavior and Personality, 7, 483-494.
• Lay, C. H., & Brokenshire, R. (1997). Conscientiousness, procrastination, and person-task characteristics in job searching by unemployed adults. Current Psychology: Developmental, Learning, Personality, Social, 16, 83-96.
• Lee, D., Kelly, Kevin R. and Edwards, Jodie K. (2006). A closer look at the relationships conscientiousness. Personality and Individual Differences, 40, 27-37. trait
• procrastination, neuroticism, and
• McCown, W., Petzel, T., & Rupert, P. (1987). An experimental study of some hypothesized behaviors and personality variables of college student procrastinators. Personality and Individual Differences, 8, 781-786.
• Milgram, N., & Toubiana, Y. (1999). Academic anxiety, academic procrastination, and parental involvement in students and their parents. British Journal of Educational Psychology, 69, 345-361.
• Milgram, N., Mey-Tal, G., & Levison, Y. (1998). Procrastination, generalized or specific, in college students and their parents. Personality and Individual Differences, 25, 297-316.
• Milgram, N., Marshevsky, S., & Sadeh, C. (1995). Correlates of academic procrastination: Discomfort, task aversiveness, and task capability. Journal of Psychology, 129(2), 145-155
• Milgram, N. A., Batori, G., & Mowrer, D. (1993). Correlates of academic procrastination. Journal of School Psychology, 31, 487-500.
• O’Donoghue, T., & Rabin, M. (1999). Incentives for procrastinators. Quarterly Journal of Economics, 114, 769-816.
• Orpen, C. (1998). The causes and consequences of academic procrastination: A research note. Westminster Studies in Education, 21, 73-75.
• Potts, T. J. (1987). Predicting Procrastination on Academic Tasks with Self- report Personality Measures. Unpublished PhD Dissertation, Hofstra University, New York.
• Prohaska, V., Morrill, P., Atiles, I., & Perez, A. (2000). Academic procrastination by nontraditional students. Journal of Social Behavior and Personality, 15, 125-134.
• Rothblum, E. D., Solomon, L. J., & Murakami, J. (1986). Affective, cognitive, and behavioral differences between high and low procrastinators. Journal of Counseling Psychology, 33(3), 387-394.
• Saddler, C. D., & Buley, J. (1999). Predictors of academic procrastination in college students. Psychological Reports, 84, 686-688
• Saddler, C. D., & Sacks, L. A. (1993). Multidimensional perfectionism and academic procrastination: Relationships with depression in university students. Psychological Reports, 73, 863-871.
• Schouwenburg, H. C., & Lay, C. H. (1995). Trait procrastination and the Big Five factors of personality. Personality and Individual Differences, 18, 481-490.
• Schouwenburg, H., C. (1992). Procrastinators and fear of failure: An
• exploration of reasons for procrastination. European Journal of
• Personality, 6, 225-236.
• Semb, G, Glick, D.M., & Spencer, R.E. (1979). Student withdrawals and delayed work patterns in self-paced psychology courses. Teaching of Psychology, 6, 23-25.
• Senécal, C., Koestner, R., & Vallerand, R. J. (1995). Self-regulation and academic procrastination. Journal of Social Psychology, 135(1), 607- 619.
• Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. (1984). Academic procrastination: Frequency and cognitive-behavioral correlates. Journal of Counseling Psychology, 31, 503-509.
• Steel, P. (2004). The nature of procrastination: A meta analytic study, retrieved http://www.ucalgary.ca/mg/research/media/2003_07.pdf July 12, 2005, from
• Tice, D. M., & Baumeister, R. F. (1997). Longitudinal study of procrastination, performance, stress, and health: The costs and benefits of dawdling. Psychological Science, 8, 454-458.
• Tuckman, B.W. (2002). Academic procrastinator: Their rationalizations and web-course performance. APA Symposium Paper, Chicago, IL.
• Vodanovich, S. J., & Seib, H. M. (1997). Relationship between time structure and procrastination. Psychological Reports, 80, 211-215.
• Watson, D. C. (2001). Procrastination and the five-factor model: A facet level analysis. Personality and Individual Differences, 30, 149-158.
• Washington, J.A. (2004) The Relationship between Procrastination and Depression among Graduate and Professional Students across Academic Programs: Implications for Counseling. Unpublished PhD Dissertation. Ed.D., Texas Southern University. Texas.