Devvani'nin Akaidu'l-Adudiyye Şerhi ve Kelamcılığı

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 471 - 530, 30.12.2017

Mustafa Akman

https://doi.org/10.18403/emakalat.343083

Cited By: 1

Öz

Çalışmamızda
Şerhu’l-Akâid-i Adudîyye isimli şerhin tanıtımını yapıp Devvâ-nî’nin buradaki
kelâmcılığını ortaya koymaya çalışacağız. Devvânî Osmanlı kelâm düşüncesinin
şekillenmesinde etkili kelâmcılardan biridir. Felsefe ile din arasında temelde
bir uzlaşı kurma çabasında olduğu görülen Devvânî’nin en mühim hedefinin,
felsefeye itibar kazandırmak olduğu anlaşılmaktadır. İşrâk ve vahdet-i vücûd
felsefelerini benimseyen Devvânî, Meşşâî ve İşrâkî terminolojiyi birlikte
kullanmış, hem Meşşâîlerinin hem de İşrâkîlerin bu yöndeki yaklaşımlarını
birleştiren bir tutum sergilemiştir. Devvânî kelâmî konuların hemen tamamında
Eş’arî söylemi esas almıştır. Eserlerini kelâmî, felsefî ve tasavvufî bir
zemine oturtmaya çalışan ve kelâmdaki şerh ve hâşiye geleneğinin zirve ismi
olan Devvânî şerhi asırlarca medreselerde okutulmuştur. Bu itibarla üzerinde
çokça şerh ve hâşiye yazılmış bu metnin, düşünce biçimi ve öncelikleri;
mahiyeti, sonrasındaki döneme etkisi ve seçtiği konular ile bu konuları ele
alış biçimi önem arz etmektedir. Bu arada metnin felsefik boyutu ve müellifinin
sûfî bir filozof kimliğe sahip olması ayrı bir önemi haizdir.

Anahtar Kelimeler

Celâleddin ed-Devvânî, Kelâm, Eş’arî, Felsefe, Tasavvuf, Şerh ve Haşiye

Devvani's Exegesis of Akaidu'l-Adudiyye and His Theology

Öz

In this study we have aimed to present the exegesis named
"Şerhu'l-Akaid-i Adudiyye" and to elaborate on his theology. Davvânî
is one of the important theologians who had effect upon the formation of the
Ottoman thelogic thought. The most important goal of Devvani is to reconcile
theology and philosphy. Devvani who carried the ideas of illuminationism and
unity of existence used peripatetic and illuminative philosphy together and had
a manner reconciling both approaches. Devvani had based on Esharite view in
nearly all basic thelogical subjects. Devvani who tried to write subjects around
theology, philosophy and sufism is the head figure in the tradition of
explanation and annotation in theology. The text of Devvani was thought in
Ottoman schools for centuries. So its style of thinking and priorities, the
nature of the text, its effect on the next periods of thought, the chosen
subjects in it and its writing style is upmostly important. And the
philosophical perpective of the text and its author's being a sufi is also
important.

Anahtar Kelimeler

Celâleddin ed-Devvânî, Theology, Asharite, Philosophy, Su-fism, explanation and annotation

