Modern Japon Eğitim Sisteminin Tarihi Temelleri Üzerine Değerlendirme: Meiji’den Shôwa’ya 1868-1950 Arası Döneme Bakış

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 1, 36 - 52, 30.06.2020

Tolga Özşen

https://doi.org/10.17244/eku.690744

Cited By: 9

Öz

Japonya’nın 19. yüzyılın son çeyreğinden itibaren tecrübe etmeye başladığı modernleşme ülkemiz de dâhil olmak üzere dünyadaki Japonya çalışmalarında farklı boyutlarıyla ilgi görmektedir. Türkiye’de bu sürece ilişkin ilgi gören boyutlardan bir tanesi de Japon eğitim sistemidir. Ülkemizdeki Japon eğitim sistemine ilişkin akademik birikim nicel olarak az sayıya, kapsam ve içerik olarak ise sınırlı bir çerçeveye sahiptir. Bu birikim, ağırlıklı olarak günümüz örgün eğitim sisteminin kurumsal yapısına, fiziksel altyapısına ve öğretim programlarına odaklanmaktadır. Japonya’ya özgü sosyokültürel, tarihsel, siyasal dinamikler, tarihsel gelişimi çoğunlukla değerlendirilmemiştir. Bu bağlamda, bugünün Japon eğitim sisteminin zeminini oluşturan Meiji döneminden İkinci Dünya Savaşı sonrasına kadar olan döneme (1868-1950) odaklanılması, söz konusu süreçte bugünkü Japon eğitim sisteminin temellerinin nasıl atıldığı, eğitim sistemine ilişkin politika ve yaklaşımlarda hangi sosyopolitik, sosyokültürel, jeopolitik dinamiklerin etkili olduğunun ortaya konulması Japon eğitim sisteminin köklerine ilişkin genel bir perspektif oluşturulmasında etkili olacaktır. Tüm bunlardan hareketle bu çalışma, 19. yüzyıl son çeyreğinden İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki sürece odaklanarak, Japon eğitim sisteminin tarihsel zeminini dönemin sosyal, kültürel, siyasal ve jeopolitik dinamikleri çerçevesinde ve Japonya’nın sosyokültürel kodları üzerinden irdeleyecektir. Çalışmada, ilgili tarihsel döneme ilişkin veri kaynağı olarak özellikle Japon Eğitim-Kültür-Spor-Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (MEXT) web sayfası üzerinde yayımlanan açık arşiv kaynaklardan ve alana ilişkin Japonca basılı kaynaklardan yararlanılmıştır. Bu çalışma ile, ülkemizdeki Japon eğitim sistemine ilişkin alan yazına tarihsel bir perspektif kazandırılması; Japon toplumsal düşün sistemi, tarihsel ve siyasal arka plan ve sosyoekonomik çerçeve bağlamında Japonya’nın o dönemine ilişkin genel okuyucuya bir çerçeve çizilmesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

II. Dünya Savaşı, Japon eğitim sistemi, Japon modernleşmesi, Japon düşüncesi, Meiji dönemi

A Brief Discussion on the Historical Basis of the Modern Japanese Education System: Looking Over the Period from Meiji to Shôwa, 1868-1950

Öz

The modernization is mostly called as “Japanese miracle” because Japan’s experiences in the last century drew attention of the world. In Turkey, the Japanese education system has been an area of interest for particularly social scientists who consider and associate the “miracle” and the education system of Japan. However, studies regarding the Japanese education system in Turkey are quantitatively scarce and qualitatively limited. Moreover, sociocultural, historical, political dynamics regarding the education system have not been considered in previous studies. In this sense, focusing on the period between the Meiji era, which shaped the basis of the contemporary Japanese education system, and the Second World War period is crucially important to understand how the foundation of the education system was laid. Therefore, this paper aims to scrutinize the Japanese education system within the framework of its social, cultural, political and geopolitical dynamics by focusing on the historical period from the Meiji era to post-WWII. In order to perform this study, particularly open archive sources published on the MEXT website and the primary Japanese-language sources related to the issue were used as data sources. By this study, providing a historical perspective to the studies on the Japanese education system in Turkey will be highly expected. Moreover, interpretations were made in this paper about the Japanese mind, cultural codes; social and political developments will probably let us provide a framework for the general reader who has an academic or non-academic interest in Japanese culture, history, and society.

