EVALUATION OF OECD COUNTRIES' AGRICULTURAL TRADE PERFORMANCE: PROPOSAL OF A DYNAMIC MODEL

Yıl 2023, , 110 - 136, 10.08.2023

Umut Aydın , Gizem Kaya , Melis Almula Karadayı , Füsun Ülengin , Burç Ülengin

https://doi.org/10.46465/endustrimuhendisligi.1229021

Öz

Throughout history, the agricultural sector has played an important role in the economies of both developed and developing countries, contributing to employment, GDP, international commerce, and, most importantly, rural development. Within the scope of the study, the performance of the OECD nations on agricultural product trade was analyzed using the proposed dynamic model. Panel data from 38 OECD countries from 2010 to 2019 were utilized in the study. Categorical Data Envelopment Analysis (DEA)-Malmquist Total Factor Productivity Index (TFVE) approaches were employed in the study to examine in detail changes in OECD members' agricultural trade performance in efficiency, technology, and total factor productivity over time. The appropriate categories in the categorical DEA model were determined using the hierarchical clustering method for each year. In the established model, the indicators that facilitate trade such as "Port efficiency and transportation quality," "Customs and border management," "Government regulations," and "Finance and e-commerce," used as input variables while total agricultural trade size (total of imports and exports) included as output variables. When the 2010-2019 period is considered,20 OECD countries such as, Australia, Austria, Canada, Chile, Czechia, Estonia, France, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Latvia, Lithuania, Luxembourg, New Zealand, Norway, Slovakia, Slovenia, Sweden, and Switzerland found to be nations with a TFVE greater than one. The TFVE value of Mexico, Italy, and Colombia, on the other hand, is 1, indicating that there has been no change in the index value throughout the 10-year analyzed period in these nations. On the other hand, it was found that there was a reduction in both technology and technical efficiency in the remaining 15 OECD nations, including Turkey, in 2019 compared to 2010, and the reasons for this should be identified and emergency action packages should be established.

Anahtar Kelimeler

Agricultural Products, Trade, Efficiency, Categorical-DEA, Malmquist-Total Factor Productivity Index., OECD Countries, Agricultural Trade

OECD ÜLKELERİNİN TARIMSAL TİCARET PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ: DİNAMİK BİR MODEL ÖNERİSİ

Öz

Tarım sektörü; istihdama, gayrisafi yurtiçi hasılaya, dış ticarete ve özellikle kırsal kalkınmaya yaptığı katkılardan dolayı hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin ekonomisinde tarih boyunca kritik bir yere sahip olmuştur. Bu doğrultuda; çalışma kapsamında OECD ülkelerinin tarım ürünleri ticaretine ilişkin performansları, dinamik model önerisi ile analiz edilmiştir. Değerlendirme yapılırken 2010–2019 yılları arasında 38 OECD ülkesine ait panel veriler kullanmıştır. Çalışmada, OECD ülkelerinin tarımsal ticaret performansının zaman içindeki etkinlik, teknoloji ve toplam faktör verimliliğindeki değişmelerini ayrıntılı değerlendirmek için Kategorik Veri Zarflama Analizi (VZA)-Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi (TFVE) yöntemleri kullanılmıştır. Kategorik VZA modelinde ilgili kategoriler her yıl için hiyerarşik kümeleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Kurulan modelde ticareti kolaylaştıran indikatörler “Liman verimliliği ve ulaşım kalitesi”, “Gümrük ve sınır yönetimi”, “Hükümet düzenlemeleri” ve “Finans ve e-ticaret” girdi değişkenleri olarak yer alırken ülkelerin tarım ürünleri toplam ticaret büyüklüğü (ithalat ve ihracat toplamı) çıktı değişkeni olarak yer almıştır. Elde edilen sonuçlar göstermektedir ki, 2010-2019 dönemine ilişkin değerlendirilmesine bir bütün olarak bakıldığında Avustralya, Avusturya, Kanada, Şili, Çekya, Estonya, Fransa, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İrlanda, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Yeni Zelanda, Norveç, Slovakya, Slovenya, İsveç ve İsviçre olmak üzere 20 OECD ülkesinin, TFVE değeri 1’in üzerinde olan ülkeler olduğu görülmektedir. Buna karşın, Meksika, İtalya ve Kolombiya’nın TFVE değeri 1 olup, söz konusu ülkelerde, irdelenen 10 yıllık süreçte endeks değerinde değişim yaşanmamıştır. Öte yandan; Türkiye dahil geri kalan 15 OECD ülkelerinde 2019 yılında 2010 yılına göre hem teknoloji hem de teknik etkinlik değerinde düşüş yaşandığı saptanmış olup bunun nedenlerinin saptanıp acil önlem paketlerinin hazırlanması gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Tarımsal Ürünler, Ticaret, Etkinlik, Kategorik VZA, Malmquist-Toplam Faktör Verimlilik Endeksi, OECD Ülkeleri, Tarımsal Ticaret