Kaynakça

• Abduh, Muhammed ve es-Seyyid Cemaleddin el-Hüseynî el-Afgânî. et-Ta'likât alâ Şerhi’d-Devvânî lil-Akâid’ıl-Adudîyye. İ'dâd ve Takdim: Seyyid Hâdî Hüsrevşâh, 1. bsk., Kahire: Mektebetu’ş-Şurûkı’d-Devlîyye, 2002/1423.
• Abduh, Muhammed. Hâşiyetu Şerhi’l-Akâid el-Adudîyye (Hâşiyetu Muhammed Abduh alâ Şerhi Celâleddîn Devvânî ale'l-Akâidi'l-Adudîyye). Şeyh Muhammed Abduh Beyne el-Felâsife ve el-Kelâmiyyîn kitabının içinde. thk.-takdim: Süleyman Dünya, 1. kısım, 1. bsk., Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabîyye, 1958.
• Akbay, Cevdet. Celaleddin ed-Devvânî ve Tefsir-u Kul ya Eyyuhel Kafirun (edisyon kritik). YYLT. İstanbul: MÜSBE, 1987.
• Akbulut, Ahmet. Nübüvvet Meselesi Üzerine. Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi, 1992.
• Akbulut, Ahmet. Sahabe Devri Siyasi Hadiselerinin Kelami Problemlere Etkileri. İstanbul: Birleşik Yayınları, 1992.
• Akgüç, Ahmet. İsmail Gelenbevi'de Varlık Düşüncesi. YDT. Ankara: AÜSBE, 2006.
• Akman, Mustafa. Kur'an'da Cehalet-Cahil-Cahiliye. İstanbul: Buruc Yayınları, 2005.
• Akman, Mustafa. Kur'an'da Cehalet Kavramı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Akman, Mustafa. Celâleddin ed-Devvânî’nin Kelâm Sistemi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
• Akman, Mustafa. Celâleddin ed-Devvânî ahlâkî, siyâsî, felsefî, tasavvufî ve kelâmî görüşleri. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
• Akman, Mustafa. “Kelâm Bağlamında Mûsâ Kâzım Efendi Ve “Zevra Ve Hevra” İsimli Esere Yaptığı Tercüme Ve Şerhin Sadeleştirilmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (www.sosyalarastirmalar.com), c. 10, s. 50, (2017): 863- 881.
• Akman, Mustafa. “Mehdî İnancı Özelinde İlmî Çalışmalar İle Günümüz Toplumunun Geleneksel Anlayışı Arasında Görülen Uyuşmazlıklar, Bunun Yansımaları Ve Çözüm Önerileri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (www.sosyalarastirmalar.com), c. 10, s. 51, (2017): 1209-1233.
• Akman, Mustafa. “Kelâmî Perspektifle Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (www.sosyalarastirmalar.com), c. 10, s. 50, (2017): 833- 862.
• Akman, Mustafa. “Bihiştî Ramazan Efendi el-Vizevî ve Kelâmdaki Yeri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (www.sosyalarastirmalar.com), c. 10, s. 51, (2017): 1181-1208.
• Akman, Mustafa. İbn-i Arabi: Kelami Tartışmalar, Sorular, Şüpheler. İstanbul: Ekin Yayınları, 2017.
• Akman, Mustafa. “Ehl-i Hadis'in Zihin Dünyası ve Eserleri”. Medeniyet Düşünce ve Kültür Bülteni, s. 23, (2012): 16-20.
• Akman, Mustafa. “Nur-ı Muhammedî veya Hakikat-i Muhammedîye Teorisi”. İstanbul: Kur’anî Hayat dergisi, c. 4, s. 16, (2011): 34-42.
• Akman, Mustafa. “Ehl-i Hadis ve Varislerinin Bilgi Kaynakları”. İstanbul: Kur’anî Hayat dergisi, c. 5, s. 26, (2012): 97-102.
• Akman, Mustafa. “Eş'arîlerin Nedensellik Anlayışı Üzerinden Ehl-İ Hadis'in Vardığı Sonuçlar”. İslâmi Araştırmalar, c. 22, s. 2, (2011): 71-88.
• Akman, Mustafa. “Hakikat-ı Muhammedî Düşüncesi ve Bu Düşüncenin Referanslarını Aktaran İki Kaynak ve Müellifleri”. Yalova: YÜSBED, c. 2, s. 2, (2011): 107-131.
• Akman, Mustafa. Hadis Sünnet İlişkisi ve Toplumun Algısı. İstanbul: Çıra Yayınları, 2011.
• Aksu, Hüsamettin. “Hurûfîlik”. DİA, XVIII: 408-410, İstanbul: DVY, 1998.
• Altıntaş, Ramazan. “İslam İnancının Temel Klâsikleri: "Akâid Risâleleri"”. Kültürümüz ve Kitap (Sempozyum Tebliğleri 4-6.05.2007). Sivas: Kemal İbn-i Hümam Vakfı Yayınları, (2007): 60-71.
• Altundağ, Mustafa. “Kelâmullah Halku’l-Kur’an Tartışmaları Çerçevesinde “Kelâm-ı Nefsî - Kelâm-ı Lafzî” Ayırımı”. MÜİFD, s. 18, (2000): 149-181.
• Anay, Harun. “Devvânî”. DİA, 9: 257-262, İstanbul: DVY, 1994.
• Anay, Harun. Celaleddin Devvânî: Hayatı, Eserleri Ahlak Ve Siyaset Düşüncesi. YDT. İstanbul: İÜSBE, 1994.
• Apak, Adem. Anahatlarıyla İslam Tarihi 2. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Arslan, Mehmet Fatih. Celâleddîn Devvânî’nin Varlık Felsefesi. YDT. İstanbul: İÜSBE, 2015.
• Arslan, Mehmet Fatih. “Sühreverdi’nin Heyâkülu’n-Nûr’u Nasıl Anlaşılmalı?: Devvânî ve Deştekî Şerhleri Bağlamında Bir İçerik Analizi”. İİD, c. XII, s. 1, (2017): 239-258.
• Aşık, Fahreddin. Celâleddini Devvânî ve Hudus Nazariyesi. Yayınlanmamış Lisans Tezi. Ankara: AÜSBE, 1974.
• Atay, Hüseyin. Kur’an’da Bilgi Teorisi. İstanbul: Furkan Yayınları, 1982.
• Atbaş, Suat. Adudiddin el-İci’nin Akâid Metni Üzerine Yapılan Şerh ve Hâşiyeler. YYLT. Sakarya: SAÜSBE, 2007.