Anahtar Kelimeler

World War II, Japanese education system, Japanese modernization, Japanese mind, Meiji period

Kaynakça

• Aruga, K. (1972). Gendai Nihon Shakairon [Bugünün Japon toplumu]. Tokyo: Tokyo Üniversitesi Yayınları.
• Baydilek-Başaran, N. (2015). Japonya’da okul öncesi eğitim. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 1-13.
• Budôkan, N. (2009). Budô: The martial ways of Japan. Tokyo: Nippon Budôkan Publications.
• Dündar M. A. (2006). Panislâmizm'den büyük Asyacılığa: Osmanlı İmparatorluğu, Japonya ve Orta Asya, İstanbul: Ötüken Yayınevi. Ekinci, A. (2010). Japon eğitim sisteminden Türk eğitim sistemine iyi örnekler. Milli Eğitim, 188, 32-49.
• Hayashi S. (1959). “Nōson Jinkō no Chii to Kōzō [Kır Nüfusunun Yeri ve Yapısı]”. In Shigeru Nojiri (Ed.), Nōson no Jinkō [Kır Nüfusu] (ss. 15-53), Tokyo: Chuo Keizai Shuppan. Hirooka, Y., İmai, H., & Tsuda, T. (2013). Kyôiku no Seido to Rekishi [Eğitim sistemi ve tarihi], Tokyo: Minelva Publishing.
• Honda, T. (1983). Nōson Jinkō Mondai no Shitsuteki Bunseki [Kır nüfus sorunlarının nitel analizi). In S. Nakayasu (Ed.), Shōwa Kōki Nōgyō Mondaironshū [Geç Showa dönemi tarım tartışmaları] (ss. 5-52). Tokyo: NôBunKyô.
• İrim, N.B. & Özbek, A. (2018). İkinci Dünya Savaşı ve Öncesi Japon Dili Eğitimi Tarihi. Paradigma Akademi Yayınları.
• Kaizuka, S. (2018). Sengo Nihon Kyôikushi [Savaş Sonrası Japon Eğitim Tarihi]. Tokyo: The Open University of Japan.
• Kisala, R. (2006). Japanese religions. In P. Swanson & C. Chilson (Eds.), Nanzan guide to Japanese religions (pp. 3-13). Honolulu: University of Hawaii Press.
• Kıral B., & Kıral E. (2009). Japonya ilköğretim sistemi ve Türkiye ilköğretim sisteminin karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 53-65.
• Kuroda, T. (1985). Nihon no Jinkô Toshika to Kaihatsu [Japonya’da kentleşme ve kalkınma]. Jinkô to Kaihatsu Shiriizu 3 [Nüfus ve Kalkınma Çalışmaları Serisi 3] (pp. 135-147). Tokyo: The Asian Population and Development Association.
• Lebra Sugiyama, T. (2013). Japonlar ve davranış biçimleri. (Çev. O. Baykara). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Mutou, T. (1996). Seinen Kunrenjo ni okeru Kômin Kyôiku: Shûshin oyobi Kôminka no Kyôka Mokuhyô-Karikyuramu-Kyôka Naiyô [Gençlik Eğitim Okullarında Yurttaşlık Eğitimi: Ahlak ve Yurttaşlık Bilgisi Derslerinin Amaçları, Öğretim programları ve içerikleri]. Shakaika Kyôiku Kenkyû, 3(75), 24-34.
• Nakamura F., & Higuchi N. (2013). Gakuseiki wo Chûshin to shita Kyôiku Zaisei no Seidoshi [Gakusei dönemi eğitim harcamalarının sistem tarihi]. Meisei Daigaku Kenkyû Kiyô: Kyôikugakubu, 3, 15-30.
• Nakauchi T., & Nakano A., Takeuchi T., Fujioka S. (1987). Nihon Kyôiku no Sengoshi [Japon eğitim sistemi savaş sonrası tarihi]. Tokyo: Sanseidô.
