Öğretmenlerin Meslekî Gelişimleri: Engeller ve Öneriler

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 4, 1618 - 1650, 31.10.2019

Ertuğ Can

Öz

Eğitimde niteliğin geliştirilebilmesi için öğretmenlerin meslekî gelişimlerinin önündeki
engellerin belirlenmesi ve bu engellerin ortadan kaldırılmasına yönelik öneriler geliştirilmesi
büyük önem taşımaktadır. Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin meslekî gelişimlerinin
önündeki engelleri belirlemek ve bu alana yönelik öneriler geliştirebilmektir. Araştırmada, 24
katılımcıdan açık uçlu sorular yardımıyla yazılı olarak elde edilen veriler, nitel araştırma
yöntemleri ile incelenerek içerik analizi yardımıyla değerlendirilmiştir. Öğretmen ve yönetici
görüşlerine göre, öğretmenlerin meslekî gelişimlerinin engelleri; yasal, pedagojik, yönetsel ve
toplumsal nedenlere dayanmaktadır. Özellikle, öğretmen seçme, yetiştirme ve istihdamının
yetersizliği, eğitim politikalarındaki belirsizlik, eğitim sisteminin sürekli değişmesi, öğretmen
örgütlenmesinin yetersizliği, öğretmenlerdeki amaç ve motivasyon eksikliği ile öğretmenlerin
kariyer gelişimlerinin sağlanamaması, meslekî gelişimin engelleri olarak görülmektedir.
Araştırma bulgularına göre, öğretmenlerin meslekî gelişimlerinin önündeki engellerin ortadan
kaldırılabilmesi için, öğretmen yetiştirme, seçme ve istihdamının yeniden düzenlenmesi,
öğretmenlerin meslekî gelişimlerini sağlayacak eğitim politikası ve eğitim planlaması
yaklaşımlarının esas alınması, sağlıklı bir kariyer planlaması sistemi oluşturulması, yaşam
boyu öğrenme olanaklarının sağlanması, eğitimde yapılacak her türlü değişikliğin devlet
politikası olarak yürütülmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen yetiştirme, meslekî gelişim, öğretmenlik mesleği, öğretmenlikte gelişim

Professional Development of Teachers: Obstacles and Suggestions

Öz

In order to improve the quality in education, it is important to determine the
obstacles on the way of professional development of teachers and develop suggestions to
remove these obstacles. The aim of this research is to determine the obstacles on the way of
teachers’ professional development and develop suggestions accordingly. Data of the research
was gathered from 24 participants via open-ended questions with the answers written. The
data were analyzed via qualitative research methods using content analysis. According to the
views of the teachers and the administrators, the obstacles for teachers’ professional
development are based on legal, pedagogical, executive and social reasons. Especially the
insufficiency of selection, emplacement and employment of teachers, uncertainty of
educational politics, perpetual change of education system, insufficiency of teachers’
organizations and teachers’ lack of a goal and motivation are viewed as the obstacles for
teachers’ professional development. According to the results, the following can be suggested
in order to remove the obstacles for teachers’ professional development: regulation in
teachers’ selection, emplacement and employment, promotion of educational policies and
schedules supporting teachers’ professional development, formation of a healthy career
planning system, providing learning oppurtunities for a life time and management of every
change in education as a governmental policy.

Anahtar Kelimeler

Educating teachers, professional development, teaching profession, development in teaching