• Ateş, Ahmet. "Azud al-Din Abd al-Rahman al-İcî". İA. Ankara: MEBY, (1967), c. V/II, s. 921-923.
• Avcı, Seyit. Sûfilerin Hadis Anlayışı: Bursevî Örneği. Konya: Ensar Yayınları, 2004.
• Aydın, Ali Arslan. İslam İnançları ve Felsefesi (tevhid ve ilm-i kelam). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
• Aydın, Hüseyin. “Osmanlılarda Felsefî Düşünce”. Bursa: UÜİFD, c. IV, s. 4/4, (1992): 1-8.
• Azimli, Mehmet. Dört Halifeyi Farklı Okumak -2 Hz. Ömer. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Azimli, Mehmet. Dört Halifeyi Farklı Okumak-1 Hz. Ebubekir. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Azimli, Mehmet. Dört Halifeyi Farklı Okumak -3 Hz. Osman. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• el-Bağdâdî, Abdulkahir. Usûlu'd-Din. Beyrut: Dâru'l-Âfâki'l-Cedide, 1981.
• el-Bâkıllânî, Ebu Bekr Muhammed. Kitab Temhîdu'l-Evâil ve Telhîsu'd-Delâil. thk. İ. Ahmed Haydar. Beyrut: Müessesetu'l-Kütübi's-Sekafiye, 1987.
• Başer, Hacı Bayram. “Tasavvuf İlmi ve Keşf’in Bir Bilgi Yöntemi Olarak Değeri”. Entelektüel Bağımlılığı Aşmak: İlim Geleneğimiz Üzerine Araştırmalar içinde. Yedirenk, (2009): 219-227.
• Baybara, Neriman. Kureyşî-zâde Mehmet Fevzi Efendi, Hayatı ve Eserleri. YYLT. Ankara: AÜSBE, 2007.
• Bebek, Adil. “İmâm Mâtürîdî ve Kâdî Abdülcebbâr’a Göre Haber-i Vâhidin Epistemolojik Değeri”. Bursa: "Kelâmda Bilgi Problemi" Sempozyumu 15-17 Eylül 2000: Bildiriler içinde. (2003): 47-52.
• Bebek, Adil. “Ceza”. DİA, VII: 469-470, İstanbul: DVY, 1993.
• Bedir, Murteza. Fıkıh, Mezhep ve Sünnet. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2004.
• Bekiryazıcı, Eyüp. Devvânî Felsefesinin Ontolojik Temelleri. Ankara: Araştırma Yayınları, 2009.
• Bozkurt, Mustafa. “Müslüman Kelamında Haberin Bilgi Değeri”. AÜİFD, c. XLVIII, s. 2, (2007): 83-100.
• Bulut, Mehmet. “İhve-i Selâse”. DİA, 22: 6-7, İstanbul: DVY, 2000.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Arap-İslâm Siyasal Aklı. çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Arap-İslâm Kültürünün Akıl Yapısı: Arap-İslâm kültüründeki bilgi sistemlerinin eleştirel bir analizi. çev. B. Köroğlu, H. Hacak, E. Demirli. 3. bsk., İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
• Canikli, İlyas. Hadislere Göre Yöneticilere İtaatin Sınırları. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2004.
• Canikli, İlyas. Siyasetin Kurucusu Olarak Hadis: Sünni Hadis Literatüründe Hilafet Problemi. İstanbul: Medrese Yayınları, 2006.
• Chittick, William C.. “İbn Arabî”. İslam Düşünce Tarihi -İslâm Felsefesi Tarihi içinde. Ed. S. H. Nasr- O. Leoman. çev. Ş. Öçal- H. T. Başoğlu. İstanbul: Açılım Kitap, 2007.
• Chittick, William C. “İbn Arabî Okulu”. İslam Düşünce Tarihi -İslâm Felsefesi Tarihi içinde. Ed. S. H. Nasr- O. Leoman. çev. Ş. Öçal- H. T. Başoğlu. İstanbul: Açılım Kitap, 2007.
• Coşkun, İbrahim. “Hz. Muhammed’in Evrensel Mesajını Gölgeleyen Bir Âmil: “Usulu’d-Din”de Haber-i Vahid’in Delil Sayılması”. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu (20-22 Nisan 2007) içinde. Çorum: İİD Yayınları. (2007): 137-152.
• Cüveynî, İmâmu'l-Haremeyn. el-Akîdetu’n-Nizâmiyye. thk. M. Zübeydî. Beyrut: Dâru’s-Sebili’r-Reşad- Dâru’n-Nefâis, 2003.
• Cüveynî, İmâmu'l-Haremeyn. İnanç Esasları Kılavuzu - Kitabü’l-İrşâd. çev. A. B. Baloğlu vd. Ankara: DVY, 2010.
• Cüveynî, İmâmu'l-Haremeyn. eş-Şâmil fî Usûli'd-Dîn. neşr. Helmut Klopher. Kahire: Dâru'l-Arab, 1988.
• Çetin, Abdurrahman. “Vâhidî”. DİA, 42: 438-439, İstanbul: DVY, 2012.
• Çelebi, İlyas. “İsim-Müsemmâ”. DİA, XXII: 548-551, İstanbul: DVY, 2000.
• Çelebi, İlyas. “Havas İlmi”. DİA, XVI: 517-521, İstanbul: DVY, 1997.
• Çelebi, İlyas. “Nihâyetu’l-İkdâm”. DİA, 33: 102-103, İstanbul: DVY, 2007.
• Çınar, Mahmut. İmâm Şa’rânî ve Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’ye Göre Nübüvvet İnancı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2013.
• Çınar, Mahmut. “Karşılaştırmalı Akâid Okumaları: Cüveynî-Kadı Abdülcebbâr Örneği”. KADER, c. XI, s. 1, (2013): 533-556.
• Çınar, Mahmut. “Mütekadimun Dönemi Kelam Alimlerine Göre Bilgi, Kaynakları ve Bunlar Arasındaki İrtibatın Keyfiyyeti”. Bilimname: Düşünce Platformu, s. XXI, (2011/2): 7-32.
• Çınar, Mahmut. “Peygamberi Diğer İnsanlardan Ayıran Üç Özellik: Vahiy, Mucize ve İsmet”. MÜİF. Din Eğitimi AD, s. XXI, (2011): 95-127.
• Çınar, Mahmut. İslami Literatürdeki Nur-i Muhammedi Anlayışının Nübüvvet Açısından Değerlendirilmesi. YYLT. İstanbul: MÜSBE, 2006.