• Özşen, T. (2016). Japon modernleşmesine kırsaldan bakış. Ankara: Nobel Akademik Yayınevi.
• Polat, M., & Arabacı Bakır, İ. (2012). Türkiye’de eğitim fakültelerine öğrenci alım ölçütlerini yeniden düşünmek: Karşılaştırmalı bir yaklaşım. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 77-83.
• Reischauer E. O., & Jansen B. M. (1994). The Japanese today: Change and continuity, Tokyo: Tuttle Publishing.
• Sakaue Y. (2016). GHQ senryôka ni okeru Kendô: Kisoku, Sonzoku, Supootsuka, Geinôka no Shosô [Müttefik Kuvvetler Komutanlığı İşgali altında Kendô: Kuralları, Sürdürülebilirliği, Sporlaştırılması ve Sanatlaştırılması]. Hitotsubashi Daigaku Supootsu Kenkyû, 35, 3-17.
• Suga, S. (2016). Kokumin Gakkô ‘Shotô Kokugo’ Go-Hachi no Suminurikyôkasho no Jijô nituite [Milli Okul İlk Kademe Japonca 5-6-7-8 Derslerindeki Mürekkepli Kitaplar Hakkında]. Hanazono Daigaku Bungakubu Kenkyû Kiyô, 48, 143-173.
• Sumi, T. (2014). Nihon no Shûgakuritsu wa Sekaiichi datta no ka? [Japonya’nın Okullaşma Oranı Gerçekten Dünya Birincisi miydi?]. Journal of Research Office for Human Rights of Tenri University, 17, 19-31.
• Suzuki, E. (1940). Nihon Nōson Shakaigaku no Genri [Japon köy sosyolojisi temel prensipleri]. Tokyo: Miraisha Yayınları.
• Takahashi, Y., Takada F., & Sono H. (2001). Gakkô Seido to Shakai [Okul Yasası ve Toplum]. Tokyo: Tamagawa University Publishing.
• Tamai, Y. (2000). Meiji Chûki no Chiikibetsu Shûgakuritsu no Suii to Chiiki Saihen: Okayama-ken no Shûgakuritsu to Hinkon Kaisô no Tairyû wo Chûshin ni shite [Meiji Orta Döneminde Bölgelere Göre Okullaşma Oranlarının Eğilimi: Okayama Vilayeti Okullaşma Oranı ve Düşük Gelir Sınıfı Üzerinden bir Değerlendirme]. Okayama Daigaku Keizai Gakkai Zasshi, 31(4), 85-111.
• Taniyama, M. (2012). Kaihôrei Hantai İkki to Shinsei Hantai İkki [Özgürlük Yasası Karşıtı İsyanlar ve Yeni Yasa Karşıtı İsyanlar]. Tenri Daigaku Jinken Mondai Kenkyûshitsu Kiyô, 15, 1-11.
• Tekmen A. N. (2015). Toplum hayatından iş hayatına kata. S. Esenbel & E. Küçükyalçın (Ed.), Türkiye’de Japonya Çalışmaları II içinde (ss. 91-100). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Tösten, R., & Ekinci İ. (2012), Japonya eğitim sisteminde yüksek öğretim, Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 1185-1196.
• Tôyama, S. (1951). Meiji İshin [Meiji Restorasyonu], Tokyo: Iwanami Shoten.
• Uçar R., & Uçar İ. H. (2004). Japon eğitim sistemi üzerine bir inceleme: Çeşitli açılardan Türk eğitim sistemi ile karşılaştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-17.
• Yamazaki, M. (2010). Japon kültürü: Japonlar ve bireycilik (Çev. O. Baykara). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.