Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerinin Öğrenme-Öğretme Sürecine Yönelik Yeterlikleri Kazandırması Yönünden Değerlendirilmesi

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 3, 28 - 86, 06.02.2015

Derya Kara Mustafa Sağlam

https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.2c3s2m

Öz

Bu araştırmada, öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin öğretmen adaylarına öğrenme-öğretme sürecine (planlamauygulama-değerlendirme) yönelik yeterlikleri kazandırması yönünden değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri kapsamındaki öğrenme-öğretme sürecine yönelik yeterlikler altında yer alan performans göstergeleri temel alınmıştır. Durum çalışması olarak desenlenen araştırmada belge incelemesi, görüşme, gözlem ve günlükler yoluyla toplanan verilerin analizinde tümevarım analizi ve betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, araştırmanın sınırlılıkları doğrultusunda, öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin ilgili performans göstergelerini karşıladığı belirlenmiştir. Öğretim elemanlarının da öğrenme-öğretme sürecine yönelik performans göstergelerinin derslere yansıdığını düşündükleri belirlenmiştir. Bunun yanı sıra araştırma kapsamındaki öğretmen adaylarının öğrenme-öğretme sürecine yönelik performans göstergelerinin yaklaşık yarısını kazanmış oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Öğretmen Eğitimi Programları, Öğretmenlik Meslek Bilgisi Dersleri, Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri, Öğrenme-Öğretme Süreci, Öğretmen Adayı