• Çiftçi, Şaban. Günümüz Alevî-Bektâşî Kültüründe Hadis. YDT. Isparta: SDÜSBE, 2005.
• Değmiş, Zeki. Osmanlılarda İtikadi Mezhepler. YYLT. Van: YYÜSBE, 2006.
• Delibaş, Şükrü. Din'de Sapmalar ve Kur'an'a Dönüş. İstanbul: Ufuk Yayınları, 1998.
• Demir, Ahmet İshak. “Mütekaddimin Devri Kelamcılarına Göre Bilgi Kaynağı Olarak Keşf ve İlham”. YYLT, İstanbul: MÜSBE, 1993.
• Demir, Ahmet İshak, “İbnü’l-Mutahhar el-Hillî’ye Göre İmâmet”, AÜİFD, c. XLVI, s. 1, (2005): 85-102.
• Demirci, Osman. Osmanlı Medreselerinde Kelam Öğretimi (İznik, Bursa, Edirne, İstanbul). YDT. İstanbul: MÜSBE, 2012.
• Demirci, Osman. “Medrese Geleneğinde Akâid ve Kelâm İlmi”. Kelam Araştırmaları Dergisi, c. XI, s. 1, (2013): 253-269.
• Demirci, Osman. “Osmanlı Medrese Öğretiminde Eş‘arî Kelâm Kitaplarının Yeri ve Önemi”. Uluslararası İmam Eş’arî ve Eş’arîlik Sempozyumu Bildirileri 21-23 Eylül 2014 (Siirt Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi). Beyan Yayınları, c. I, (2015): 607-636.
• Demirci, Osman. “Medrese Geleneğinde Kelâm İlminin Meşrûiyeti Sorunu”. KTÜİFD, c. 3, s. 2, (2016): 7-38.
• Devvânî, Celâleddin. Celâl Şerhu el-Akâid el-Adudîyye. İstanbul: Matbaa-ı el-Hac Muharrem Efendi el-Bosnevî, yy., 1290.
• Devvânî, Celâleddin. Şerhu el-Akâid el-Adudîyye. Gelenbevî ale’l-Celâl kitabının içinde. [hamişinde üst tarafta Mercânî, alt tarafında ise Halhâlî’nin hâşiyesi mevcûttur.] Tabi' ve Naşir: Lofçalı Raşid. Eserin iki cildi birlikte ciltlenmiş: I. cilt: İstanbul: Matbaa-ı Ahmed İhsan, II. cilt: Dersaadet: İkdam Matbaası, 1323, 1326.
• Devvânî, Celâleddîn. Ahlâk-ı Celâlî Arapça Çevirisi. Yazma. Mütercim: belirsiz. Hattat: Muhammed Necib el-Eyyubî el-Maruf bi Suyulcizâde. Yazım tarihi: 1220. Nuruosmaniye Kütüphanesi, Eski Kayıt: 2325, Yeni Kayıt: 1909.
• Devvânî, Celâleddîn. Unmûzecu’l-Ulûm. thk. S.A. Tuysirkânî. Selâsu Resâil içinde. Meşhed, (1411): 263-340.
• Devvânî, Celâleddîn. Şevâkil el-Hûr fi Şerh Heyâkil en-Nûr. thk. S.A. Tuysirkânî. Selâsu Resâil içinde. Meşhed, (1411): 99-261.
• Devvânî, Celâleddîn. Şerhu Hutbeti’z-Zevrâ. thk. S. A. Tuysirkânî. Seb'u Resâil içinde. Tahran: Mîrâs-ı Mektûb, (2002/1381): 187-197. (İsmail Hacuî İsfehânî’nin eseriyle beraber basılmış).
• Devvânî, Celâleddîn. Şerhu Risâleti’z-Zevrâ. thk. S. A. Tuysirkânî. Seb'u Resâil içinde. Tahran: Mîrâs-ı Mektûb, (2002/1381): 201-225. (İsmail Hacuî İsfehânî’nin eseriyle beraber basılmış).
• Devvânî, Celâleddîn. Tefsir Sûret el-Kâfirûn. thk. S. A. Tuysirkânî. Selâsu Resâil içinde. Meşhed, (1411): 35-74.
• Devvânî, Celâleddîn. Tehlîliyye Şerhu Lâ İlâhe İllallah. tsh. ve Şerh: Ferişte Ferîdûnî Furûzende. Tahrân: İntişarat-ı Müessese-i Keyhân, 1373.
• Devvânî, Celâleddîn. Risâle İsbâtu’l-Vâcibi’l-Cedîde. thk. S. A. Tuysirkânî. Seb'u Resâil içinde. Tahran: Mîrâs-ı Mektûb, (2002/1381): 117-170 (İsmail Hacuî İsfehânî’nin eseriyle beraber basılmış).
• Devvânî, Celâleddîn. Risâle-i Sayhâ ve Sadâ. Yazma. Nuruosmaniye Kütüphanesi, No: 4989, vrk. 56/a-59/b.
• Devvânî, Celâleddîn. Tefsiru’l-Fatiha. Yazma. Süleymaniye Kütüphanesi, Carullah blm., no: 02074, vrk. 1/a-2/b.
• Devvânî, Celâleddîn. Levâmi el-İşrâk fi Mekârim el-Ahlâk/ Ahlâk-ı Celâlî. (1334) Leknev/Luknow: Matbaa-i Münşi Nevl-i Kişver, 1316/1898.
• Devvânî, Celâleddîn. Risâle fî İ'râbi Lâ İlâhe İllallâh. thk. Ahmet Gemi. EKEV, c. XVIII, s. 58, (2014): 723-737.
• Dünya, Süleyman. “Mukaddime” eş-Şeyh Muhammed Abduh Beyne el-Felâsife ve el-Kelâmiyyîn. (Hâşiyetu Şerhi’l-Akâid el-Adudîyye) içinde. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabîyye, (1958): 3-64.
• Elbânî, Muhammed Nasiruddin. “Âhâd Hadislerin Akâid ve Ahkâmda Hüccet Olması Meselesi”. çev. Ahmet Yıldırım. SDÜİFD, s. 9, (2002): 125-143.
• Erdemci, Cemalettin. “Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat’ın Kimliği ve Misyonu Üzerine”. Van: Bilge Adamlar Dergisi, s. 21-22, (2009): 60-66.
• Erdemci, Cemalettin. “Eş’ariliğin Selçuklu Siyasetinin Sistemleşmesindeki Rolü”. İİD, c. VII, s. 2, (2012): 7-32.
• Erdemci, Cemalettin. “Kelam İlminde Haberin Epistemolojik Değeri”. Din Bilimleri AAD [www.dinbilimleri.com], c. VI, s. 1, (2006): 153-176.
• Erdemci, Cemalettin. “Âmidî’de Haberin Epistemolojik Değeri”. Uluslararası Seyfuddîn Âmidî Sempozyumu Bildirileri içinde. İstanbul: Ensar Neşriyat, (2009): 193-209.
• Erdemci, Cemalettin. Kelam İlmine Giriş. İstanbul: Değerler Eğitim Merkezi [Dem], 2009.
