Being a Candidate for Special Talented Identity: Assessment of Parents' to the Student Identification Process Through Domestic Psychosocial Experiences

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 59 - 83, 31.07.2018

Pınar Özdemir-kemahlı , Şevket B. Kemahlı Halil Ekşi

Öz

This research was conducted for the purpose of examine the perception of the parents of children who participated in the BİLSEM student identification process after nominated to receive as special talented by their schools. It is also aimed to evaluate their views on the family psycho-social experiences during the identification process. In the research, interpretative phenomenological design as one of the qualitative research patterns was utilized. Eighteen families participated in the research during the period of group screenings of 2016-2017 academic year, BİLSEM student identification process. In the study, data were gathered through semi-structured interview form and interpretative phenomenological analysis method was used in data analysis. For the parents, the child's nomination for the identification process was considered to be different from his peers, successful in the name of himself and his child as well as high expectation in education and anxiety about not receiving identity. It can be said that participation in the student identification process has caused changes in many functions related to the family environment. Taking these findings into consideration, it is necessary for parents to be conscious about the fact that the child is a candidate for the student recognition process and that it is understood in accordance with the application and the literature. It is also recommended that protector/preventive counseling services be provided to all family members regarding the effects on the family.

Anahtar Kelimeler

Special talented, gifted, family, identification

Özel Yetenekli Tanısı Almaya Aday Olmak: Ebeveynlerin Öğrenci Tanılama Sürecini Aile İçi Psiko-Sosyal Deneyimler Üzerinden Değerlendirmesi

Öz

Bu çalışmada, okulları tarafından özel yetenekli tanısı almaya aday gösterilerek BİLSEM öğrenci tanılama sürecine katılan çocukların ebeveynlerinin, bu olguya ilişkin algılarının ve tanılama sürecindeki aile içi psiko-sosyal deneyimlere dair görüşlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan yorumlayıcı fenomenolojiden yararlanılmıştır. Araştırmaya 2016–2017 eğitim-öğretim yılı, BİLSEM öğrenci tanılama sürecinin grup taramaları aşamasında olan on sekiz aile katılmıştır. Araştırmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmış ve verilerin çözümlenmesinde yorumlayıcı fenomonoloji analizi yönteminden yararlanılmıştır. Ebeveynler için çocuğunun tanılama sürecine aday gösterilmesi; akranlarından farklı olması, kendisi ve çocuğu adına başarılı olmanın ifadesi olarak değerlendirildiği gibi sürecin eğitimde yüksek beklenti ve tanı alamama kaygısını da beraberinde getirtiği bulgulanmıştır. Çocuğun özel yetenekli tanısı almaya aday gösterilmesiyle başlayan sürecin aile ortamında değişikliklere sebep olduğu görülmüştür. Bu bulgular dikkate alınarak çocuğunun öğrenci tanılama sürecinde aday olmasının, uygulama ve literatüre uygun bir şekilde anlamlandırılması konusunda ebeveynlerin bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca sürecin aile üzerindeki etkilerine dair tüm aile bireylerine yönelik önleyici/koruyucu danışmanlık hizmetlerinin verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel yetenekli, üstün zekâlı, aile, tanılama