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin öğrenme etkinliklerini düzenleme ve gerçekleştirme çabalarında zorlanma düzeyleri [Elektronik versiyon]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, VI(II), 89-110.
• Akdağ, M., Bedir, G., ve Demir, S. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler ve fen bilgisi derslerinin öğretiminde öğretmenlerin derse giriş etkinliklerine ilişkin öğrenci görüşleri [Elektronik versiyon]. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 1-18.
• Anadolu Üniversitesi. (2005). Anadolu üniversitesi eğitim fakültesi 2004-2005 öğretim yılı lisans programları katalogu. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Anadolu Üniversitesi. (2010). Anadolu üniversitesi eğitim fakültesi 2010-2011 öğretim yılı lisans
• programları katalogu. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Arslan, S. ve Özpınar, İ. (2008). Öğretmen nitelikleri: ilköğretim programlarının beklentileri ve eğitim fakültelerinin kazandırdıkları [Elektronik versiyon]. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 2(1), 38-63.
• Ataman, A. (1998). Eğitim fakültelerinin yeniden yapılanmasının düşündürdükleri [Elektronik versiyon]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15, 263-270.
• Ayan, M. (2011). Eğitim Fakültelerinin sınıf öğretmenliği bölümü programlarının öğretmenlik mesleği genel yeterliklerini kazandırma düzeyi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Baki, A. (2010). Öğretmen eğitiminin lisans ve lisansüstü boyutlardan değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Özel sayı. 11(3), 15-31.
• Birgin, O. ve Gürbüz, R. (2008) Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi [Elektronik versiyon]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 163-180.
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research in education (an introduction to theory and methods). Fifth edition. USA: Pearson Education.
• Brook, D. L. (1992). Issues of researcher role and subjectivity in research on educational change in South Africa. Proceedings of the Fifth Annual Qualitative Research in Education Conference, Athens.
• Caires, S. & Almeida, S., L. (2005). Teaching practice in ınitial teacher education: its impact on student teachers’ Professional skills and development [Elektronik versiyon]. Journal of Education for Teaching: International Research and Pedagogy, 31(2), 111-120.
• Can, N. (2004). Öğretmenlerin geliştirilmesi ve etkili öğretmen davranışları [Elektronik versiyon]. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 103-119.
• Coşkun E., Gelen, İ., Öztürk, E. P. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretimi planlama, uygulama ve değerlendirme yeterlik algıları [Elektronik versiyon]. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 140-163.
• Creswell, J. W. (2005). Educational research (planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research). İkinci baskı. New Jersey: Prentice-Hall Inc. Volume 2 / Issue 3, 2014
• -
• Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: ilk ve ortaöğretim [Elektronik versiyon]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
• Çelik F. ve Önal, A. S. (2005). Öğretimde planlama ve değerlendirme dersi öğretim programının değerlendirilmesi [Elektronik versiyon]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 31-49.
• Duman, E. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının program geliştirme yeterlikleri hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi (Ankara üniversitesi ve Kırıkkale üniversitesi örnekleri). Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Dünya Bankası. (2011). Türkiye’de temel eğitimde kalite ve eşitliğin geliştirilmesi: zorluklar ve seçenekler. Rapor No:54/31-TR. http://siteresources.worldbank.org/TURKEYINTURKISHEXTN/Resources/455687-1326904565778/EducationQualityReport2011-tr.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş (nitel, nicel ve eleştirel kuram metodolojileri). Ankara: Anı yayıncılık.
• Erişen, Y., Çeliköz, N. (2003). Öğretmen adaylarının genel öğretmenlik davranışları açısından kendilerine yönelik yeterlilik algıları [Elektronik versiyon]. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 427-440.
• Gelbal, S. ve Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin Ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar [Elektronik versiyon]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33: 135-145.
• Gelen, İ ve Özer, B. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9) 39-55.
• Glesne, C. (2011). Becoming qualitative researchers (an intruduction). Dördüncü Baskı. Boston: Pearson Publication.
• Goubeaud, K. & Yan, W. (2004). Teacher educators’ teaching methods, assessments, and grading: A comparison of higher education faculty’s instructional practices [Elektronik versiyon]. The Teacher Educator, 40(1), 1-16.
• Güngördü, A. (1999). Öğretmenlik deneyimi ve öğretmenlik uygulaması: fakülte-okul işbirliği [Elektronik versiyon]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 19, 455-459.
• Güven, İ. (2004). Etkili bir öğretim için öğretmenden beklenenler [Elektronik versiyon]. Milli Eğitim Dergisi, 16.
• Hakan, A. ve diğerleri. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri alanlarındaki hizmetiçi eğitim gereksinimleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. No:2215.
• Haverback, H. R. & Parault, S., J. (2011). High efficacy and the preservice reading teacher: A comparative study. Teaching and Teacher Education. 27, 703-711.
• Kahyaoğlu, M ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz-yeterliklerine ilişkin görüşleri [Elektronik versiyon]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1) 73-84. Cilt 2 / Sayı 3, 2014
• -
• Kaldi, S. (2009). Student teachers’ perceptions of self-competence in and emotions/stress about teaching in initial teacher education. Educational Studies, 35(3), 349-360.
• Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmeni yetiştirme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 1-13.
• Kılıç A. ve Acat, B. M. (2007). Öğretmen adaylarının algılarına göre öğretmen yetiştirme programlarındaki derslerin gereklilik ve işe vurukluk düzeyi [Elektronik versiyon]. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 21-37.
• Kızılçaoğlu, A. (2005). Eğitim fakültelerinde yeniden yapılandırma sürecine ilişkin eleştiriler ve öneriler [Elektronik versiyon]. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(14), 132-140.
• Korkmaz, A. (2004). Son öğretmen yetiştirme modeli. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi, Ankara.
• Korkmaz, Ö., Usta, E. ve Güzeller, C. (2009) Öğretmen adaylarının doğru eğitim yazılımı seçmeye yönelik değerlendirme yeterlikleri [Elektronik versiyon]. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 135-142.
• Kömür, Ş. (2010). Teaching knowledge and teacher competencies: a case study of Turkish preservice English teachers [Elektronik versiyon]. Teaching Education, 21(3), 279-296.