Kaynakça

• Akalın, S. (2014). Performans geribildirimi ile öğretmenlerin meslekî gelişimini destekleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 15(1), 57-68.
• Akar, H. (2016). Durum çalışması. A.Saban ve A.Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (s. 111-149). Ankara: Anı.
• Akyüz, Y. (2012). Türkiye’de öğretmenlerin toplumsal değişmedeki etkileri (1839-1950). Ankara: Pegem Akademi.
• Alkan, C. (1998). Öğretmenlik mesleğinde istihdam. Çağdaş Eğitim. 241, 12-18.
• Altınkurt, Y. ve Ekinci, C. E. (2016). Examining the relationships between occupational professionalism and organizational cynicism of teachers. Educational Process: International Journal, 5(3), 236-253.
• Avalos, B. (2011). Teacher professional development ın teachıng and teacher educatıon over ten years. Teaching and Teacher Education, 27(1), 10-20.
• Aydın, İ. (2018). Öğretmenlik kariyer evreleri ve öğretmenlerin meslekî gelişimi. International Journal of Human Sciences, 15(4), 2047-2065.
• Aydoğan, İ. (2002). MEB ilköğretim okulları yönetici ve öğretmenlerinin personel geliştirmeye ilişkin görüşleri (Kayseri İli örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baş, F. (2017). Matematik öğretmenlerinin eğitim araştırmalarını takip etme durumları ve araştırmalara yönelik tutumları: Türkiye örneği. Eğitim ve Bilim, 42(189), 249-267.
• Blandford, S. (2000). Managing professional development in schools. London: Routledge Taylor and Francis.
• Boydak Özan, M., Polat, H., ve Şener, G. (2014). Sınıf öğretmenlerinin meslekî gelişim eğitimlerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(20), 167-180.
• Bozak, A. ve Demirtaş, H. (2017). Alternatif bir meslekî gelişim yöntemi olarak meslektaş rehberliğinin uygulanabilirliği ve etkililiği. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8 (2), 16-40.
• Bozak, A., Yıldırım, M.C. ve Demirtaş, H. (2011). Öğretmenlerin meslekî gelişimi için alternatif bir yöntem: Meslektaş gözlemi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12(2), 65-84.
• Bümen, N.T., Ateş, A., Çakar, E., Ural, G. ve Acar, V. (2012). Türkiye bağlamında öğretmenlerin meslekî gelişimi: Sorunlar ve öneriler. Millî Eğitim Dergisi, 194, 31-50.
• Büyüköztürk, Ş., Akbaba-Altun, S. ve Yıldırım, K. (2010). Uluslararası öğretme ve öğrenme araştırması. Teaching and Learning International Survey (TALIS), Türkiye Ulusal Raporu, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü.
• Can, G. (2001). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. M. Gültekin (Ed). Öğretimde planlama ve değerlendirme içinde (s.207-222). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Can, E. (2013a). Öğretmenlerin geliştirilmesi gereken yeterlilik alanı: Araştırma yapma ve proje geliştirme. Uluslararası Katılımlı 22.Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı içinde (s.307). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 5-7 Eylül 2013, Eskişehir.
• Can, E. (2013b). Öğretmenlik kariyer sistemi: Sorunlar ve öneriler. IV. Eğitim Yönetimi Forumu (EYFOR-IV) içinde (s.71). 3-5 Ekim 2013, Balıkesir.
• Can, E. (2014a). Eğitimde güncel sorunlar. 6.Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi içinde (s. 67-68). Hacettepe Üniversitesi 5-8 Haziran 2014, Ankara.
• Can, E. (2014b). Öğretmenlerin meslekî örgütlenme sorunları ve öneriler. V. Eğitim Yönetimi Forumu (EYFOR-V) içinde (s.152-153). Necmettin Erbakan Üniversitesi, 11-13 Eylül 2014, Konya.
• Can, E. (2015). Qualitative Obstacles in Turkish Education System and Suggestions. Anthropologist, 20(1-2), 289-296.
• Can, E. (2016a). Öğretmen adaylarının görüşlerine göre öğretmenlik mesleğinin sorunları ve çözüm önerileri. IIIrd Internatıonal Eurasıan Educatıonal Research Congress içinde (s.1429-1431). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 31 Mayıs- 3 Haziran 2016, Muğla.
• Can, E. (2016b). Öğretmenlik mesleğine ilişkin metaforlar. 8.Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi içinde (s.437-438). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 5-8 Mayıs 2016, Çanakkale.