• Erdemci, Cemalettin. “Kelam İlminde Akıl ve Naklin Etkinliği Problemi”. Elazığ: FÜİF "Kelam İlmi'nin Yeniden İnşasında Geleneğin Yeri" Sempozyumu (13-15 Eylül 2004), (2004): 329-344.
• Erdoğan, İsmail. “İşrâkîlik’in İslâm Felsefesi İçerisindeki Yeri ve Kaynakları”. FÜİFD, s. VIII, (2003): 159-177.
• Ergin, Osman Nuri. Türkiye Maarif Tarihi. İstanbul: Eser Neşriyat, 1977.
• Esen, Muammer. Kelam Tarihi -Kelam Ekolleri ve Görüşleri. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2006.
• Esen, Muammer. “Tekfir Söyleminin Dinî ve İdeolojik Boyutları”. AÜİFD, c. LII, s. 2, (2011): 97-110.
• Esen, Muammer. İman, İmanla İlişkili Kavramlar ve Temel İnanç Esasları. Ankara: İlâhiyat Yayınları, 2006.
• Fatiş, Emrullah. “İtikadi Fırka Tasniflari Üzerine”. ERÜİFD, s. 14, (2012): 21-37.
• Fazlıoğlu, İhsan. “Osmanlı Düşünce Geleneğinde “Siyasi Metin” Olarak Kelâm Kitapları”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, c. I, s. 2 [Türk Siyaset Tarihi (Tanzimat’a Kadar) Sayısı], (2003): 379-398.
• Fazlıoğlu, İhsan. “İslam Medeniyetine İlişkin Bir Kavram Okuması: İlmu’d-Dünyâ ve İlmu’d-Dîn”. Dîvân: İlmî Araştırmalar, (1996/2): 217-224.
• Gazzâlî, Ebu Hamid. İhyâu Ulumi'd-Din. çev. Ahmed Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınları, 1974.
• Gelenbevî, Ebu'l-Feth İsmail b. Mustafa. Hâşiye ala Şerhi’l-Celâl. İstanbul: Tabi' ve Naşir: Lofçalı Raşid, 1326. (Eserin iki cildi birlikte ciltlenmiş: I. cilt: Matbaa-ı Ahmed İhsan-1323; II. cilt: Dersaadet, İkdam Matbaası-1326. Sayfanın iç kısmı çizgi ile iki kısma ayrılmış üst tarafı Devvânî'nin, el-Îcî'nin Akâid'ine yapmış olduğu şerhdir. Alt tarafı ise Gelenbevî'nin bu şerhe yapmış olduğu hâşiyedir. Eserin hâmişinde de Mercânî ve Halhâlî hâşiyeleri mevcûttur.)
• Gölcük, Şerafeddin. Kelâm Tarihi- Kişiler Görüşler Eserler. 2. bsk., Konya: Esra Yayınları, 1998.
• Görgün, Tahsin. “Adudüddin el-Îcî”. DİA, XXI: 410-414, İstanbul: DVY, 2000.
• Güneş, Mehmet. M. A. Câbirî’nin Arap Aklını Tenkidi ve Arap-İslâm Geleneğini Okuma Biçimi. YYLT. Van: YYÜSBE, 2006.
• Hanefî, Hasan. “Ehl-i Sünnet Kurtuluşa Eren Fırka mıdır?”. Tarihte ve Günümüzde Ehl-i Sünnet içinde. İstanbul: Ensar Neşriyat, (2006): 359-373.
• Hansu, Hüseyin. Mutezile ve Hadis. Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2004.
• Hansu, Hüseyin. “Mu’tezile Araştırmalarında Kaynak Problemi”. Konya: Marife: Bilimsel Birikim, c. III, s. 3, (2003): 5-71.
• Hansu, Hüseyin. Mütevatir Haber -Bilgi Değeri ve İslam Düşüncesindeki Yeri. Van: Bilge Adamlar Yayınları, 2008.
• Harman, Ömer Faruk. “Şehristânî”. DİA, 38: 467-468, İstanbul: DVY, 2010.
• Harman, Vezir. “Osmanlı Dönemi Eş'arî Mezhebinin Güçlü Olmasının Muhtemel Sebepleri”. KADER, c. XIII, s.1, (2015): 167-189.
• Hatiboğlu, Mehmed Said. İslam’da ilk Siyasi Kavmiyetçilik: Hilafetin Kureyşlilği. Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2005.
• Hüsamîfer, Abdurrezzak. “İlliyet der Endişe-i Celâleddîn Devvânî ve Mollâ Sadrâ (Celâleddîn Devvânî ve Mollâ Sadrâ Düşüncesinde İlliyet)”. Hiredname-i Sadrâ Felsefe ve Kelâm dergisi, Kış s. LII, (1387): 27-39.
• İbn-i Arabî, Muhyiddin. el-Fütûhâtu’l-Mekkiyye. thk. Osman Yahyâ. Kahire: el-Mektebetu'l-Arabîyye, 1985.
• İbn-i Arabî, Muhyiddin. Fusûsu'l-Hikem ve't-Ta'likât Aleyh. i'dâd: Ebu'l-A'la el-Afîfî. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-Arabîyye, t.y.
• İbn-i Aşûr, M. Tahir. İslam İnsan ve Toplum Felsefesi. çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2000.
• İbn-i Fûrek, Ebubekir. Mucerredu Makâlâti’l-Eşarî. thk. Danıel Gımaret. Beyrut: Dar el-Machreq, 1987.
• İBN-i Haldûn. Mukaddime. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1983.
• İbn-i Haldûn. Şifâu's-Sâil li-Tehzîbi'l-Mesâil. thk. Muhammed b. Tawit et-Tancî. İstanbul: AÜİF, 1957.
• İdiz, Ferzende. “İmâm Suyûtî’nin İlm-ı Bâtın’a Dâir Bir Risâlesi: el-Bâhir fî Hükmi’n-Nebî bi’l Bâtın ve’z-Zâhir”. Erzurum: EKEV, c. XV, s. 48, (2011): 177-202.
• Şık, İsmail. “Eş’ari’nin Mutezile’den Ayrılmasının Nedenleri Üzerine Bir Deneme”. ÇÜİFD, c. IV, s. 1, (2004): 283-310.
• Kahraman, Hüseyin. “Kelâmdaki Bilgi Teorisinin Hadis İlmi Üzerindeki Etkileri”. Bursa: UÜİFD, c. XIV, s. 1, (2005): 89-110.
• Kahraman, Hüseyin. “Kelâmcı Bakış Açısının Hadisçilerin Sünnet Anlayışının Şekillenmesine Etkisi”. Günümüzde Sünnetin Anlaşılması [Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri 29-30 Mayıs 2004] içinde. Bursa: Kurav Yayınları, (2005): 199-205.