• Kumral, O. ve Saracaloğlu S. (2011). Eğitsel eleştiri modeli ile sınıf öğretmenliği meslek bilgisi dersleri programının değerlendirilmesi [Elektronik versiyon]. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 106-118.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2002). Öğretmen yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2003). Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim ve Öğretim Çalışmalarının Planlı Yürütülmesine İlişkin Yönerge [Elektronik versiyon]. Tebliğler Dergisi, 2551.
• MEB. (2005). Öğretmen Genel Yeterlikleri Çalışması Mevcut Durum Tespit Raporu. http://otmg.meb.gov.tr/YetGenel.html adresinden elde edilmiştir.
• MEB. (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Tebliğler Dergisi, 2590.
• MEB. (2011). Ulusal Öğretmen Strateji Belgesi.
• http://kesan.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_06/19115157_ulusalogr.docx
• Oğuzkan, F. (1984). Öğretmen Eğitimi. Eğitim bilimleri sempozyumu, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara.
• Okçabol, R. (2004). Öğrenci, öğretmen, öğretmen adayı ve öğretim elemanı gözüyle öğretmen yetiştirme!. XIII. Ulusal eğitim bilimleri kurultayı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Öksüz, Y., Çevik, C. Baba, M., Güven, E. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının sınıf yönetimine ilişkin algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Elektronik versiyon]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 99-113.
• Özdemir Özden, D. & Özden, M. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi yeterliklerini kazanma düzeylerinin belirlenmesi: Dumlupınar üniversitesi örneği [Elektronik versiyon]. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22), 175-186.
• Özer, B. (1990). 1990’li yılların başında Türkiye’de öğretmen yetiştirme–sorunlar ve çözüm önerileri-. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(27), 27-35. Volume 2 / Issue 3, 2014
• -
• Öztürk, C. (2005). Türkiye’de dünden bugüne öğretmen yetiştiren kurumlar. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları no:3744.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Üçüncü basım. Thousand Oaks: Sage publications.
• Sağlam, M. ve Kürüm, D. (2005). Türkiye ve Avrupa birliği ülkelerinde öğretmen eğitiminde yapısal düzenlemeler ve öğretmen adaylarının seçimi [Elektronik versiyon]. Milli Eğitim Dergisi, 33(167).
• Sağlam, M., Yüksel, İ. ve Atik Kara, D. (2007). Ardışık ve kaynaşık öğretmen yetiştirme modellerinin öğretmen adaylarına öğretme ve öğrenme sürecine ilişkin öğretmen yeterliklerini kazandırma düzeyi. III. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu (17-19 Ekim 2007).
• Sandholtz, J. H. (2011). Preservice teachers’ conceptions of effective and ineffective teaching practices. Teacher Education Quarterly. 38(3), 27-47.
• Senemoğlu, N. (2003). 21. yüzyılda öğretmen eğitimi: Türkiye’de öğretmen eğitiminin değerlendirilmesi paneli. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2).
• Şeker, H., Deniz, S., Gürgen, İ. (2005). Tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlikleri üzerine değerlendirmeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 42, 237-253.
• Şimşek, H. (2005). Eğitimde reform ve değişim kararlılığı. Eğitim Fakültelerinde Yeniden Yapılanmanın Getirdiği Sorunlar” paneli, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Şişman, M. (2009). Öğretmen yeterlikleri: modern bir söylem ve retorik [Elektronik versiyon]. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 63-82.
• Taşdemir, M. (2006). Sınıf öğretmenlerinin planlama yeterliklerini algılama düzeyleri [Elektronik versiyon]. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 287-307.
• Taşkın Ş. Ç. ve Hacıömeroğlu, G. (2010). Meslek bilgisi derslerinin öğretmen adaylarının profesyonel gelişimindeki önemi [Elektronik versiyon]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(II), 165-174.
• TED (2009). Öğretmen yeterlikleri. Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• Toprakçı, E., Yücel, H., Bilbay, A., Bağcıvan, E., Çakırer, İ., Bayraktutan, İ. (2010). Öğretmen ve öğretmen adaylarının Türk milli eğitiminin genel amaç ve ilkelerinden haberdarlık düzeyi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(4), 971-999.
• Türkoğlu, A., Öğülmüş S. ve Arı R. (2006). Öğretmenlik meslek bilgisi çalışma grubu raporu. Öğretmen Yetiştirme Milli Komitesi Toplantısı. http://yok.gov.tr/egitim/ogretmen/formasyon_dersleri.doc adresinden elde edilmiştir.
• Uzuner, Y. (2007). Baş makale: özel eğitimden örneklerle eylem araştırmaları. (Ayrı baskı). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(2).
• Ünver, G., Bümen, N. T., Başbay, M. (2010). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans derslerine öğretim elemanı bakışı: Ege üniversitesi örneği [Elektronik versiyon]. Eğitim ve Bilim, 35(155).
• Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme sorunları [Elektronik versiyon]. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7). Cilt 2 / Sayı 3, 2014
• -
• Yalçınkaya, M., Niederauer, S. ve Baytekin, O. F. (2007). Öğretmen adaylarının çatışma çözüm davranışları. 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi Tokat, 735-742.
• Yaman, S. ve Karamustafaoğlu, S. (2011). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına yönelik yeterlik algı düzeylerinin incelenmesi [Elektronik versiyon]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(2), 53-72.
• Yavuz, G. (2011). Öğretmen adaylarının öğrenme öğretme ve ölçme değerlendirme alanındaki yeterliklerine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Yeşil, R. (2008). Aday öğretmenlerin öğrenme-öğretme ilkelerini uygulama yeterlikleri [Elektronik versiyon]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 637-652.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Beşinci basım. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Yin, R.Y. (2003). Case study research (design and methods). Üçüncü basım. Thousand Oaks: Sage publications.
• YÖK. (1999). Türkiye’de öğretmen eğitiminde standartlar ve akreditasyon. Öğretmen Eğitimi Dizisi. Ankara: Yükseköğretim kurulu yayını.
• YÖK. (2007). Öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri –öğretmenin üniversitede yetiştirilmesinin değerlendirilmesi (1982-2007). Ankara: Yükseköğretim kurulu yayını
• YÖK. (2011). TYYÇ temel alan yeterlikleri-öğretmen yetiştirme ve eğitim bilimleri. http://www.tyyc.sakarya.edu.tr/raporlar/14_EGITIMBILIMLERI_13_01_2011.pdf adresinden elde edilmiştir.
• YÖK (2014). Türkiye Yükseköğretim Yeterlikler Çerçevesi. http://tyyc.yok.gov.tr/ adresinden elde edilmiştir.
• Yurdugül, H., Erdem, M. ve Seferoğlu, S.S. (2010). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine ilişkin öğretmen yetiştiren kurumlardaki öğretim elemanlarının görüşleri. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları Ve Sorunları Sempozyumu II. 16-18 mayıs 2010. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yüksel, S. (2004). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik meslek bilgisi derslerine yönelik direnç davranışları [Elektronik versiyon]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(1), 171-200.
• Yüksel, S. (2011). Türk üniversitelerinde eğitim fakülteleri ve öğretmen yetiştirme. Ankara: Pegem Akademi.