• Can, E. (2017). Öğretmenlik mesleği: Mevcut durum ve uygulamalar. E. Babaoğlan, E.Kıral, A.Çilek ve F.G.Yılmaz (Ed). Eğitime farklı bakış içinde (s.41-56). Ankara: EYUDER Yayınları.
• Cemaloğlu, N. (2002). Öğretmen performansının artırılmasında okul yöneticisinin rolü. Millî Eğitim Dergisi,153-154. https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/153 154/cemaloglu.htm, web adresinden 30 Ocak 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Craft, A. (2001). Continuing professional development. A practical quide for teachers and schools. London: Psychology Press.
• Creswell, J.W. (2014). Araştırma deseni. S.B. Demir (Çev. Ed.), Ankara: Eğiten.
• Creswell, J.W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev.Ed.), Ankara: Siyasal.
• Çeliköz, N. (2003). Bir meslek olarak öğretmenlik ve etiği. M. Ç. Özdemir (Ed). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: Asil Yayınları.
• Çiftçi, E. (2008). Türkiye’de Millî Eğitim Bakanlığı tarafından müzik öğretmenlerine verilen hizmet içi eğitimin incelenmesi ve müzik öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Darling-Hammond, L., Hyler, M.E. & Gardner, M. (2017). Effective teacher professional development. Palo, Alto, CA: Learning Policy Institute.
• Day, C. (2002). Developing teachers: The challenges of lifelong learning. Routledge.
• Demir, M.K. ve Arı, E. (2013). Öğretmen sorunları-Çanakkale İli örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (1), 107-126.
• Demirel, Ö. (2004). Öğretimde planlama ve değerlendirme, öğretme sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demirkol, M. (2010). İlköğretim okullarında öğretmenlere yönelik okul temelli hizmet içi eğitim etkinliklerinin değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 188,158-173.
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y.S. (2005). The sage handbook of qualitative research. California: Sage. Eğitim Bir-Sen. (2018). Öğretmenlik meslek kanunu taslağı. http://www.ebs.org.tr/manset/4754/ogretmenlik-meslek-kanunu-beklentileri-karsilayacaksekilde- acilen-cikarilmalidir, web adresinden 26 Aralık 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Eğitim Reformu Girişimi (ERG). (2009). Eğitim izleme raporu 2009. İstanbul: ERG Sabancı Üniversitesi, Temmuz 2010. https://www.egitimreformugirisimi.org/yayin/egitim-izlemeraporu- 2009/, web adresinden 10 Mart 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Eğitim Reformu Girişimi (ERG). (2015). Öğretmen politikalarında mevcut durum ve zorluklar. İstanbul: ERG Sabancı Üniversitesi, http://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/ uploads/2017/03/ERG_%C3%96%C4%9Fretmen-Politikalar%C4%B1nda-Mevcut- Durum-ve-Zorluklar.pdf, web adresinden 30 Ocak 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Ekiz, D. (2003). Teacher professionalism and curriculum change: Primary school teachers’ views of the new science curriculum. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 47-61.
• Elçiçek, Z. ve Yaşar, M. (2016). Türkiye’de ve Dünya’da öğretmenlerin meslekî gelişimi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(9), 12-19.
• Erden, M. (2005). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Erişti, B. (2008). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. I.K.Yurdakul (Ed.), Öğretmenlikte meslekî gelişim içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No:2592.
• Eroğlu, M. ve Özbek, R. (2018a). Öğretmenlerin meslekî gelişim kavramına ilişkin metaforik algıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11(59), 754-765.
• Eroğlu, M. ve Özbek, R. (2018b). Development of professional development activities scale for teachers. Journal of Current Researches on Social Science, 8(3), 185-208.
• Fidel, R. (1984). The case study method: A case study. https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/33415874/study_case.pdf?AWSAccessKe yId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1549635472&Signature=UieQZO14LQsuB7s 5vBK7G0cco4c%3D&response-contentdisposition=inline%3B%20filename%3DStudy_case.pdf, web adresinden 8 Şubat 209 tarihinde erişilmiştir.