• Kara, Mustafa. “Hazreti Peygamber'in Tasavvufi Düşüncedeki Yeri”. DİD [Diyanet Dergisi], c. XXV, s. 4, Özel Sayı, (1989): 221-237.
• Karadaş, Cağfer. “Hadisciler, Kelâmcılar ve Sufilerin Hadis Anlayışlarına İki Örnek”. Bursa: UÜİFD, c. VI, s. 6, (1994): 261-266.
• Karadaş, Cağfer. “Mu'tezile Kelâm Okulunun Oluşum ve Gelişim Süreci”. Konya: Marife (Mu‘tezile Özel Sayısı), c. III, s. 3, (2003): 7-26.
• Karadaş, Cağfer. Ana Hatlarıyla Kelam Tarihi. 4. bsk., İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
• Karadaş, Cağfer. “Kelâmcıların İbn Arabî Düşüncesine Etkisi”. Bursa: UÜİFD, c. XI, s. 2, (2002): 87-96.
• Karadaş, Cağfer. “Muhyiddin İbn Arabî’nin İtikâdı”. TİAAD (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-1), c. IX, s. 21, (2008): 67-94.
• Karadaş, Cağfer. İbn Arabî’nin İtikâdî Görüşleri. İstanbul: Beyan Yayınları, 1997.
• Karadaş, Cağfer. “Muhyiddin İbnü'l-Arabî (İtikadî Görüşleri)”. DİA, XX: 516-520, İstanbul: DVY, 1999.
• Karlığa, Bekir. “Osmanlı Düşüncesinin Oluşumu”. Osmanlı (Düşünce) içinde. ed. Güler Eren. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, c. 7, (1999): 28-37.
• Kasımî, Cemaleddin. Kavâidu't-Tahdis min Funûni Mustalahi'l-Hadis. thk. M. Behcet Baytar. Beyrut: Dâru'n-Nefâis, 1993.
• Kâtib Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah. Keşf ez-Zünûn an Esami'l-Kütüb ve'l-Fünun. tsh. M. Ş. Yaltkaya. Kilisli R. Bilge. Ankara: M. Eğitim Bakanlığı, 1941.
• Kaya, Mahmut. “Behmenyâr b. Merzübân”. DİA, 5: 354-355, İstanbul: DVY, 1992.
• Kaya, Veysel. “Âlemin Ezelîliği Tartışmalarında Hocazâde’nin Yeri”. Bursa: Uluslararası Hocazâde Sempozyumu (22-24 Ekim 2010/ Bildiriler), (2011): 253-268.
• Keleş, Ahmet. “73 Fırka Hadisi Üzerine Bir İnceleme”. Konya: Marife- Bilimsel Birikim, c. V, s. 3, (2005): 25-45.
• Keleş, Ahmet. “Apokaliptik Hadis Edebiyatı ve Problemleri- “Hilafet Benden Sonra Otuz Senedir” Hadisi Örneği”. İSTEM: İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, c. IV, s. 7, (2006): 37-54.
• Kevserî, Muhammed Zâhid. “Gelenbevî İsmail Efendi”. çev. Musa Alak. İÜİFD, s. XI, (2005): 137-154.
• Kılavuz, Ahmet Saim. “Akaid”. DİA, II: 212-216, İstanbul: DVY, 1989.
• Kılıç, Mahmud Erol. “Muhyiddin İbnü’l-Arabî”. DİA, XX: 493-516, İstanbul: DVY, 1999.
• Kılıç, Rüya. “Osmanlı Sûfiliğinde İbnü'l-Arabî Etkisi: XVII. Yüzyıldan Üç Sûfî”. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi [Bilig: Bilim ve Kültür Dergisi], c. XL, (2007): 99-118.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri. “Hadis İlminde Metodoloji Sorunu”. Sünnetin Dindeki Yeri içinde. İstanbul: Ensar Neşriyat, (1995): 395-461.
• Koçkuzu, Ali Osman. Rivâyet İlimlerinde Haber-i Vâhitlerin İtikât ve Teşri Yönlerinden Değeri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1988.
• Köse, Mehmet. Şihâbüddîn el-Mercânî’nin İ'tikâdî Görüşleri. YYLT. Sakarya: SAÜSBE, 2009.
• Köse, Saffet. “Mezhep Görüşleriyle İlgili Farklı Nakiller”. İslâmî Sosyal Bilimler Dergisi, c. III, s. 1, (1995): 101-128.
• Kutlu, Sönmez. “Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmam Mâturîdî-Giriş”. İmam Mâturîdî ve Maturidilik / Tarihî Arka Plan, Hayatı, Eserleri, Fikirleri ve Maturidilik Mezhebi içinde. 2. bsk., Ankara: Kitâbiyât Yayınları, (2007): 17-55.
• Kutluer, İlhan. “Üç Perspektif: Kelâm, Felsefe, Tasavvuf”. İslâm Felsefesinin Sorunları içinde. Ankara: Elis Yayınları, (2003): 19-36.
• Mar'aşî, Allâme Kadı Nurullah Şüşterî (et-Tüsterî). Kitab-ı Müstetâb-ı Mecâlis el-Mü'minin. Tahran, 1365.
• Mercânî, Şihabuddin. Hâşiye ale'l-Celâl (el-Azbu’l-Furât ve’l-Mâu’z-Zülâlu’n-Nâfi’ li-Ğılleti Revâmmi’l-İbrâz li-Esrâri Şerhi’l-Celâl). [Devvânî'nin, el-Îcî'nin Akâid'ine yapmış olduğu şerhin hâşiyesidir]. Gelenbevî ale’l-Celâl kitabının hamişinde [hamişin üst tarafında Mercânî, alt tarafında ise Halhâlî’nin hâşiyesi mevcûttur.] Tabi' ve Naşir: Lofçalı Raşid. Eserin iki cildi birlikte ciltlenmiş: I. cilt: İstanbul: Matbaa-ı Ahmed İhsan, II. cilt: Dersaadet: İkdam Matbaası, 1323, 1326.
• Mert, Muhit. “Giriş”. Devvânî, “İnsanın Hakikati” içinde. (notlar ekleyerek çeviren) Dinî Araştırmalar, c. I, s. 2, (1998): 199-211.
• Namlı, Tuncer. “Kur’an’ın Ayet Kavramı Çerçevesinde Mucize Tasavvurumuz (Olağanüstü Beklentisi Yerine, Olağan içindeki Olağanüstülüğü Fark Etmek)”. Samsun’da Kur’an Günleri XI. Kur’an Sempozyumu içinde. (Kur’an ve Risalet, 25-26 Ekim 2008/Samsun), (2009): 125-139.
