Eğitim Örgütlerindeki Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Deneyimleri

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 4, 1590 - 1617, 31.10.2019

Filiz Tanrısevdi Pınar Yengin Sarpkaya Ruhi Sarpkaya

Öz

Bu araştırmanın amacı, Aydın ili Efeler ilçesi eğitim bölgesinde yer alan kamu eğitim örgütlerindeki
kadın yöneticilerin kariyer süreçlerinde karşılaştıkları engelleri ortaya çıkarmaktır. Nitel araştırma geleneği
içinde yorumsamacı olgubilim desenine göre planlanan araştırma, kadın yöneticilerin deneyimlerine ve bu
deneyimlerin onlar için taşıdığı anlama odaklandığı için betimleyici değil, yorumsamacı olgubilim
desenindedir. Araştırmanın çalışma grubunu 22 kadın yönetici oluşturmaktadır. Çalışmanın birincil verileri
yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Görüşmeler, alanyazın bilgisi ve önceki
araştırmalardan yararlanılarak hazırlanan bir görüşme formu yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın
birincil verilerinin analizinde betimleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; katılımcıların
profesyonel nedenlerle yönetici olmaya karar verdikleri, kadın yöneticilerin görev yaptıkları eğitim
örgütlerine önemli avantajlar kazandırabildikleri, eğitim örgütlerindeki kadın yönetici sayısının
yetersizliğinde toplumsal nedenlerin öne çıktığı, katılımcıların diğer kadın yöneticilerin ve kendi yaşadıkları
cam tavan engellerini değerlendirmelerinde daha çok örgütsel nitelikli cam tavan engellerine maruz
kaldıkları anlaşılmıştır. Araştırma sonuçlarından hareketle yöneticiliğe yeni başlayan kadın yöneticilere
örgüt bünyesinde deneyimli bir yönetici ve/veya öğretmenin rehberlik etmesi, kadınlar arası rekabet
olgusunun nitel veya nicel araştırmalarla irdelenmesi şeklinde karar vericiler ve araştırmacılara yönelik
çeşitli öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın yönetici, cam tavan sendromu, elma kurdu sendromu, kariyer engelleri, fenomenoloji, okul yöneticisi

Glass Ceiling Experiences of Women Administrators in Educational Organizations

Öz

The aim of this study was to reveal the obstacles faced by women administrators in public educational organizations in the education zone of Efeler district of Aydın province. In the qualitative research tradition, the research, which is planned according to the interpretive phenomenology pattern, is in the interpretive phenomenology pattern, not descriptive, because it focuses on the experiences of women
managers and the understanding that these experiences carry for them. The study group consisted of 22
female managers. The primary data of the study were collected using semi-structured interview technique.
The interviews were carried out with the help of an information form prepared on the basis of literature and
previous research. Descriptive method was used in the analysis of the primary data of the study. As a result of the research; it was understood that the participants decided to become executives for professional reasons, female managers could bring significant advantages to the education organizations where they worked, and that the social reasons were the main reasons for the lack of female managers in the educational organizations. Based on the results of the research, various recommendations have been made such as guidance of experienced managers and / or teachers to new women managers, who have just started to work in the organization, examining the phenomenon of competition among women through qualitative or quantitative research.

Anahtar Kelimeler

Women administrators, glass ceiling syndrome, apple worm syndrome, career barriers, phenomenology, school executive