Kaynakça

• Altıntaş, E., & İlgün, S. (2015). The perception of gifted students' parents about the term of giftedness. Educational Research and Reviews, 10(5), 654-659.DOI:10.5897/ERR2014.2061 Retrieved from http://www.academicjournals.org/ERR, on 13.06.2017.
• Baykoç-Dönmez, N. (2014). Üstün; akıl, zekâ, deha, yetenek, dahiler-savantlar, gelişimleri ve eğitimleri.Ankara: Vize Yayıncılık.
• Belanger, J., & Gagne, F. (2006). Estimating the size of the gifted/talented population from multiple identification criteria. Journal for the Education of the Gifted, 30(2), 131-163. https://doi.org/10.4219/jeg-2006-258
• Berlin, J. E. (2009). It’s all a matter of perspective: Student perceptions on the impact of being labeled gifted and talented. Roeper Review, 31, 217-223. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1080/02783190903177580
• Belur, A. (2014). BİLSEM’e kayıt hakkı kazanan ve kazanamayan öğrencilerin anne/babalarının rehberlik gereksinimlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Busse, T., Dahme, G., Wagner, W. & Wieczerkowski, W. (1986). Teacher perceptions of highly gifted students in the United States and West Germany. Gifted Child Quarterly, 30, 55-60. Retrieved from http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/001698628603000202 on 19.06.2017.
• Carlson, J. & Yang, J. (2008). Adlerian family therapy. In Jordan, K. (Ed.). The quick theory reference guide (pp. 197-208). New York: Nova Science Publishers.
• Chan, D. W. (2002). Perceptions of giftedness and self-concepts among junior secondary students in Hong Kong. Journal of Youth & Adolescence, 31(4), 243-252. Retrieved from https://link.springer.com/article/10.1023%2FA%3A1015478015956?LI=true on 19.06.2017.
• Clark, B. (2015). Üstün zekâlı olarak büyümek evde ve okulda çocukların potansiyellerini geliştirmek. (Ü. Oğurlu ve F. Kaya, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Clemons, T. L. (2008). Underachieving gifted students: A social cognitive model. Roeper Review, 30(1), 69-78.
• Cooper, P. M. (2013). Parents' perceptions of how they serve the social and emotional needs of their intellectually identified gifted children. Doctoral dissertation, Texas Wesleyan University. Retrieved from https://search.proquest.com/openview/876615d02144f867e7ca82520 ece6982/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y on 21.06.2017.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni.(M. Bütün ve S.B. Demir, Çev.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cross, T. L., Coleman, L.J. & Stewart, R.A. (1993). Psychosocial diversity among gifted adolescents: An exploratory of two groups. Roeper Review, 17, 181-185. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1080/02783199309553532 on 28.06.2017.
• Cavkaytar, A., & Özen, A (2010). Aile katılımı ve eğitimi. G. Akçamete (Ed.), Genel eğitim okullarında özel gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (s. 169-202). Ankara: Kök Yayıncılık
• Çalışkan, M. (2017). Üstün yetenekli çocuklara sahip ailelerin aile işlevselliği. Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Çavuşoğlu, M. ve Semerci, N. (2015). Anne babaların BİLSEM’e devam eden özel yetenekli çocuklarına ilişkin görüşleri (Bartın İli Örneği) [Özel sayı]. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 325 – 335. Doi: 10.14686/BUEFAD.2015USOSOzelsayi13220.
• Dağlıoğlu, H. E., ve Alemdar, M. (2010). Üstün yetenekli bir çocuğun ebeveyni olmak. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 849-860. Erişim Tarihi 21.06.2017, http://www.tuzyeksav.org.tr/wp-content/uploads/2015/09/daglioglu-h.elif-alemdar-meral-ustun-yetenekli-bir-cocugun-ebeveyni-olmak.pdf
• Dağlıoğlu, H. E., ve Suveren, S. (2013). Okul öncesi dönem üstün yetenekli çocukların belirlenmesinde öğretmen ve aile görüşleri ile çocukların performanslarının tutarlılığının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 431-453. Erişim Tarihi 26.06.2017. http://www.kuyeb.com/pdf/tr/466d7b172417c0d2294e25cc56022fa431453.pdf
• David, H., Gill, M. & Raviv, I. (2009). Sibling relationship among eilat families with at least one gifted child. Gifted and Talented Internation, 24(2), 71-88. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1080/15332276.2009.11673531, on 04.07.2017.
• Del Prete, T. (1996). Asset or albatross?: The education and socialization of gifted students. Gifted Child Today, 19(2). Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=EJ530669 on 21.06.2017.
• Fisher, E. (1981). The effect of labeling on gifted children and their families. Roeper Review, 3(2), 49-51. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1080/02783198109552536, on 04.07.2017.
• Freeman, J. (2001). Gifted children grown up. Routledge.
• Fornia, G. L., & Frame, M. W. (2001). The social and emotional needs of gifted children:Implications for family counseling. Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, 9, 384-390. Retrieved from http://positivedisintegration.com/Fornia2001.pdf, on 04.07.2017.
• Gagne, F. (2008). Building gifts into talents: Brief overview of the DMGT 2.0. Unpublished manuscript, Université du Québec à Montréal (Canada).Retrieved from http://www.eurotalent.org/Gagne_DMGT_Model.pdf, on 14.07.2017.
• Goldenberg, I., & Goldenberg, H. (2008). Family therapy: An overview (7th Ed.). Belmont, CA: Brooks/Cole.
• Gordon, T. (1993). Etkili Öğretmenlik Eğitimi. (E. Aksay ve B. Özkan; Çev.). İstanbul: YA-PA Yayınları.
• Hodge, K.A. ve Kemp, C.R. (2006). Recognition gifted in the early years of school: perspectives of teachers, parents and children. Journal for the Education of the Gifted, 30,164-204 Retrieved from http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.4219/jeg-2006-259, on 14.07.2017.
• Hoge, R. & Renzulli, J. (1993). Exploring the link between giftedness and self-concept. Review of Educational Research, 63(4), 449-465. Retrieved from http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.3102/00346543063004449, on 14.07.2017.
• İdin, Ş., ve Kayhan, N. (2016). Avrupa birliği ülkeleri ve Türkiye'de ilköğretim döneminde üstün zekâlı-yetenekli öğrenciler için özel eğitim uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2). 17-31. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/aeukefd/issue/30439/367631, on 14.07.2017.
• Kapıkıran, Ş. (2016). Ebeveyn akademik başarı baskısı ve desteği ölçeğinin psikometrik değerlendirmeleri ve yapısal geçerlik: Ortaokul ve lise öğrencileri. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 62-83. http://dx.doi.org/10.12984/eed.07848
• Karadağ, F. (2015). Okul öncesi dönemde potansiyel üstün zekâlı çocukların belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Karakuş, F.( 2014). Üstün yetenekli çocukları olan anne babaların çocuklarının eğitimine yönelik algıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 289-304. http://dx.doi.org/10.7822/egt208+
• Kaufman, S. B. & Stenberg, R. J. (2008). Conceptions of giftedness. In S. I. Pfeiffer (Ed.), Handbook of giftedness in children (pp. 71-91). Springer Science + Business Media LLC, New York.
• Kaya, F., Ogurlu, Ü., Taşdemir, B., ve Toprak, Y. (2015). Türkiye’de üstün zekâya ilişkin sosyal temsiller. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 742-765. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/http-eku-comu-edu-tr/issue/5465/74208, on 19.07.2017.
• Koç, İ. (2016). Üstün zekâlı ve üstün yetenekli öğrenci velilerinin Bilim ve Sanat Merkezi'yle ilgili görüşleri: bir BİLSEM örneği. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi(ÜZEYAD), 3(3), 17-24. Erişim Tarihi 19.06.2017, http://jgedc.org
• Louis, B., & Lewis, M. (1992). Parental beliefs about giftedness in young children and their relation to actual ability level. Gifted Child Quarterly, 36(1), 27-31.
• Makel, C. (2009). Student and parent attitudes before and after the gifted identification process. Journal for the Education of the Gifted, 33(1), 126-143. Retrieved from http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/016235320903300106, 19.04.2017.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı, (2013). Üstün yetenekli bireyler strateji ve uygulama planı 2013-2017. Erişim Tarihi 11.07.2017, https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/005.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). 2016-2017 BİLSEM Öğrenci Tanılama Kılavuzu. Erişim Tarihi 19.07.2017, https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/11093901_bilim_ve sanat_merkezleri__20162017_kilavuzu.pdf.
• National Association for Gifted Children. (2008). A brief the history of gifted and talented education. Retrieved from http://www.nagc.org/resources-publications/resources/gifted-education-us/brief-history-gifted-and-talented-education, 13.05.2017.
• Neumeister, K. L. S., Adams, C. M., Pierce, R. L., Cassady, J. C., & Dixon, F. A. (2007). Fourth-grade teachers' perceptions of giftedness: Implications for identifying and serving diverse gifted students. Journal for the Education of the Gifted, 30 (4), 479 - 499. https://doi.org/10.4219/jeg-2007-503.
• Novotna, L. ve Sejvalova, J. (2002). Education of the gifted in the czech republic. İn F.J. Mönks & H. Wagner (eds), Development of human potential: İnvestment into our future (pp.116-119 ). ECHA.
• Öpengin, E. (2011). Üstün zekâlı öğrencilerin bakış açısıyla üstün zekâ etiketinin öğrencilerin çeşitli algıları üzerindeki etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Öpengin, E. ve Sak, U. (2012). Üstün zekâlı öğrencilerin bakış açısıyla üstün zekâ etiketinin öğrencilerin çeşitli algıları üzerindeki etkileri. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 2(1), 37-59. Erişim Tarihi 12.06.2017, http://www.tuzed.org/publications/cilt2/sayi1/opengin_sak_metin.pdf
• Özbay, Y. (2013). Üstün yetenekli çocuklar ve aileleri. Ankara: Hangar Marka İletişimi ve Reklam Hizmetleri.
• Özsoy, Y. (2014). Bilim ve Sanat Merkezi öğrenci, öğretmen ve velilerinin üstün yetenekli öğrenci kavramına ilişkin metaforları. Üstün Yetenekliler Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi (UYAD), 2(1), 74-87. Erişim Tarihi 01.05.2017, http://uyad.beun.edu.tr/
• Parkinson, M. L. (1990). Finding and serving gifted preschoolers. Understanding our gifted, 2(5), 1-13.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S.B. Demir, Çev.), Ankara: Pegem Akademi.
• Powell, T., & Siegle, D. (2000, Spring). Teacher bias in identifying gifted and talented students. The National Research Center on the Gifted and Talented Newsletter, (13-15). Retrieved from https://nrcgt.uconn.edu/newsletters/spring005/, on 15.07.2017.
• Renzulli, J. S. (2011). Kappan classic: What makes giftedness? Reexamining a definition. Phi Delta Kappan, 92(8), 81-88. Retrieved from https://gseuphsdlibrary.files.wordpress.com/2013/ 03/what-makes-giftedness.pdf, on 06.07.2017.
• Roda, A. (2013). Where their children belong: parents’ perceptions of the boundaries separating “gifted” and “non-gifted”educational programs. Columbia University. Retrieved from https://search.proquest.com/openview/b3039946d8ff00bc26bfba249e968c4e/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y,on 25.06.2017.
• Sak, U., Ayas, M. B., Sezerel, B. B., Öpengin, E., Özdemir, N. N., ve Gürbüz, S. D. (2015). Türkiye'de üstün yeteneklilerin eğitiminin eleştirel bir değerlendirmesi. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 5(2), 110-132.