• Namlı, Tuncer. “İlke ve Olgu, Görüş ve Fıkra Süreçlerinde Mezheb”. Eski Yeni: Üç Aylık Düşünce Dergisi, s. XXV, (2012): 5-13.
• Nar, Ali. Akâid Risaleleri/ eşheru’r-resâil fi akideti ehlis-sünne ve’l-cemaa: (min ahdi’l-İmami’l-A’zam hatta asrina’l-hazır). (tercüme ve düzenleme). İstanbul: Beyân Yayınları, 1998.
• en-Nedvî, Ebu’l-Hasan Ali. Ricalu’l-fikr ve'd-da've fi'l-İslâm. 8. bsk., Kuveyt: Dâru’l-Kalem, 1989.
• Nesefî Ebu’l-Muîn Meymun b. Muhammed. Tebsiretü’l-Edille fi Usuli’d-Din. thk. Hüseyin Atay. Şa'ban Ali Düzgün, Ankara: DİBY, 2003.
• Okuyan, Mehmet. Kur'an-ı Kerim'e Göre Kabir Kavramı ve Kıyamet-Ahiret Süreci. İstanbul: Düşün Yayınları, 2013.
• Öngören, Reşat. “Bir Bilgi Kaynağı Olarak Tasavvufta Keşfin Değeri”. İÜİFD, s. V, (2002): 85-96.
• Öz, Mehmet. “Klasik Dönem Osmanlı Siyasi Düşüncesi: Tarihi Temeller ve Ana İlkeler”. Ankara: İAD, c. XII, s. 1. (1999): 27-33.
• Öz, Mustafa. “İbnü’l-Mutahhar Hillî”. DİA, 18: 37-39, İstanbul: DVY, 1998.
• Özafşar, Mehmet Emin. İdeolojik Hadisçiliğin Tarihi Arka Planı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1999.
• Özel, Ahmet. “Seyyid Ziyauddin el-Mar’aşî eş-Şüşterî”. DİA, 39: 277-279, İstanbul: DVY, 2010.
• Özen, Şükrü. “Teftâzânî”. DİA, 40: 299-308, İstanbul: DVY, 2011.
• Özervarlı, M. Sait. İbn Teymiyye’nin Düşünce Metodolojisi ve Kelâmcılara Eleştirisi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2008.
• Özkan, Halit. “Süyûtî”. DİA, XXXVIII: 188-198, İstanbul: DVY, 2010.
• Pattabanoğlu, Fatma Zehra. “16. Yüzyıl Osmanlı Düşüncesinde Felsefe-Kelâm İlişkisi”. Dört Öge, c. III, s. 5/Mayıs. (2014): 89-113.
• er-Râzî, Fahreddin. el-Metâlibu'l-Aliyye mine'l-İlmi'l-İlâhî. thk. Ahmed Hicâzî es-Sekka. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Arabi, 1987.
• er-Râzî, Fahreddin. Kelâm’a Giriş (el-Muhassal). çev. Hüseyin Atay. Ankara: AÜİFY, 1978.
• Rosenthal, Erwın I.J. Ortaçağda İslâm Siyaset Düşüncesi. çev. Ali Çaksu. İstanbul: İz Yayınları, 1996.
• es-Sâbûnî, Nûreddin. Mâtürîdiyye Akaidi. çev. Bekir Topaloğlu. (gözden geçirilmiş) 9. bsk., İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
• Sarıoğlu, Hüseyin. “Osmanlı’da Felsefe-Kelâm-Tasavvuf İlişkileri”. Osmanlı: bilim içinde. ed. Güler Eren. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, c. VIII, (1999): 220-221.
• Serbestzâde, Ahmed Hamdi. İlm-i Kelâmdan Akâid-i Adudîyye Şerhi Celâl Tercümesi. Trabzon: Serasi Matbaası, 1311.
• Sinanoğlu, Mustafa. “Tevhid İlmi”. DİA, XLI: 26-27, İstanbul: DVY, 2012.
• Sinanoğlu, Mustafa. “Şehristânî (Kelâma Dair Görüşleri)”. DİA, 38: 468-470, İstanbul: DVY, 2010.
• Sinanoğlu, Mustafa. “el-Mevâkıf”. DİA, 29: 422-424, Ankara: DVY, 2004.
• Sinanoğlu, Mustafa. “el-Makâsıd”. DİA, 27: 420-421, Ankara: DVY, 2003.
• Sülemî, Ebu Abdurrahman. Mes'eletu Derecati's-Sâlıkîn/ Tasavvufun Ana İlkeleri Sülemî'nin Risâleleri. trc. Süleyman Ateş. Ankara, 1981.
• Sülün, Murat. “Makâm-ı Mahmûd Ayetine Farklı Bir Yaklaşım”. AÜİFD, c. 50, s. 2, (2009): 13-38.
• Şâfiî, Hasan Mahmûd. Kelâm’a Giriş. çev. Süleyman Akkuş. İstanbul: Değişim Yayınları, 2009.
• Şahin, Kâmil. “Serbestzâde Ahmed Hamdi”. DİA, II: 72-73, İstanbul: DVY, 1989.
• Taşköprülüzâde, Ebu'l-Hayr İsamüddin Ahmed Efendi. Miftahu's-Saade ve Misbahu's-Siyade fî Mevzuati'l-Ulum. thk. K. Kamil Bekri, A. Ebü’n-Nur. Kahire: Dâru’l-Kütübi'l-Hadise, 1968.
• Taylan, Necip. “Bilgi”. DİA, VI: 157-161, İstanbul: DVY, 1992.
• Teftâzânî, Sadeddin Mesud b. Ömer b. Abdullah. Şerhu’l-Akâid/ Kelâm İlmi ve İslâm Akâidi. haz. Süleyman Uludağ. 7. bsk., İstanbul: Dergah Yayınları, 2015. (Arapça metin kitabın sonunda, sayfa 308’den sonra verilmiştir)
• Topaloğlu, Bekir - Çelebi, İlyas. Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İSAM Yayınları, 2010.
• Topaloğlu, Bekir. “Kıyamet”. DİA, XXV: 516-522, Ankara: DVY, 2002.
• Topaloğlu, Bekir. “Fırka”. DİA, 13: 35, İstanbul: DVY, 1996.
• Topaloğlu, Bekir. Kelâm İlmi Giriş. İstanbul: Damla Yayınları, 2014.
• Topaloğlu, Bekir. “Mezhep (Mezheplere Ayrılmanın Dinî Hükmü)”. DİA, XXIX: 532-534, Ankara: DVY, 2004.
• Topaloğlu, Bekir. “Allah”. DİA, II: 471-498, İstanbul: DVY, 1989.
• Toprak, Süleyman. “Kabir (Kelâm)”. DİA, 24: 37-38, İstanbul: DVY, 2001.
• Toprak, Süleyman. “Münker ve Nekir”. DİA, 32: 14-15, İstanbul: DVY, 2006.
• Tunç, Mazhar. “Suûd Selefiyyesi’nin Hadîs Anlayışı”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, c. IX, s. 17, (2017): 388-411.