• Gökdere, M. ve Çepni, S. (2004). Üstün yetenekli öğrencilerin fen öğretmenlerinin hizmet içi ihtiyaçlarının değerlendirilmesine yönelik bir çalışma; Bilim Sanat Merkezi örneklemi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (2), 1-14.
• Gözütok, D. (2000). Öğretmenliğimi geliştiriyorum. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Guskey, T.R. (1997). Research needs to link professional development and student learning. Journal of Staff Development, 18 (2), 36-40.
• Guskey, T.R. (2000). Evaluating professional development. California: Corwin Press.
• Gülmez, M. (2010). Öğretmenlerin Statüsü Tavsiyesi (1966 ILO/UNESCO Ortak Belgesi). Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
• Gündüz, H. B. (2003). Bir meslek olarak öğretmenlik. M. D. Karslı (Ed.), Öğretmenlik Mesleğine Giriş içinde. Ankara: Pegem A yayıncılık.
• Günel, M. ve Tanrıverdi, K. (2014). Dünya’da ve Türkiye’de hizmetiçi eğitimler: Kurumsal ve akademik hafıza(kayıpları)mız. Eğitim ve Bilim, 39 (175), 73-94.
• Gündüz, Y. ve Can, E. (2011). Öğretmenlerin eğitim sistemi ve uygulamalarına ilişkin güncel sorunları algılama düzeylerinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 745-774.
• Gürkan, T. (2001). Öğretmenin nitelikleri ve görevleri. E. Sözer (Ed.), Öğretmenlik mesleğine giriş içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Hoşgörür, V. (2005). İletişim. Z. Kaya (Ed.), Sınıf yönetimi içinde. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• İlğan, A. (2012). Öğretmenlerin meslekî gelişimi ve denetimi. Ankara: Anı Yayıncılık
• İlğan, A. (2013). Öğretmenler için etkili meslekî gelişim faaliyetleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 41-56. http://sosyaldergi.usak.edu.tr/Makaleler/844587448_ozel_say%c4%b1_2.pdf, web adresinden 13 Mayıs 2014 tarihinde erişilmiştir.
• İzci, E. ve Eroğlu, M. (2016). Eğitimde teknoloji kullanımı kursu hizmet içi eğitim programının değerlendirilmesi. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1666-1688.
• Karaca, D. (2015). İlk ve ortaokullarda bürokratikleşme düzeyinin öğretmen profesyonelliğine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Kesen, İ. ve Öztürk, M. (2019). Etkili öğretmen meslekî gelişimi, etkinlik temelli öğretmen eğitimi yaklaşımı, 266. İstanbul: Seta Yayınları, Şubat 2019.
• Knight, P. (2002). A systemic approach to professional development: learning as practice. Teaching and teacher education, 18(3), 229-241.
• Korkmaz, İ. (2015). Öğretmenlerin meslekî gelişimlerinde okul yöneticileri ve denetmenlerin etkililiğinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi (INESJOURNAL), 2 (4), 55-64.
• Lieberman, A. (1995). Practices that support teacher development: Transforming conceptions of professional learning. NSF Evaluation Forums 1992-1994, National Science Foundation, 67- 78. https://www.nsf.gov/pubs/1995/nsf95162/nsf_ef.pdf#page=58, web adresinden 3 Şubat 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Marshall, C., & Rossman, B.G. (2006). Designing qualitative research. California: Sage. Marston, S.H. (2010). Why do they teach? A comparison of elemantary, high school and college teachers. Education, 131(2), 437-454.
• Mayring, P. (2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş. A.Gümüş ve M.S. Durgun (Çev. Ed.), Ankara: Bilgesu. Miles, M. B.& Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London, UK: Sage.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2012). Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün 11.09.2012 tarih ve 26404 sayılı “Bilimsel Toplantılar” konulu yazısı.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2014). 19.Millî Eğitim Şûrası Kararları. http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/35/27/719973/dosyalar/2015_02/02041102_19.mi llieitimuraskararlar.pdf, web adresinden 7 Şubat 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2014). Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün 27.08.2014 tarih ve 3572005 sayılı “Bilimsel Toplantılar” konulu yazısı.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2015). Millî Eğitim Bakanlığı 2015-2019 Stratejik Planı. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/10052958_10.09.2015sp17.15imzasz.pdf, web adresinden 7 Şubat 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Güçlü yarınlar için 2023 eğitim vizyonu belgesi. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf, web adresinden 20 Aralık 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://otmg.meb.gov.tr/belgeler/otmg/Yeterlikler.pdf, web adresinden 10 Mayıs 2014 tarihinde erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEY Y_GENEL_YETERLYKLERY.pdf, web adresinden 14 Aralık 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Öğretmen strateji belgesi 2017-2023. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_06/09140719_Strateji_Belgesi_Resmi_Gazete _sonrasY_ilan.pdf, web adresinden 5 Şubat 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Millî Eğitim Temel Kanunu. (1973). http://mevzuat.meb.gov.tr/html/temkanun_1/temelkanun_1.html,web adresinden 15 Mayıs 2018 tarihinde edinilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Uygulama öğrencilerinin Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim öğretim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına ilişkin yönerge, https://oygm.meb.gov.tr/www/uygulama-ogrencilerinin-mill-egitim-bakanligina-bagli-egitimogretim- kurumlarinda-yapacaklari-ogretmenlik-uygulamasina-iliskin-yonerge/icerik/668, web adresinden 17 Ekim 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Odabaşı, F. (2008). Öğretmenlikte meslekî gelişimin kuramsal ve kavramsal yapısı. I. K.Yurdakul (Ed.), Öğretmenlikte meslekî gelişim içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No:2592.
• Okçabol, R. (2004). Öğrenci, öğretmen, öğretmen adayı ve öğretim elemanı gözüyle öğretmen yetiştirme. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı içinde. İnönü Üniversitesi, 6-9 Temmuz 2004, Malatya.
• On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). (2019, 23 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 30840 (Mükerrer)). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/07/20190723M1-1-1.pdf, web adresinden 17 Ekim 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Önen, F., Mertoğlu, H., Saka, M. ve Gürdal, A. (2009). Hizmet içi eğitimin öğretmenlerin öğretim yöntem ve tekniklerine ilişkin bilgilerine etkisi: Öpyep örneği. Ahi Evran Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (10), 9-26.
• Özdemir, M., Civelek, Ş., Çetin, Y.E., Karapınar, N., ve Özel, D. (2015). Öğretmenlerin eğitimsel, çevresel ve sosyal sorunları (Şırnak ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 163-181.
• Özer, B. (2004). In-sevice training of teachers in Turkey at the beginning of the 2000s. Journal of In- Service Education, 30(1), 89-100.
• Özoğlu, M. (2010). Türkiye’de öğretmen yetiştirme sisteminin sorunları. SETA-Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Yayınları,17.
• Özpınar, M. ve Sarpkaya, R. (2010). Köyde görev yapan sınıf öğretmenlerinin sorunları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 17-29.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün ve S.B. Demir (Çev. Ed.), Ankara: Pegem Akademi.
• Reese, S. (2010). Bringing effective professional development to educators. Techniques: Connecting Education and Careers (J1), 85(6), 38-43.
• Saban, A. (2000). Hizmet içi eğitimde yeni yaklaşımlar. Millî Eğitim Dergisi, 145, 25-30.
• Sandholtz, J.H. & Ringstaff, C. (2013). Assessing the impact of teacher professional development on science instruction in the early elementary grades in rural US schools. Professional Development in Education, 39(5), 678-697.
• Scales, P., Pickering, J., Senior, L., Headley, K., Garner, P. & Boulton, H. (2011). Continuing professional development in the lifelong learning sector. New York, USA: Open University Press.
• Seferoğlu, S.S. (2001). Sınıf öğretmenlerinin kendi meslekî gelişimleriyle ilgili görüşleri, beklentileri ve önerileri. Millî Eğitim Dergisi, 149, 12-18.
• Seferoğlu, S.S. (2004). Öğretmen yeterlilikleri ve meslekî gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