Kaynakça

• Akarsu, B. (1979). Çağdaş felsefe akımları. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Akpinar-Sposito, C. (2013). Career barriers for women executives and the glass ceiling syndrome: the case study comparison between french and turkish women executives. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 75, 488-497. doi: 10.1016/j.sbspro.2013.04.053
• Anafarta, N., Sarvan, F. ve Yapıcı, N. (2008). Konaklama işletmelerinde kadın yöneticilerin cam tavan algısı: antalya ilinde bir araştırma. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 15, 111-137.
• Aslanargun, E. (2012). Do women principals really face with barriers in schools? critics of glass ceiling syndrome in turkey. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 255-264.
• Ayrancı, E. ve Gürbüz, T. (2012). Considering glass ceiling in turkey: ıdeas of executives in education sector regarding women in the workplace. International Journal of Human Resource Studies, 2(4), (126-151). doi: 10.5296/ijhrs.v2i4.2583
• Aytaç, S. (2001). Çift kariyerli eşler ve çalışma yaşamındaki yeri (1. Baskı). Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Aytaç, S. (2005). Çalışma yaşamında kariyer. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Babaoğlan, E. ve Litchka, P. R. (2010). An examination of leadership competencies of school principals in Turkey and The United states. Education and Science, 35(158), 58-74.
• Barutçugil, İ. (2002). İş hayatında kadın yönetici (1. Baskı). İstanbul: Kariyer Yayınları.
• Berg, B. L. ve Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (H. Aydın, Çev. Ed.). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Boydak Özan, M. (2009). Okul yöneticiliğinde cam tavan sendromunun yaşanmadığı bir ada örneği: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 15-33.
• Caceres-Rodriguez, R. (2011). The glass ceiling revisited: moving beyond discrimination in the study of gender in public organizations. Administration and Society, 45(6) 674-709. doi: 10.1177/0095399711429104
• Carrillo, P., Gandelman, N. ve Robano, V. (2014). Sticky floors and glass ceilings in Latin America. Journal of Economic Inequality, 12(3), 339-361. doi: 10.1007/s10888-013-9258-3
• Chua, V. (2013). Categorical sources of varieties of network ınequalities. Social Science Research, 42(5), 1236-1253. doi: 10.1016/j.ssresearch.2013.04.002
• Clevenger, L. ve Singh, N. (2013). Exploring barriers that lead to the glass ceiling effect for women in the U.S. Hospitality Industry. Journal of Human Resources in Hospitality & Tourism, 12(4), 376-399. doi: 10.1080/15332845.2013.790258
• Coleman, M. (2007). Gender and educational leadership in england: A comparison of secondary head teachers' views over time. School Leadership ve Management, 27(4), 383-399. doi: 10.1080/13632430701562991
• Coogan, P. A. ve Chen, C. P. (2007). Career development and counselling for women: Connecting theories to practice. Counselling Psychology Quarterly, 20(2), 191-204. doi: 10.1080/09515070701391171
• Creswell, J.W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün ve S.B. Demir Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Eagly, A. H. ve Carli, L. L. (2007). Through the labyrinth: the truth about how women become leaders. Boston: Harvard Business School Press.
• Ersoy, A. F. (2016). Fenomenoloji. Ahmet Saban ve Ali Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (ss. 51-109). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Frazier, E. M. (2005). Glass Ceiling: Fact or Myth. NAAAS Conference Proceedings (1929-1948), Scarborough. https://search.proquest.com/openview/8ccbcbf402dde5ffc0e163f991a4b9ce/1?pqorigsite=gscholar&cbl=40215 adresinden 15.09.2019 tarihinde edinilmiştir.
• Gedik, N. (2016). Olgubilim (Fenomoloji). M. Yaşar Özden ve Levent Durdu (Ed.), Eğitimde üretim tabanlı çalışmalar için nitel araştırma yöntemleri içinde (ss. 37-48). Ankara: Anı yayıncılık.
• Gegez, A. E. (2007). Pazarlama araştırmaları. İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Glesne, C. (2012). Nitel Araştırmaya Giriş. (A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu, Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Glesne, C. ve Peskin, A. (1992). Becoming qualitative researchers: An ıntroduction. NY: Longman.
• Haslam, S. A. ve Ryan, M. K. (2008). The road to the glass cliff: Differences in the perceived suitability of men and women for leadership positions in succeeding and failing organizations. Leadership Quarterly, 19(5), 530–546. doi: 10.1016/j.leaqua.2008.07.011
• Hymowitz, C. and Schelhardt, T.D. (1986). The Glass-ceiling: Why women can’t seem to break the ınvisible barrier that blocks them from top jobs. The Wall Street Journal, 57, D1, D4-D5.
• Jain, N. ve Mukherji, S. (2010). The perception of "glass ceiling" in ındian organizations: An exploratory study. South Asian Journal of Management, 17(1), 23-42.
• ILO (2018). World employment and social outlook trends for women 2018 global snapshot. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/--- publ/documents/publication/wcms_619577.pdf adresinden adresinden 29.03.2019 tarihinde edinilmiştir.