• Turgut, Ali Kürşat. “Devvânî ve Enmûzecu’l-Ulȗm Adlı Eseri”. EKEV, c. XVIII, s. 59, (Bahar), (2014): 443-455.
• Tûsî, Nasirüddin. Tecrîdu'l-İ'tikâd. çev. Ayşe Betül Tekin. Tusi’nin Tecridü’l-İtikad’ı ve Şerhlerinde Varlık Ve Mahiyet içinde. YDT. İstanbul: MÜSBE, 2013.
• Uludağ, Süleyman. “Giriş”. Teftâzânî, Şerhu’l-Akâid (Kelâm İlmi ve İslâm Akâidi) içinde. 7. bsk., İstanbul: Dergâh Yayınları. (2015): 11-76.
• Uludağ, Süleyman. “Mârifet”. DİA, XXVIII: 54-56, Ankara: DVY, 2003.
• Uludağ, Süleyman. “Havas”. DİA, XVI: 517, İstanbul: DVY, 1997.
• Unan, Fahri. “Sahn-ı Seman”. DİA, XXXV: 532-533, İstanbul: DVY, 2008.
• Uzun, Mustafa. “Bihiştî Ramazan Efendi”. DİA, 6: 145-146, İstanbul: DVY, 1992.
• Uzun, Mustafa. “Fevzi Efendi”. DİA, 12: 506-509, İstanbul: DVY, 1995.
• Ünal, Harun. Uydurma Hadisler. Ed. T. Çakıcı. İstanbul: Mirac Yayınları, 2007.
• Ünalan, Abdullah. “Eş’arîlikte Haber-i Vâhidin Bilgi Değeri”. Uluslararası İmam Eş’arî ve Eş’arîlik Sempozyumu Bildirileri 21-23 Eylül 2014 (Siirt Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi). Beyan Yayınları, c. II, (2015): 715-733.
• Ünalan, Abdullah. “Baberti’nin Haber-i Vâhidi İtikadda Delil Olarak Kullanması -Şerhu Akîdeti’t-Tahaviyye Örneği-”. Kırıkkale: KÜİFD, c. I, s. 2, (2016): 15-44.
• Ünver, Ahmet Süheyl. İstanbul Üniversitesi Tarihine Başlangıç Fatih Külliyesi ve Zamanı İlim Hayatı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1946.
• Üzüm, İlyas. Celaleddin ed-Devvânî ve er-Risâle fi Mes'eleti Halkı'l-A’mâl Adlı Eseri (Edisyon Kritik). YYLT. İstanbul: MÜSBE, 1985.
• Üzüm, İlyas. “Mezhep (Giriş, Kelâm)”. DİA, XXIX: 526-532, Ankara: DVY, 2004.
• Üzüm, İlyas. “Mezhep (Literatür)”. DİA, XXIX: 534-537, Ankara: DVY, 2004.
• Vural, Resul. Celaleddin ed-Devvânî ve “Tarifli İlmi’l-Kelam” Adlı Eseri. YYLT. Sakarya: SAÜSBE, 2000.
• Yar, Erkan. “Müslüman Düşüncesinde İsa’nın Dünyaya İnişi Paradigması”. Dinî Araştırmalar, c. IV, s. 10, (2001): 141-160.
• Yavuz, Salih Sabri. “Ehl-i Hak”. DİA, 10: 512, İstanbul: DVY, 1994.
• Yavuz, Salih Sabri. “Fahreddin er-Râzî’ye Göre Epistemolojik ve İtikadi Açıdan Ahad Haber ve Kritiği”. İslâmî Araştırmalar, c. XVII, s. 3, (2004): 149-161.
• Yavuz, Yunus Vehbi. “Kelâm Kitaplarındaki İnanç Konuları ve Kullanılan Zayıf Hadîsler”. Kur’an Mesajı: İlmi Araştırmalar Dergisi, c. I, s. 7, (1998): 23-36.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Halku’l-Kur’ân”. DİA, 15: 371-375, İstanbul: DVY, 1997.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “el-Akâidu’l-Adudîyye”. DİA, II: 216, İstanbul: DVY, 1989.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Usûl-i Selâse”. DİA, XLII: 212, İstanbul: DVY, 2012.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Kelâm”. DİA, 25: 196-203, Ankara: DVY, 2002.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Kelâm”. DİA, 25: 194-196, Ankara: DVY, 2002. (Allah'a nisbet edilen sübûtî sıfatlardan biri).
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Kıyamet Alâmetleri”. DİA, XXV: 522-525, Ankara: DVY, 2002.
• Yavuz, Yusuf Şevki. Kur’an-ı Kerim’de Tefekkür ve Tartışma Metodu. Bursa: İlim ve Kültür Yayınları, 1983.
• Yazıcıoğlu, Mustafa Said. “XV. ve XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreselerinde İlm-i Kelâm Öğretimi ve Genel Eğitim İçindeki Yeri”. Ankara: AÜİFD, s. IV, (1980): 273-283.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur'an Dili: yeni mealli Türkçe tefsir. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• Yeşil, Mahmut. Va’z Edebiyatında Hadisler. Ankara: DVY, 2001.
• Yıldırım, Yasin. Osmanlı Kelâmcılarından İsmail Gelenbevî'nin Ulûhiyyet Anlayışı ve Mâturîdî Akaidi Açısından Değerlendirilmesi. YYLT. Kahramanmaraş: KSÜSBE, 2013.
• Yurdagür, Metin. Bibliyografik Bir Kelâm Tarihi Denemesi. İstanbul: Er-Tu Matbaası, 1989.
• Yüceer, İsa. Mu'tezile -Öncüleri ve Kelâmî Görüşleri. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi ofset bsk. tesisleri, 1995.
• Yüceer, İsa. “Kelam İlminin Felsefeleşme Süreci”. Van: YYÜİFD, c. III, s. 3, (2000): 35-62.
• Yüceer, İsa. Kelâm Felsefe Uzlaşması. Konya: Tablet Yayınları, 2007.
• Yüceer, İsa. Kelam Fırkalarında Yöntem. Konya: Tablet Yayınları, 2007.
• Yüceer, İsa. Kelam Hikmet İlişkisi. Konya: Tablet Yayınları, 2007.
• Yüceer, İsa. “Ana Konularıyla Mukayeseli İslam İnançları”. Bişkek: Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlmî Dergisi, s. V-VI, (2008): 117-130.