• Senemoğlu, N. (2007). Öğrenci görüşlerine göre öğretmen yeterlikleri. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~n.senem/makaleler/ogretmen_yeterli.htm, Web adresinden 5 Şubat 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Singh, K. (2007). Quantitative social research methods. New Delhi: Sage.
• Sparks, D. & Loucks-Horsley, S. (2007). Five models of staff development for teachers. Within: Ornstetin, A.C., Pajak, E.J. ve Ornstein, S.B. Contemporary Issues in Curriculum. 303-326. USA: Pearson.
• Stake, R.E. (1995). The art of case study research, 49-68. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Şişman, M. (2000). Öğretmenliğe giriş. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• TED.(2009).Öğretmen yeterlikleri. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• TED.(2018). Öğretmenlik meslek kanunu öneri metni. Türk Eğitim Derneği. https://tedmem.org/download/ogretmenlik-meslek-kanunu-oneri-metni?wpdmdl=2925, web adresinden 5 Şubat 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Teddlie, C. ve Tashakkori, A. (2015). Karma yöntem araştırmalarının temelleri. Y.Dede ve S.B. Demir (Çev.), Ankara: Anı Yayıncılık.
• TEDMEM. (2014). Öğretmen gözüyle öğretmenlik mesleği, TEDMEM rapor dizisi:3, Ankara.
• TEDMEM. (2016). Öğretmenlerin profesyonelleşmesinin desteklenmesi. https://tedmem.org/memnotlari/ degerlendirme/ogretmenlerin-profesyonellesmesinin-desteklenmesi, web adresinden 4 Şubat 2019 tarihinde erişilmiştir.
• TEDMEM. (2018). 2017 eğitim değerlendirme raporu (TEDMEM Değerlendirme Dizisi:4). Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• TEDMEM. (2019a). TALIS 2018 sonuçları ve Türkiye üzerine değerlendirmeler (TEDMEM Analiz Dizisi 6). Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• TEDMEM. (2019b). 2018 eğitim değerlendirme raporu (TEDMEM Değerlendirme Dizisi 5). Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• Tekışık, H.H. (1986). Türkiye’de öğretmenlik mesleği ve sorunları. Çağdaş Eğitim Dergisi, 11(116),1-9. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/88438, web adresinden 24 Aralık 2018 tarihinde edinilmiştir.
• Telese, J.A. (2012). Middle school mathematics teachers’ professional development and student achievement. The Journal of Educational Research, 105(2), 102-111.
• Tezcan, M. (1996). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Feryal Matbaası.
• Turhan, M. ve Yaraş, Z. (2013). Öğretmen ve öğrencilerin öğretmen, disiplin, müdür, sınıf kuralları, ödül ve ceza kavramlarına ilişkin metafor algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 129-145.
• Uygun, S. (2012). Basında öğretmen sorunları. Millî Eğitim Dergisi, 194, 72-91.
• Ünal, S. ve Ada, S. (1999). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayını.
• Wells, M. (2014). Elements of effective and sustainable professional learning. Professional Development in Education. 40 (3), 488-504.
• Yaşar, Ş. (2001). Bir meslek olarak öğretmenlik. Öğretmenlik mesleğine giriş içinde. E.Sözer (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Yaşar, Ş. (2008). Öğretmenlik mesleği ve öğretmenin nitelikleri. Eğitim bilimine giriş içinde. M.Gültekin (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No:1825.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (2003). Case study research: Design and methods. (2nd ed.). London: Sage.
• Yirci, R. (2017). Öğretmen profesyonelliğinin önündeki engeller ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 503-522.
• YÖK. (1998). Fakülte-Okul İşbirliği. Ankara: YÖK/Dünya Bankası Millî Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi.
• YÖK. (2018). Öğretmen yetiştirme lisans programları uygulama yönergesi. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmenyetistirme- lisans-programlari, web adresinden 17 Ekim 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Yurdakul, I.K. (2008). Öğretmenlikte meslekî gelişimi etkileyen faktörler ve karşılaşılan sorunlar. Öğretmenlikte meslekî gelişim içinde. I.K.Yurdakul (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No:2592.
• Zainal, Z. (2007). Case study as a research method. Retrieved from http://psyking.net/htmlobj- 3837/case_study_as_a_research_method.pdf, 08 February 2019.