• Karaca, A. (2007). Kadın yöneticilerde kariyer engelleri: cam tavan sendromu üzerine uygulamalı bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kumar, P.A ve Sunder, K. (2012). Problems faced by women executives working in public sector banks in puducherry. International Journal of Marketing, Financial Services ve Management Research, 1(7), 180-193.
• Leathwood, C. (2005). Treat me as a human being-don't look at me as a woman: Femininities and professional ıdentities in further education. Gender and Education, 17(4), 387-409. doi: 10.1080/09540250500145221
• Li, P. (2014). Recent developments hitting the ceiling: An examination of barriers to success for Asian- American women. Berkeley Journal of Gender, Law and Justice, 29(1), 140-167. doi: 10.15779/Z38319S24H
• Lipshits-Braziler, Y. ve Tatar, M. (2012). Perceived career barriers and coping among youth in Israel: Ethnic and gender differences. Journal of Vocational Behavior, 80(2), 545–554. doi: 10.1016/j.jvb.2011.08.010
• Liu, S. (2013). A few good women at the top: The China case. Business Horizons, 56(4), 483-490. doi: 10.1016/j.bushor.2013.04.002
• Longo, P. ve Straehley, C.J. (2008). Whack! I've hit the glass ceiling! Women’s efforts to gain status in surgery. Gender Medicine, 5(1), 88-100. doi: 10.1016/S1550-8579(08)80011-3
• Mattis, M.C. (2004). Women entrepreneurs: Out from under the glass ceiling. Women in Management Review, 19(3), 154-163. doi: 10.1108/09649420410529861
• Maxwell, J. (1992). Understanding and validity in qualitative research. Harvard Educational Review, 62(3), 279-301.
• Merriam, S.B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Matthews, K. M. (2009). Degrees of separation? Early women principals in New Zealand state schools 1876-1926. Journal of Educational Administration and History, 41(3), 239-252. doi: 10.1080/00220620903072147
• McGuire, G. M. (2002). Gender, race and the shadow structure: A study of ınformal networks ınequality in a work organization. Gender ve Society, 16(3), 303–322. doi: 10.1177/0891243202016003003
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: A source book of new methods. London: SAGE Publications.
• Morrison, A. M. ve Von Glinow, M. A. (1990). Women and minorities in management. American Psychologist, 45(2), 200-208. doi: 10.1037/0003-066X.45.2.200
• Naff, K. C. (1994). Through the glass ceiling: Prospects for the advancement of women in the federal service. Public Administration Review, 54(6), 507-514. doi: 10.2307/976669
• Noe, R. A. (2010). İnsan kaynaklarının eğitimi ve geliştirilmesi (Çeviri C. Çetin). İstanbul: Beta Yayınları.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Peterson, M. (2004). What men and women value at work: Implications for workplace health. Gender Medicine, 1(2), 106-124. doi: 10.1016/S1550-8579(04)80016-0
• Ransdell, L. B. (2014). Women as leaders in kinesiology and beyond: Smashing through the glass obstacles. Quest, 66,150-168. doi: 10.1080/00336297.2014.895953
• Roldan, K. A. ve Stern, G. M. (2006). Minority rules: Turn your ethnicity into a competitive edge. New York: Harper Collins.
• Sefer, S. R. (2006). Üsküdar ilçesindeki okullarda çalışan bazı kadın yöneticilerin mesleklerine ilişkin beklenti ve sorunları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Shahtalebi, S. ve Yarmohammadian, M. H. (2012). Barriers to women managers climb the peaks of success. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 46, 3088–3092. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.06.016
• Snavely, K. (1993). Managing conflict over the perceived progress of working women. Business Horizons, 36(2), 17-22.
• Şahin, G. (2007). Eğitim örgütlerinde kadın yöneticilerin yeri ve kariyer sorunları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Vandenberghe, V. (2013). Are firms willing to employ a greying and feminizing workforce? Labour Economics, 22, 30-46. doi: 10.1016/j.labeco.2012.07.004
• WEF (2018). The global gender gap report 2018. https://www.weforum.org/reports/the-global-gendergap-report-2018 adresinden 29.03.2019 tarihinde edinilmiştir.
• WEF (2009). The global gender gap report 2009. https://www.weforum.org/reports/global-gender-gapreport-2009 adresinden 29.03.2019 tarihinde edinilmiştir.
• Weinberger, C. J. (2011). In search of the glass ceiling: Gender and earnings growth among U.S. college graduates in the 1990s. Industrial ve Labor Relations Review, 64(5), 949-980. doi: 10.1177/001979391106400506
• Wilson, E. (2014). Diversity, culture and the glass ceiling. Journal of Cultural Diversity. 21(3). 83-90.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: SeçkinYayıncılık.
• Yıldırım, K. (2010). Nitel araştırmalarda niteliği artırma. İlköğretim Online, 9(1), 79-92.
• Yüksel, A. ve Yüksel, F. (2004). Turizmde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Yüksel, A., Mil, B. ve Bilim, Y. (2007). Nitel araştırma neden nasıl niçin? Ankara: Detay Yayıncılık.