Öz
For a series of sentences to be a text, it is required to comply with the seven criteria of textuality such as cohesion, coherence, intentionality, acceptability, contextualization, informativeness and intertextuality. If one of these criteria is insufficient, the intended communicative functions will not be able to be performed. In schools, in Turkish textbooks, several texts consisting of many contexts and compositions are presented. For those written texts to carry text value, they must have a number of characteristics. At the top of these features, the textuality criteria which make the text understandable come first. The fact that the texts in Turkish course books comply with the criteria of textuality will make language learning more scientific and systematic. Besides, it will ensure that the daily language of Turkish shall be used according to the rules and in a manner far from corruption. Henceforth, the present study targets to examine the texts in 5th grade Ada Publishing Turkish course book in terms of suitability for criteria of textuality. The present study is a qualitative one, and document analysis was used as data collection technique. In this study, the textuality criteria prepared by İşeri (2010) was employed. Upon examination, the findings were interpreted in tables. As a result, at each of the three types of text (fictive, didactic, poetry) "text-centric features of textuality" are seen that takes less space than other textuality properties.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akbayır, S. (2007). Cümle ve metin bilgisi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Aksan, D. (1999). Anlambilim-anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
- Aktulum, K. (1999). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
- Alacalı, O. (2013). İlköğretim Türkçe 5 Ders Kitabı. Ankara. Ada Yayınları.
- Aydın, İ. S. & Yangil, M. K. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin Edimsel Sınıflandırılması. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1):829-841.
- Aydın, İ. & Torusdağ, G. (2013). Lamartine’in Göl ‘le Lac’ Şiirine Metindilbilimsel Bir Yaklaşım. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,8(10):105-114.
- Balcı, H. A. (2006). Metindilbilim açısından bir çözümleme. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2): 191-204.
- Beaugrande, R. A. D. & Dressier W. (1981). Introduction to text linguistics. London: Longman Group Company.
- Coşkun, E. (2005). İlköğretim öğrencilerinin kurgusal anlatımlarında bağdaşıklık, tutarlılık ve metin elementleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Coşkun, E. (2007). Yazma becerisi. İlköğretimde Türkçe öğretimi. (Editorler: A. Kırkkılıç, H. Akyol). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Coşkun, E. (2011). Türk ve göçmen öğrencilerin yazılı anlatımlarında metin bağdaşıklığı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2): 881-889.
- Çetinkaya. G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dilbilim Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı. Dilidüzgün, Ş. (2009). Yapılandırmacı yaklaşımla hazırlanan ilköğretim Türkçe öğretim programı ve ders kitaplarında metin-odaklı görevlerin yeri, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S: 17, s. 275-291.
- Demir, T. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye metinlerinde yer alan değer unsurlarının eşdizimsel örüntülemeler açısından görünümleri. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,7(2):1063-1078.
- Günay, D. (2013). Metin bilgisi. İstanbul. Papatya Yayınları.
- Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. & Taşgın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Hartman, D. & Allıson, J. (1996). Promoting inquiry-oriented discussions using multiple texts. In L.B. Gambrell & J.F. Almasi (Eds.). Lively discussions: fostering engaged reading. Newark, DE: International Reading Association. İşeri, K. (2011). “Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik özellikleri”. Editör: Hakan Ülper. Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri (s.91-113) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Kılıc, V. (2002). Dilin işlevleri ve iletişim. Papatya Yayıncılık, İstanbul.
- Kıran, Z. (2001). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Mert, E. L. (2011). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunlukları, Dil Dergisi, 153: 7-23.
- Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publication.
- Onan, B. ve Arısoy, M.A. (2013). Türkçe öğretiminde epistemolojik bir yaklaşım. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 77-91.
- Oraliş, M. ve Ozil, Ş. (1992). Metindilbilimsel yaklaşımla yazınsal bir metni çözümleme denemesi. Dilbilim Araştırmaları. Ankara: Hitit Yayınları.
- Özkan, B. (2004). Metindilbilimi, metindilbilimsel bağdaşıklık ve Haldun Taner’in “onikiye bir var” adlı öyküsünde metindilbilimsel bağdaşıklık görünümleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/1, 167-182. 4
- Şenöz, C. (2005). Metindilbilim ve Türkçe. Multilingual. İstanbul.
- Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe sözlük. On birinci basım. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tosunoğlu, M. & Arslan, M. M. & Karakuş, İ. (2001). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, E. & Jahiç, N. (2008). “Vire” hikayesi üzerine metindilbilimsel bir inceleme. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, S:15, 30-41.
- Yılmaz, E. & Topal, Z. (2010). Türkçe öğretiminde metinbilimsel çözümleme yönteminin uygulanması. Türklük Bilimi Arastirmalari Dergisi, 15(27).
