Türk Tarihinde Değerler ve Değerler Eğitimi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 92 - 99, 30.04.2019

Sevda Gülşah Yıldırım , Muammer Demirel

Öz

Mevcut araştırma, Türk tarihi ve kültüründe önemsenen değerler ve bu değerlerin kazandırılma şeklini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırma, doküman incelemesi yöntemiyle tasarlanmıştır. Geçmiş dönemlerin ahlak sistemi üzerine yazılmış altı eser belirlenmiş ve betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırmacılar tarafından değer niteliği taşıyan ifadeler ve bunların kazandırılma yöntemleri ayrı ayrı listelenmiş ve karşılaştırılarak ortak karara varılmıştır. Araştırma sonucunda 40 adet değer ortaya çıkarılmıştır. Ortaya çıkan değerlerden bazılarının günümüzde programlarda yer almadığı da ayrı bir bulgu olarak görülebilir. Değer kazandırma yöntemi olarak, sistematik yöntemlerden ziyade bütünsel anlamda her bir boyuta (aile, okul, çevre/toplum, öğretmen, eğitim sistemi vb.) düşen sorumluluklar belirlenmiş ve tablo halinde sunulmuştur. Sıklıkla karşılaşılan yöntem rol-model olmaktır. Bir diğeri ise çeşitli yollarla (nasihat verme, iyi örneklerle özdeşim kurdurma, hikayelerden değer aktarma gibi) telkin ederek değerin bireylere kazandırılmasıdır. Ancak değer eğitiminde günümüzde önerilen yaklaşımlara benzer bir yöntemin (telkin etme haricinde) geçmişte uygulanmadığı görülmektedir. Bununla birlikte, günümüzdeki yaklaşımların işe yararlığı da hala tartışma konusudur.

Anahtar Kelimeler

Değerler, Değerler eğitimi, Ahlak eğitimi

A Review on Values Education and Values in Turkish History

Öz

The present research aims to reveal the precious values in the Turkish history and culture and the way these values are gained. The research was designed by a document review method. Six works written on the morality system of the past periods were determined and analysed by descriptive analysis. Expressions having the characteristics of value and methods of attaining them were listed by researchers separately and a common decision was reached by being compared. As a result of the research, 40 values were found. It can also be seen as a separate finding that some of the emerging values are not included in programs today. As a method of value gained, the responsibilities of each dimension (family, school, environment / society, teacher, education system, etc.) were determined and presented in a table rather than systematic methods. The most common method is role model. The other is that the value is gained to the individuals by inculcating in various ways (giving advice, identification with good examples, transferring values from stories, etc.). However, it seems that a method similar to today's recommended approaches in value education has not been applied in the past (except for inculcation). At the same time, the usefulness of today's approaches is still a matter of debate.

Anahtar Kelimeler

Values, Values education, Moral education

Kaynakça

• Adıgüzel, O. C. ve O. Ergünay. (2012). Türkiye’de gerçekleştirilen lisansüstü tezlerin eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme perspektifinden incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 18-33.
• Ağırakça, G. P. (2012). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e mekteplerde ahlak eğitimi ve öğretimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Binat, T. (1971). Milli kültür ve ahlak. İstanbul: Yörük Matbaası.
• Çağlar, A. (2005). Okul öncesi dönemde değerler eğitimi. Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar, (Ed. M. Sevinç), İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Danişmend, İ. H. (1961). Garp membalarına göre eski Türk seciyye ve ahlakı. İstanbul: Yeni Matbaa.
• Değer Nedir? http://dictionary.reference.com, http://www.oxforddictionaries.com, http://tdk.gov.tr/index.php? option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.55aea7fbce4cd3.18111628 adreslerinden alınmıştır. Erişim tarihi: 05.05.2015
• Er, H., Ünal, F. ve D. Gürel. (2016). Sosyal Bilgiler dersinde değer aktarımı açısından Sadi Şirazi’nin “Bostan” ve “Gülistan” isimli eserlerinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 225-242.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72.
• Ertürk, A. (2017). Edib Ahmed B. Mahmud Yükneki’nin Atabetü’l Hakayık adlı eserinin sosyal bilgiler öğretim programında yer alan değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Kafesoğlu, İ. (2014). Türk milli kültürü (40. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Kaya, U. (2012). 1839-1923 tarihleri arasında Osmanlı’da ahlak eğitimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Keskin, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: Tarihsel gelişim, 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Keskin, Y. (2010). Sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimin yeri ve önemi. Eğitime Bakış, 6(18), 68-72.
• Mehmedoğlu, A. U. (2006). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer yönelimleri ve dindarlık-değer İlişkisi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30(1), 133-167.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. Newyork: The Free Press.
• Şirazi, Ş. S. (2013). Bostan ve gülistan (1. Baskı). İstanbul: Aras Yayınları.
• Tekşan, K. (2012). Türkçe dersi değerler eğitiminde Kutadgu Bilig’in kullanımı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 1-17.
• Titus, D. N. (1994). Values education in American secondary school. Kuztown University Education Conference (16 Eylül 1994).
• Ulusoy, K. ve B. Dilmaç. (2014). Değerler eğitimi. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Yaman, H., Taflan, S. ve S. Çolak. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 107-120.
• Yazıcı, S. ve A. Yazıcı. (2011). Felsefi, psikolojik ve eğitim boyutlarıyla karakter. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınları.
• Zengin, G. (2017). Nizamü’l-Mülk’ün siyasetnamesi’nde değerler eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.