Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabına Yönelik Görüşleri

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 3, 261 - 279, 31.12.2022

Ali Kuş Esma Kuru

Öz

Ders kitapları hiç kuşkusuz eğitim öğretim faaliyetlerinin ana kaynaklarından biridir. Her dönem vazgeçilmezliğini koruyan ve en fazla başvurulan, ana materyal görevi gören, ders programlarının temel işleyicisi olan ders kitaplarının belirli niteliklere sahip olması gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı, 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabını içerik, dil, anlatım ve üslup, öğrenme-öğretme, ölçme ve değerlendirme, teknik-tasarım ve düzenleme açısından ne gibi özelliklere sahip olduğunu sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre incelemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 Eğitim-Öğretim yılında Kahramanmaraş İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı ortaokullarda görev yapan ve amaçlı örneklem yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklem yöntemi ile belirlenmiş 30 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Ulaşılan bulgular sonucunda, sosyal bilgiler ders kitabının içerik açısından yoğun ve ayrıntılı olduğu, kitap içerisinde yer alan metinlerin çok uzun olduğu, bununla birlikte kitapta kullanılan dilin sade ve anlaşılır olduğu belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler öğretmeni, Ders kitabı, Social Studies, Social Studies teachers, Textbook

Social Studies Teachers’ Views on the 7th Grade Social Studies Textbook

Öz

Textbooks are without doubt the main sources of education and training activities. Textbooks, which maintain their indispensability every semester, are the most frequently referenced, serve as the main material, and are the main operators of the curriculum, must have certain qualifications. The aim of this study is to analyze the 7th grade social studies textbook’s characteristics according to social studies teachers in terms of content, language, narration and style, learning-teaching, assessment and evaluation, technique-design and arrangement. The study was carried out as a case study model which is one of the qualitative research methods. The study group of the study consists of 30 social studies teachers, selected through the maximum variation sampling method, which is one of the purposeful sampling methods, who worked in secondary schools affiliated with Kahramanmaraş Provincial Directorate for National Education in the 2021-2022 academic year. The data of the study were obtained through the semi-structured interview form. The obtained data were analyzed with the content analysis method. As a result of the obtained data, it was reported that the social studies textbook was quite dense and detailed in terms of content, that the texts in the textbook are very long and the language used in the book is simple and comprehensible.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Social Studies teachers, Textbook

Kaynakça

• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E, Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri, (28. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, Y., & Atasoy, E. (2018). 5. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabının (2017) değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 753-780.
• Demircioğlu, E. (2011). Tarih öğretmenlerinin dokuzuncu sınıf tarih ders kitabındaki görseller hakkındaki görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Demirezen, A. (2007). Yeni sosyal bilgiler öğretim programına göre hazırlanan sosyal bilgiler ders kitaplarındaki anlatım teknikleri ve öğrencilerin akademik başarılarına etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Deniz, R. (2019). 5. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Tokat İli Örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Tokat.
• Doğan, Y., & Torun, F. (2018). Sosyal bilgiler ders kitapları nereye doğru gidiyor? The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 4, 111-125. doi: 10.34137/jilses.491670
• Doğan, Y., & Tuğ, O. (2017). Uluslararası sınavlarda başarılı ülkeler ve Türkiye'nin sosyal bilgiler ders kitaplarının tasarım boyutu açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 56-79.
• Dursun, F., & Eşgi, N. (2008). 4. ve 5. Sınıf sosyal bilgiler öğretimi ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi,22, 21-34.
• Ertürk, M., & Güler, E. (2017). 5. 6. ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Muğla ili örneği). Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(8), 64-76.
• Esen, S. (2017). 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports &Science Education, 2, 8-26.
• Kılıç, A., & Seven, S. (2002). Konu alanı ders kitabı incelemesi, (2. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). Orta öğretim coğrafya ders kitapları değerlendirme ölçütleri. Marmara Coğrafya Dergisi, (8), S. 95. İstanbul.
• Miles, M. B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nalçacı, A. (2011). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Erzurum Örneği) . Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15 (2) , 321-335 .
• Öcal, A., & Yiğittir, S. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kırıkkale örneği) Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007), 51-61.
• Roberts, S. L. (2014). Effectively using social studies textbooks in historical inquiry. Social Studies Research and Practice. 9(1), ss.119-128.
• Safran, M., & Ata, B. (2003). Öğrencilerin tarih metinlerinden anlam çıkarmalarına yönelik araştırmalara bir bakış. C. Şahin (Ed.), Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu sosyal bilgiler. Ankara: Gündüz, 339-355.
• Sarıca, H.İ. (2019). 6. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Tokat.
• Şahin, H. (2004). Etkili bir sosyal bilgiler ders kitabının nitelikleri. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (9), 368-369.
• Şahin, M. (2014). Sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (1) , 31-46.
• Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı (2021). Milli Eğitim Bakanlığı ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği. Erişim adresi http://ttkb.meb.gov.tr/www/ders-kitapları-db/dosya/9
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2021). Taslak ders kitabı ve eğitim araçları ile bunlara ait elektronik içeriklerin incelenmesinde değerlendirmeye esas olacak kriterler ve açıklamaları. Erişim adresi http://ttkb.meb.gov.tr/www/ders-kitaplarının-incelenmesi/dosya/32
• Tay, B. (2005). Sosyal bilgiler ders kitaplarında öğrenme stratejileri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,6(1), 209–225.
• Yavuz, G. A. (2007). İlköğretimde kullanılan ders kitaplarının öğretime yardımcı unsurlar açısından değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, (11. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınevi