Yaratıcı Düşünmenin Öğrencilere Kazandırılmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 66 - 77, 30.04.2024

Vildan Özgen , Ali Rıza Erdem

Öz

Değişen dünyada eğitim başta olmak üzere birçok alanda önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Değişimlere ayak uydurabilmek için, gelişmeleri anlamak, benimsemek ve etkili bir şekilde kullanabilmek için 21. yy. becerilerini edinmek ve uygulamak gereklidir. 21. yy. becerileri, bireylerin küresel bir dünyada başarılı olmaları için gerekli olan yeteneklerdir. Bu beceriler “öğrenme ve yenilik becerileri”, “bilgi, medya ve teknoloji becerileri”, “yaşam ve kariyer becerileri” olmak üzere üç kategoride toplanmaktadır. Öğrenme ve yenilik becerileri kategorisi “yaratıcı düşünme”, “eleştirel düşünme”, “problem çözme”, “iletişim” ve “iş birliği” becerilerinden oluşmaktadır. Öğrenme ve yenilik becerilerinden yaratıcı düşünme, günlük hayatta bireylerin nadiren bahsedilen fakat potansiyelini etkin bir biçimde kullanmasını sağlayan bir beceridir. Günümüz dünyasında giderek önem kazanan yaratıcı düşünme, yeni fikirler ve çözümler üretmek için esnek ve yenilikçi bir düşünme süreci olarak da tanımlanabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin 21. yy. öğrenme ve yenilik becerilerinden olan “yaratıcı düşünme” becerisi ve bu beceriyi öğrencilere kazandırmada yaptırdığı uygulamalar, karşılaştığı sorunlar ve bu sorunların çözümü hakkında görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 eğitim- öğretim yılında, Aydın ilinde farklı öğretim kademelerinde görev yapmakta olan 10 öğretmen oluşturmaktadır. Katılımcılara araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış “yaratıcı düşünme görüşme formu”ndaki sorular yöneltilmiş ve elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre katılımcı öğretmenler (i) yaratıcı düşünmenin önemli olduğunu belirtmekte, (ii) yaratıcı düşünmeyi öğrencilere kazandırmada beyin fırtınası, zihin haritalarının oluşturulması, işbirliği içerisinde ve problem tabanlı öğrenme etkinliklerini tercih etmekte, (iii) yaratıcı düşünmeyi öğrencilere kazandırırken öğrenci ve veli ilgisizliği, özgüven ve motivasyon eksikliği, eğitim materyallerinin yetersizliği ve ders saatlerinin yetersizliği sorunlarıyla karşılaşmakta (iv) Yaratıcı düşünmeyi öğrencilere kazandırma sürecinde karşılaşılan zorlukları aşmak için öğretmenler, öğrencilere yaratıcı düşünmeye olumlu bir tutum kazandırma ve özgüvenlerini artırmaya yönelik uygulamalar gerçekleştirmekte, öğrenme ortamlarını yaratıcılığı teşvik edecek şekilde düzenlemeye çalışarak bu sorunları çözmeye çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

yaratıcı düşünme, öğrenen, görüş, 21. Yüzyıl becerileri, öğrenci

Teacher Views on The Providing Creative Thinking to Students

Öz

In the changing world, important developments are taking place in many areas, especially in education. In order to keep up with the changes, it is necessary to acquire and apply 21st century skills in order to understand, adopt and use developments effectively. 21st century skills are the abilities necessary for individuals to be successful in a global world. These skills are "learning and innovation skills", "information, media and technology skills" and "life and career skills". The learning and innovation skills category consists of "creative thinking", "critical thinking", "problem solving", "communication" and "collaboration" skills. Creative thinking, one of the learning and innovation skills, is a skill that is rarely mentioned in daily life but enables individuals to use their potential effectively. Creative thinking, which is becoming increasingly important in today's world, can also be defined as a flexible and innovative thinking process to generate new ideas and solutions. The aim of this study is to reveal the views of teachers about the "creative thinking" skill, which is one of the 21st century learning and innovation skills, and the practices they make students acquire this skill, the problems they face and the solutions to these problems. The study group of the research consists of 10 teachers working at different levels of education in Aydın province in the 2022-2023 academic year. The participants were asked the questions in the semi-structured "creative thinking interview form" prepared by the researchers and the data obtained were analyzed by content analysis. According to the findings of the study, the participants (i) stated that creative thinking is important, (ii) preferred brainstorming, mind mapping, collaborative and problem-based learning activities in teaching creative thinking to students, and (iii) were concerned about student and parent apathy, lack of self-confidence and motivation in teaching creative thinking to students (iv). In order to overcome the difficulties encountered in the process of teaching creative thinking to students, teachers try to solve these problems by implementing practices aimed at giving students a positive attitude towards creative thinking and increasing their self-confidence and trying to organize learning environments in a way to encourage creativity.

Anahtar Kelimeler

21st century skills, creative thinking, teacher, student, view

Kaynakça

• Aksoy, G. (2005). Fen eğitiminde yaratıcı düşünme temelli bilimsel yöntem sürecinin öğrenme ürünlerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Anagün, S., Atalay, N., Kılıç, Z., & Yaşar, S. (2016). Öğretmen adaylarına yönelik 21. yy becerileri yeterlilik algıları ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. PAU Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 160- 175.
• Baş, T. & Akturan, U. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Nvivo ile nitel veri analizi, örnekleme, analiz, yorum. (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bogdan, R. C., & Biklen, K. S. (2007). Qualitative research for education: An introduction to theory methods. Boston: Allyn and Bacon
• Boyacı, Ş. D. B. & Özer, M. G. (2019). Öğrenmenin geleceği: 21. yy becerileri perspektifiyle Türkçe dersi öğretim programları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 708-738.
• Boz, İ., & Yılmaz, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcı düşünme becerisi ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Journal of Human and Social Sciences, 1(1), 68-81.
• Cropley, A. J. (1997). Fostering creativity in the classroom: general principles. In M. Runco (Ed.), The Creativity Research Handbook,1, 83-114.
• Çağ Adıgüzel, D. (2016). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcı düşünme becerileri ile öğretmen davranışlarının öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine katkısı arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Dede, C. (2010). Comparing frameworks for 21st century skills. 21st century skills: rethinking how students learn, 20, 51-76.
• Ekici, D.İ. (2004). Fen öğretmeni adaylarının yaratıcılık kavramına ve yaratıcı düşünmeye ilişkin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 202, 153-169.
• Erten-Tatlı, C. (2017). Çocuklarda yaratıcı düşünme becerilerinin saptanması ve okul psikolojik danışmanlarının farkındalığının incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Güven, M. & Kürüm, D. (2008). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 7(1), 53-70.
• Hamza, M. & Farrow, V. (2000). Fostering creativity and problem solving in the classroom. Kappa Delta Pi, 37(1), 33-35.
• Karakuş, G.(2018). Örgütsel yaratıcılığı arttırmak için öneri geliştirme sistemi: atıştırmalık üretim sektöründe bir uygulama, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 254-274.
• Keleşoğlu, S. (2017). Öğretmen eğitiminde yaratıcı düşünme ve inovasyon eğitim programının tasarımı, denenmesi ve değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kısaoğlu,M.(2022). Eleştirel düşünme çerçevesinde okul yöneticilerinin yönetim becerileri, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Kind, P. & Kind, V. (2008). Creativity in science education: perspectives and challenges for developing school science. Studies in Science Educaiton, 43(1),1-37.
• Liu,S.C & Lin, H. (2014). Primary teachers ’belief about scientific creativity in the classroom context, International Journal of Science Education, 36(10), 1551– 1567.
• Memduhoğlu, H. B. Uçar, R. & Uçar, İ. H. (2020). Yaratıcı okul yaratıcı öğretmen (Genişletilmiş 2. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Meral, S.& Şahin F.(2019). Okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcı düşünme eğilimleri, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 312-325.
• Özden, Y. (1999) Öğrenme ve öğretme . Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Özmusul, M. (2012). Öğretmen eğitiminde yaratıcılık ve inovasyon. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3),731- 746. Lubart, T. I.(1994). Thinking and problem solving, USA: Academic Press
• Uçak, S. & Erdem, H.H. (2020). Eğitimde yeni bir yön arayışı bağlamında “21. yy becerileri ve eğitim felsefesi”. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 76-93.
• NACCCE, (1999). All our futures: creativity, culture and education. 3 Mayıs 2023 tarihinde http://sirkenrobinson.com/pdf/allourfutures.pdf adresinden erişilmiştir.
• Özerbaş, M. A. (2011). Yaratıcı düşünme öğrenme ortamının akademik başarı ve bilgilerin kalıcılığa etkisi . Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 675-705 .
• Özkale, U. , Kılıç, F. & Yanpar Yelken, T. (2020). İlkokul öğrencilerinin görüşlerine göre fen bilimleri dersinde yapılan etkinliklerin yaratıcı düşünme becerileri açısından incelenmesi . Turkish Journal of Educational Studies, 7(3), 139-168.
• Öztürk, Ş. A., & Darıca, N. (2003). Çocuk gelişimi ve okul öncesi eğitimi öğretmenliği, anaokulu öğretmenliği ve okul öncesi öğretmenliği lisans programlarında yer alan yaratıcılık ile ilgili derslere ilişkin görüşler. Eğitim Araştırmaları, 4(13), 10-21.
• Resnick, M. (2007). All I really need to know (about creative thinking) I learned (by studying how children learn) in kindergarten. Creativity and Cognition ,Seeding Creativity: Tools, Media, and Environments. 1-6.
• Saygılı, S. (2013). Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş sürecinde eğitimde dönüştürücü bir entelektüel olarak öğretmenler. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ÖYGE Özel Sayısı), 270-281.
• Senemoğlu, N. (1996, Ocak). Yaratıcılık ve öğretmen nitelikleri. Yaratıcılık ve eğitim paneli. Kara Harp Okulu, Ankara. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~n.senem/makaleler/yaratici.htm
• Temizkan, M.(2011). Türkçe öğretiminde yaratıcı düşünmeyi geliştirme bakımından Nasreddin hoca fıkraları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 8(16), 195-223
• Trilling, B. and Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. Francisco: Jossey-Bass.
• Torrance, E. P. (1997). Creativity in the classroom: What research says to teacher. http://eric.ed.gov/?id=ED132593 adresinden 24.01.2024 tarihinde erişilmiştir
• Torrance, E. P. (1998). The Torrance Tests of Creative Thinking Norms—Technical Manual Figural (Streamlined) Forms A & B. Bensenville, IL: Scholastic Testing Service.
• Uğraş, H.(2011). Öğrencilerin hayat bilgisi dersinde eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini kazanma düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Yaşar, M.C. & Aral, N. (2010). Yaratıcı düşünme becerilerinde okul öncesi eğitimin etkisi, Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 201-209.
• Yaman, S. & Yalçın, N. (2005). Fen bilgisi öğretiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımının yaratıcı düşünme becerisine etkisi, İlköğretim-Online, 4(1), 42-52.
• Yasa, S., & Şahin, M. (2012). Resim iş eğitimi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik algıları ve yaratıcılık düzeyleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 67-76.
• Yenilmez, K. & Yolcu, B.(2007). Öğretmen davranışlarının yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine katkısı, Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 95–105.
• Yıldırım, R. (1998). Yaratıcılık ve yenilik. İstanbul: Sistem Yayıncılık, Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.