The Necessity of Value Education According to the Opinions of Pre-service Primary Teachers and Functionality of Life Science Course

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 599 - 628, 30.04.2020

Aslı Gündoğan

Öz

The aim of this study was to determine the necessity of value education and functionality of pre-service primary teachers of life science course. Research was designed in the basic qualitative research methods. 60 pre-service primary teachers from the department of primary school teaching at a public university participated in the study. Research data were collected through open-ended questionnaires and daily plans; those were analyzed by content analysis method. According to the results, pre-service primary teachers found value education necessary in terms of individual, social, educational and universal. They explained the value education in the life science course in terms of its suitability to the nature of the course, its contribution to the child and society, problems and suggestions. Pre-service primary teachers think that there should be values of love, respect, patriotism and responsibility. They included responsibility and sensitivity in their daily plans and prefered to teach values through value transfer approach.

Anahtar Kelimeler

Primary school, life science course

Sınıf Öğretmeni Adaylarının Görüşlerine Göre Değer Eğitiminin Gerekliliği ve Hayat Bilgisi Dersi Bağlamında İşlevselliği

Öz

Sınıf öğretmeni adaylarının değer eğitiminin gerekliliği ve Hayat Bilgisi dersi bağlamındaki işlevselliğini belirlemeyi amaçlayan bu araştırma temel nitel araştırma deseninde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesi sınıf öğretmenliği programında öğrenim gören toplam 60 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırma verileri açık uçlu anket ve günlük planlar yoluyla toplanmıştır. Açık uçlu anketler ve günlük planlar içerik analizi yoluyla analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre sınıf öğretmeni adaylarının değer eğitimini bireysel, toplumsal, eğitsel ve evrensel bakımdan gerekli bulmuşlardır. Öğretmen adayları Hayat Bilgisi dersinde değer eğitimini dersin doğasına uygunluk, çocuğa ve topluma katkısı, sorunlar ve öneriler temalarıyla açıklamışlardır. Sınıf öğretmeni adayları Hayat Bilgisi dersinde en çok sevgi, saygı, vatanseverlik ve sorumluluk değerlerinin olması gerektğini düşünmüşlerdir. Son olarak sınıf öğretmeni adayları hazırladıkları günlük planlarda en çok sorumluluk ve duyarlılılk değerlerine yer vermiş; değer öğretiminde çoğunlukla değerleri doğrudan aktarma yoluyla öğretmeyi tercih etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, Hayat Bilgisi dersi

