Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeyine Çeşitli Değişkenlerin Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 352 - 358, 31.12.2020

Şendil Can Büşra Çelik Cüneyd Çelik

Öz

İnsanlık var olduğu günden bu yana teknoloji alanında da ilerlemeler gerçekleşmektedir. Örneğin tekerleğin icadı ile başlayan süreç, iki tekerlekli at arabalarının gelişimine, oradan da teknoloji yönden donatılmış günümüzdeki dört tekerlekli arabaya kadar gelişim göstermiştir. Teknoloji ilerlerken eğitim-öğretim sürecinde de dijital dönüşüm adımları atılmaktadır. Dijital dönüşümün, gerek öğrenme gerekse öğretim amaçlı olarak birçok faydası bulunmaktadır. Bu sebepten eğitimde teknolojiden daha fazla yararlanma adına politikalar geliştirilmektedir. Bu açıdan öğretme - öğrenme sürecinin en önemli unsurlarından biri olacak olan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri oldukça önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı, fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerine sınıf düzeyi, cinsiyet, sosyal medya hesabına sahip olma durumu ve internette geçirilen zaman değişkenlerinin etkisini tespit etmektir. Araştırma, Fen Bilgisi Öğretmenliği programında öğrenim gören 1. ve 4. sınıf 110 kişi ile yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak 10 maddelik Dijital Okuryazarlık Ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin orijinali için cronbach - alpha güvenirlik katsayısı ise 0.86, araştırma verileri üzerinden hesaplanan cronbach - alpha güvenirlik katsayısı 0,88 olarak bulunmuştur. Verilerin normal dağılması sebebiyle parametrik istatistik yöntemlerinin kullanılmasına karar verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyi, aritmetik ortalaması 5 üzerinden 3,82 olarak belirlenmiştir. Bu değer ile fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyinin iyi seviyede olduğu söylenebilir. Ayrıca öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyi, sınıf düzeyi değişkenine göre 4. sınıf lehine anlamlı farklılık gösterirken; cinsiyet, sosyal hesaba sahip olma durumu ve çeşitli teknolojik cihazlar ile geçirilen zaman değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Lisans öğrenimine başlayan öğrencilerin dijital okuryazarlık düzeyinin arttırılmasına yönelik etkinlikler ve uygulamalar yaptırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayları, Dijital okuryazarlık, Cinsiyet, Sınıf düzeyi

The Effect of Different Variables on Pre-service Science Teachers’ Level of Digital Literacy

Öz

Technology has been developing since the early days of humanity. The process starting with the invention of the wheel, for example, has proceeded with the development of two-wheeled carts and then with today's four-wheeled cars equipped with technology. As technology advances, digital transformation steps are taken in the education and training process. Digital transformation has many contributions both for learning and teaching purposes. For this reason, policies are developed to make more use of technology in education. In this respect, digital literacy levels of pre-service teachers which is one of the most important elements of the teaching-learning process are quietly important. The purpose of the current study is to determine the effects of the variables of grade level, gender, the state of having a social media account and the time spent on various technological tools on pre-service science teachers’ level of digital literacy. The study was conducted on 110 first and fourth-year students attending the department of science teaching. As the data collection tool, the 10-item Digital Literacy Scale was used. The cronbach-alpha reliability coefficient was calculated 0.86 for the original of the scale, the cronbach alpha reliability coefficient was calculated was found 0.88 on the research data. As the data showed a normal distribution, it was decided to use parametric statistical methods. The findings have revealed that the arithmetic mean score of the pre-service teachers’ digital literacy was found to be 3.82 out of 5. This value shows that the pre-service teachers’ level of digital literacy is good. Moreover, the pre-service teachers’ level of digital literacy was found to be varying significantly depending on grade level in favour of the fourth-year students while it was found to be not varying significantly depending on gender, the state of having a social media account and the time spent on various technological tools. It is suggested which students starting their undergraduate education should be provided with activities and applications that will enhance their level of digital literacy.