- Yılmaz, Ö. (2012). 11. sınıf öğrencilerine ait kurgusal metinlerin bağdaşıklık ve tutarlık açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Examination of the Text in 5th Grade Secondary School Turkish Text Books in Terms of Standards of Textuality / 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Açısından İncelenmesi
Öz
Bir tümce dizisinin metin olabilmesi için metinselliğin yedi temel ölçütü olan, bağdaşıklık, tutarlılık, amaçlılık, kabul edilebilirlik, durumsallık, bilgisellik, metinlerarasılık gibi ölçütlere uyması gerekmektedir. Bu ölçütten birisinin yetersiz olması durumunda amaçlanan iletişimsel işlev gerçekleştirilemeyecektir. Okullarda, metinlere çokça yer verilen derslerden birisi olan Türkçe derslerinin kaynağı olan ders kitaplarında, kendi içerisinde birçok bağlam ve bileşimden oluşan metinlere yer verilmektedir. Bu yazılı metinlerin, metin değeri taşıması için bir takım özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu özelliklerin en başında metne iletişim işlevi yükleyen ve onu anlaşılır kılan metinsellik ölçütleri gelmektedir. Türkçe ders kitaplarında kullanılacak metinlerin metinsellik ölçütleri ile uyumlu olması, dil öğretimini daha bilimsel ve sistematik hale getirmekle birlikte, günlük hayatta kullanılacak Türkçenin de kurallara daha uygun, yozlaşmadan daha uzak bir şekilde kullanılmasına olanak sağlayacaktır. Buradan hareketle yapılan bu çalışmanın amacı ADA Yayınları 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan metinlerin, metinsellik ölçütleri açısından uygunluğunu incelemektir. Araştırma nitel bir çalışma olup, veri toplama tekniği olarak döküman analizi kullanılmıştır. Çalışmada, İşeri'nin (2010) hazırlamış olduğu metinsellik ölçütleri kullanılmıştır, elde edilen bulgular tablolaştırılarak yorumlanmıştır. Çalışmanın sonucundan her üç metin türünde de (öyküleyici,bilgilendirici,şiir) “metin merkezli metinsellik özellikleri”nin, diğer metinsellik özelliklerine göre daha az yer aldığı saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akbayır, S. (2007). Cümle ve metin bilgisi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Aksan, D. (1999). Anlambilim-anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
- Aktulum, K. (1999). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
- Alacalı, O. (2013). İlköğretim Türkçe 5 Ders Kitabı. Ankara. Ada Yayınları.
- Aydın, İ. S. & Yangil, M. K. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin Edimsel Sınıflandırılması. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1):829-841.
- Aydın, İ. & Torusdağ, G. (2013). Lamartine’in Göl ‘le Lac’ Şiirine Metindilbilimsel Bir Yaklaşım. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,8(10):105-114.
- Balcı, H. A. (2006). Metindilbilim açısından bir çözümleme. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2): 191-204.
- Beaugrande, R. A. D. & Dressier W. (1981). Introduction to text linguistics. London: Longman Group Company.
- Coşkun, E. (2005). İlköğretim öğrencilerinin kurgusal anlatımlarında bağdaşıklık, tutarlılık ve metin elementleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Coşkun, E. (2007). Yazma becerisi. İlköğretimde Türkçe öğretimi. (Editorler: A. Kırkkılıç, H. Akyol). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Coşkun, E. (2011). Türk ve göçmen öğrencilerin yazılı anlatımlarında metin bağdaşıklığı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2): 881-889.
- Çetinkaya. G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dilbilim Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı. Dilidüzgün, Ş. (2009). Yapılandırmacı yaklaşımla hazırlanan ilköğretim Türkçe öğretim programı ve ders kitaplarında metin-odaklı görevlerin yeri, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S: 17, s. 275-291.
- Demir, T. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye metinlerinde yer alan değer unsurlarının eşdizimsel örüntülemeler açısından görünümleri. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,7(2):1063-1078.
- Günay, D. (2013). Metin bilgisi. İstanbul. Papatya Yayınları.
- Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. & Taşgın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Hartman, D. & Allıson, J. (1996). Promoting inquiry-oriented discussions using multiple texts. In L.B. Gambrell & J.F. Almasi (Eds.). Lively discussions: fostering engaged reading. Newark, DE: International Reading Association. İşeri, K. (2011). “Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik özellikleri”. Editör: Hakan Ülper. Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri (s.91-113) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Kılıc, V. (2002). Dilin işlevleri ve iletişim. Papatya Yayıncılık, İstanbul.
- Kıran, Z. (2001). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Mert, E. L. (2011). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunlukları, Dil Dergisi, 153: 7-23.
- Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publication.
- Onan, B. ve Arısoy, M.A. (2013). Türkçe öğretiminde epistemolojik bir yaklaşım. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 77-91.
- Oraliş, M. ve Ozil, Ş. (1992). Metindilbilimsel yaklaşımla yazınsal bir metni çözümleme denemesi. Dilbilim Araştırmaları. Ankara: Hitit Yayınları.
- Özkan, B. (2004). Metindilbilimi, metindilbilimsel bağdaşıklık ve Haldun Taner’in “onikiye bir var” adlı öyküsünde metindilbilimsel bağdaşıklık görünümleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/1, 167-182. 4
- Şenöz, C. (2005). Metindilbilim ve Türkçe. Multilingual. İstanbul.
- Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe sözlük. On birinci basım. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tosunoğlu, M. & Arslan, M. M. & Karakuş, İ. (2001). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, E. & Jahiç, N. (2008). “Vire” hikayesi üzerine metindilbilimsel bir inceleme. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, S:15, 30-41.
- Yılmaz, E. & Topal, Z. (2010). Türkçe öğretiminde metinbilimsel çözümleme yönteminin uygulanması. Türklük Bilimi Arastirmalari Dergisi, 15(27).
- Yılmaz, Ö. (2012). 11. sınıf öğrencilerine ait kurgusal metinlerin bağdaşıklık ve tutarlık açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Temmuz 2014 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Temmuz 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 10 Sayı: 3 |