Kaynakça

• Acun, İ., Yücel, C., Önder, A. ve Tarman, B. (2013). Değerler: kim ne kadar değer veriyor? Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 191-206. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/202327 adresinden alınmıştır.
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/302506 adresinden alınmıştır.
• Akınoğlu, O. (2002). Hayat bilgisi öğretimi. C. Öztürk ve D. Dilek (Eds.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss.1-13). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aladağ, S. ve Kuzgun, M. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının “değer” kavramına ilişkin metafor algıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(29), 163-193.
• Aydın, E. ve Sulak, S. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının “değer” kavramına yönelik metafor algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 482-500 doi: 10.14686/buefad.v4i2.5000148420
• Aydın, Ö. (2008). Sorumluluk ve yardımseverlik odaklı karakter eğitimi programının 7. sınıf öğrencilerinin ahlaki olgunluk düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, M. Z. (2010). Okulda değerler eğitimi. Eğitime Bakış, 6(18), 16-19.
• Bahçe, A. (2010). Hayat bilgisi öğretiminde değerlerin kazandırılma düzeylerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Bal, Ö. ve Anılan, H. (2019). Hayat bilgisi dersi değer eğitiminde örnek olay yönteminin kullanılması: Bir eylem araştırması. Milli Eğitim, 48, 1, 177-202. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/926354 adresinden alınmıştır.
• Cangöz, İ. (2012). İletişim kuramları. Gürcan, İ. H. (Ed.). Medya ve İletişim (s. 50-71). Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi Yayınları: Eskişehir.
• Cereci, S. (2012). Medyanın işlevi: Gerçeklerin ötelenmesi sorunu. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (2), 1-12 doi: 10.9761/JASSS_567
• Chase, J. (2010). The additive effects of values clarification training to an online goal-setting procedure on measures of student retention and performance. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Nevada, Reno.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (2nd ed.). US: Sage Publications, Inc.
• Çelikkaya, T. ve Filoğlu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541-1556. https://hdl.handle.net/20.500.12513/576 adresinden alınmıştır.
• Demir, K., ve Demirhan-İşcan, C. (2007). Hayat bilgisi dersinde değerler ve değerler eğitimi. 1. Ulusal İlköğretim Kongresi. 15-17 Kasım 2007, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Deveci H. ve Selanik-Ay, T. (2009). İlköğretim öğrencilerinin günlüklerine göre günlük yaşamda değerler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 167-181. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi6pdf/deveci_ay.pdf adresinden alınmıştır.
• Dunlop, F. (2005). Democratic Values and the Foundations of Political Education. J. M. Halstead and M. J. Taylor (Eds.). Values in education and education in values içinde (pp.66-76). London: Taylor & Francis.
• Ekşi, H. (2003). Temel insani değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: Karakter eğitimi programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 79-96. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/302619 adresinden alınmıştır.
• Elkatmış, M. (2016). Okul kültüründe demokrasinin yeri. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.). Farklı yönleriyle değerler eğitimi içinde (s.41-76). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Erbil-Kaya, M. (2015). Okulöncesi dönemde değerler eğitiminde okul-öğretmen ve ailenin rolü. S. Yağan Güder (Ed.). Okulöncesi ve ilkokul döneminde değerler eğitimi içinde (s.57-72). Ankara: Eğiten Kitap.
• Erdem, A. R. (2007). Eğitim fakültesi kültürünün önemli bir öğesi: Değerler (Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Eurasian Journal of Educational Research, 26, 95-108.
• Ergin, E. ve Karataş S. (2014). Öğretmenlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri: Bir durum çalışması. Journal of Educational Sciennes, 2(1), 33-45. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/148784 adresinden alınmıştır.
• Fahyuni, E. F., & Bandono, A. (2017). The use of value clarification technique-based- picture story media as an alternative media to value education in primary school. Harmonia: Journal of Arts Research And Education, 17(1), 68-74. doi:10.15294/harmonia.v17i1.7469
• Fritz, M. R. (2015). Knowing their values: A phenomenological study examining undergraduate leadership students' values clarification. Unpublished Doctoral Dissertation, The Florida State University, Florida.
• Geçit, Y. ve Gencer, G. (2011). Hayat bilgisi dersinde kazandırılması beklenen değerlere ilişkin veli görüşleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 78-90. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/185612 adresinden alınmıştır.
• Glesne, C. (1998). Becoming qualitative researchers: An introduction. NY: Longman.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. A. Ersoy, P. Yalçınoğlu). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gündoğan, A. (2019). Milli değerlerin içselleştirilmesinde hayat bilgisi dersinin rolü. A. F. Arıcı ve M. Başaran (Ed.). Milli Eğitim üzerine yazılar içinde (s.125-141). İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Gündoğan, A. (2020). İlkokul öğrencilerin gözünden hayat bilgisi dersi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1), 31-53. doi: 10.18039/ajesi.681910
• Güngör, E. (1993). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar: Ahlak psikolojisi, ahlaki değerler ve ahlaki gelişme. Profesörlük tezi. Ankara: Ötüken.
• Gürdoğan-Bayır, Ö.; Çengelci-Köse, T. ve Deveci, H. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarına göre ilkokullarda değer eğitimi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 17(3), 317-339. http://kefad2.ahievran.edu.tr/archieve/pdfler/Cilt17Sayi3/JKEF_17_3_2016_317-339.pdf adresinden alınmıştır.
• Güzel-Candan, D. ve Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/202223 adresinden alınmıştır.