Anahtar Kelimeler

Pre-service teacher, Digital literacy, Gender, Grade level

Kaynakça

• American Association for the Advancement of Science (AAAS) (1993). Benchmarks for science literacy, New York: Oxford University Press.
• Bacanak, A., Karamustafaoğlu, O. & Köse, S. (2003). Yeni bir bakış: Eğitimde teknoloji okuryazarlığı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(14). 191-196.
• Bahar, H. H., Uludağ, E., & Kaplan K. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayar ve internet tutumlarının incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 67-83.
• Bybee R. W. (1999). Toward an understanding of scientific literacy. The American Association for the Advancement of Science, Washington, DC.
• Collette, A. T. & Chiappetta, E. L. (1989). Science ınstruction ın the middle and secondary schools, Second Edition, Merrill Publishing Company.
• Creswell, John. W., & Clark, V. L. P.. (2015). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi. (Çev Edt: Y. Dede ve S. B. Demir) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları, 2. Baskı, Pegem Akademi, Ankara.
• Dedebali, N. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve metaforik algılarının incelenmesi. 1. Uluslararası Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Sempozyumu (UBEST 2019), 314.
• Gündüz, Ş. & Odabaşı, F. (2004). Bilgi çağında öğretmen adaylarının eğitiminde öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinin önemi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 43-48.
• Hague, C. & Payton, S (2010). Digital literacy across the curriculum. Bristol: Futurelab. Erişim Tarihi: 13 Temmuz 2019, https://www.nfer.ac.uk/ pub-lications/FUTL06/ FUTL06.pdf
• Hughes, M. A. (1997). Using expert opinion to guide item selection to for an instrument to measure 5th grade students’ understanding of the nature of scientific knowledge. AETS conference, Ohio.
• Hurd, P. D. (1998). Scientific literacy: New minds for a changing world. Science Education, 82(3), 407–416.
• Karamustafaoğlu, O., Köse, S. & Bilen, K. (2003). Eğitimde teknolojinin rolü nasıl olmalı? Bilgi Teknolojileri Kongresi (2003), 1-4 Mayıs, PAÜ, Denizli.
• Kozan, M. & Bulut Özek, M. (2019). BÖTE bölümü öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılıklarının incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 107-120.
• Menzi, N., Çalışkan, E. & Çetin, O. (2012). Öğretmen adaylarının teknoloji yeterliliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(1), 1-18.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (4 ve 5. sınıflar ) öğretim programı, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2013). İlköğretim 3.-8. sınıflar fen bilimleri dersi öğretim programı, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018a). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018b). Güçlü yarınlar için 2023 eğitim vizyonu. Ankara: MEB. Retrieved from http://2023vizyonu. meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf
• Murphy, C., Beggs, J., Hickey, I., O’Meara, J. & Sweeney, J. (2001). National curriculum: compulsory school science- ıs ıt ımproving scientific literacy? Educational Research, 43(2), 189-199.
• National Research Council [NRC] (1996). National science education standards, National Academy Press, Washington, DC.
• Özerbaş, M. A. & Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25. DOİ: 10.21666/muefd.314761.
• Polat, C. & Odabaş, H. (2008). Bilgi toplumunda yaşam boyu öğrenmenin anahtarı: bilgi okuryazarlığı, küreselleşme, demokratikleşme ve Türkiye. Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı. Antalya: Akdeniz Üniversitesi, 596-606.
• Türk Dil Kurumu [TDK], (2019). http://sozluk.gov.tr/ 28 Ağustos 2019 tarihinde internet erişimi.
• Üstündağ, M. T., Güneş, E. & Bahçivan, E. (2017). Turkish Adaptation of digital literacy scale and ınvestigating pre-service science teachers’ digital literacy. Journal of Education and Future, 12, 19-29.
• YÖK (1997). İlköğretim fen öğretimi aday öğretmen kılavuzu. Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Kitapları. Öğretmen Eğitimi Dizisi. Ankara.