• Halstead, J. M. (2005). Liberal values and liberal education. J. M. Halstead and M. J. Taylor (Eds.). Values in education and education in values içinde (pp.15-30). London: Taylor & Francis.
• Hawkes, N. (2005). Does teaching values improve the quality of education in primary schools? A study about the impact of introducing values education in a primary school. Unpublished Doctoral Dissertation, Kellogg College, University of Oxford: Michaelmas.
• Karabacak, N. (2016). Sınıf öğretmenlerinin mesleki değerleri üzerine nitel bir çalışma. Yayımlanmamış doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Kılınç, F. E. (2015). Okulöncesi dönemde değerlerin kapsamı. S. Yağan Güder (Ed.). Okulöncesi ve ilkokul döneminde değerler eğitimi içinde (s.21-35). Ankara: Eğiten Kitap.
• Korch, A. (2009). Values education in the American school system. Unpublishing Master Thesis, Rowan University.
• Kujur, D. (2007). A study of the impact of value clarification strategies for enabling students of class VIII to deal with value conflicts. Unpublished Doctoral Dissertation, Maharaja Sayajirao University of Baroda, India.
• Kurtdede-Fidan, N. (2015). Hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi. M. Gültekin (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi içinde (s.249-266). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kurtulmuş, M. (2009). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde değerlerin kazandırılmasında kullanılan değer analizi yaklaşımının etkililiğinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Kurtulmuş, M., Tösten, R. ve Gündaş, A. (2014). İlköğretim 1. kademe öğretmenlerinin değerler eğitimi sürecinde karşılaştıkları sorunlar. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 281-305. https://ded.dem.org.tr/gorsel/pdf/ded-27-makale-11.pdf adresinden alınmıştır.
• Leenders, H. & Veugelers, W. (2009). Different perspectives on values and citizenship education. J. Zajda and H. Daun (Eds.) In Global values education: Teaching democracy and peace (pp.21-34). Newyork: Springer.
• MEB, (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• MEB, (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1. 2. ve 3. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018122171428547- HAYAT%20B%C4%B0LG%C4%B0S%C4%B0%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI.pdf adresinden alınmıştır.
• Mergler, A. G., & Spooner-Lane, R. (2012). What pre-service teachers need to know to be effective at values-based education. Australian Journal of Teacher Education, 37(8). Doi: 10.14221/ajte.2012v37n8.5
• Meydan, A. (2010). Hayat bilgisi öğretiminde değerlerin kazandırılma düzeylerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Özden, M. ve Saban, A. (2017). Nitel araştırmalarda paradigma ve teorik temeller. A. Saban ve A. Ersoy (Ed.). Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (s.1-29). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Öztürk, E. (2013). Hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi ve örnek uygulamalar. S. Öğülmüş (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen el kitabı içinde (s.425-477). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Preston, R. (1995). A descrıptıve study of values educatıon programs ın texas publıc elementary schools. Unpublished Doctoral Dissertation, Graduate Comical of the University of North Texas in Partial Fulfillment of the Requirements, Denton, Texas.
• Rokeach, M. & Regan, J. F. (1980). The role of values in the counseling situation. The Personnel and Guidance Journal, 58(9), 576-582. doi: 10.1002/j.2164- 4918.1980.tb00454.x
• Schwartz, S. H. & Sagiv, L. (1995). Identifying culture-specifics in the content and structure of values. Journal of Cross-Cultural Psychology, 26(1), 92-116. doi: 10.1177/0022022195261007
• Şimşek, N. (2013). Hayat bilgisinde kişisel nitelik (değer) öğretimi. International Journal of Social Science, 6(1), 1325-1346. doi: 10.9761/JASSS_511
• Ulusoy, K. (2017). Hayat bilgisi dersinde değerler ve değerler eğitimi. B. Tay (Ed.). Etkinlik örnekleriyle hayat bilgisi öğretimi içinde (s.323351). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Uzunkol, E. (2014). Hayat bilgisi dersinde değerlerin öğretimi. S. Şimşek (Ed.). Sınıf öğretmenleri ve adayları için hayat bilgisi öğretimi içinde (s.125-156). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Uzunkol, E. ve Yel, S. (2016). Effect of value education program applied in life studies lesson on self-esteem, social problem-solving skills and empathy levels of students. Education and Science, 41(183), 267-292 doi: 10.15390/EB.2016.5550
• Yaşar, Ş., Gültekin, M. ve Gürdoğan-Bayır, Ö. (2013). Sınıf öğretmenlerinin bakış açısıyla küreselleşmenin değerlere ve değer eğitimine yansıması. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 339-369. https://ded.dem.org.tr/gorsel/pdf/ded-26-makale-12.pdf adresinden alınmıştır.
• Yaşaroğlu, C. (2018). Öğretim programlarında değerler: Hayat bilgisi dersi örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 725-733. doi: 10.18506/anemon.394551
• Yazar, T. (2016). Toplumsal yaşam ve değerler. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.). Farklı yönleriyle değerler eğitimi içinde (s.95-114). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yeşil, R. ve Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 65-84. https://hdl.handle.net/20.500.12513/134 adresinden alınmıştır.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8.bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, N. ve Turan, S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi dersi öğretim programındaki değerlerin kazandırılma sürecine yönelik görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 420-437. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/63490 adresinden alınmıştır.
• Yiğittir, S. (2010). İlköğretim öğrenci velilerinin okullarda kazandırılmasını arzuladığı değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(19), 207-223. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/302490 adresinden edinilmiştir.
• YÖK. (2017). Öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans- Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf adresinden edinilmiştir.