Kaynakça

• Anderson, K. (2010). Globalization's effects on world agricultural trade, 1960–2050. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 365(1554), 3007-3021. Doi: https://doi.org/10.1098/rstb.2010.0131
• Armagan, G., Ozden, A. ve Bekcioglu, S. (2010). Efficiency and total factor productivity of crop production at NUTS1 level in Turkey: Malmquist index approach. Qual. Quant, 44(3), 573-581. Doi : https://doi.org/10.1007/ s11135-008-9216-5
• Arslan, A. E., ve Güven, Ö. Z. (2018). Veri zarflama analizi ile üniversite etkinliklerinin belirlenmesine yönelik bir çalişma: Türkiye örneği. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 3(6), 86-105. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ijar/issue/38351/438474
• Aydın, U., Karadayı, M. A., Ülengin, F., ve Ülengin, K. B. (2021). Enhanced performance assessment of airlines with integrated balanced scorecard, network-based superefficiency DEA and PCA methods. In International Conference on Multiple Criteria Decision Making (pp. 225-247). Springer, Cham. Doi : https://doi.org/10.1007/978-3-030-52406-7_9
• Banker, R. D. (1984). Estimating most productive scale size using data envelopment analysis. European Journal of Operational Research, 17(1), 35-44. Doi : https://doi.org/10.1016/0377-2217(84)90006-7
• Banker, R. D., ve Morey, R. C. (1986). Efficiency analysis for exogenously fixed inputs and outputs. Operations Research, 34(4), 513-521. Doi : https://doi.org/10.1287/opre.34.4.513
• Behdioğlu, S., ve Özcan, A. G. G. (2009). Veri zarflama analizi ve bankacilik sektöründe bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 301-326. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/20829/223091
• Caves, D. W., Christensen, L. R., ve Diewert, W. E. (1982). The economic theory of index numbers and the measurement of input, output, and productivity. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1393-1414. Doi : https://doi.org/10.2307/1913388
• Charnes, A., Cooper, W. W., ve Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, 2(6), 429-444. Doi : https://doi.org/10.1016/0377-2217(78)90138-8
• Chen, P.C., Ming-Miin, Y.U., Chang, S.H. ve Hsu, S.H. (2008). Total factor productivity growth in China's agricultural sector. China Economic Review, 19(4), 580-593. Doi : https://doi.org/10.1016/j.chieco.2008.07.001
• Coelli, T. J. (1996). Measurement of total factor productivity growth and biases in technological change in Western Australian agriculture. Journal of Applied Econometrics, 11(1), 77-91. Doi: https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1255(199601)11:1<77::AID-JAE370>3.0.CO;2-H
• Coelli, T. J., ve Rao, D. P. (2005). Total factor productivity growth in agriculture: a Malmquist index analysis of 93 countries, 1980–2000. Agricultural Economics, 32, 115-134. Doi: https://doi.org/10.1111/j.0169-5150.2004.00018.x
• Djoumessi, Y. F. (2022). New trend of agricultural productivity growth in sub-Saharan Africa. Scientific African, 18, e01410. Doi: https://doi.org/10.1016/j.sciaf.2022.e01410
• Doğan, N.Ö. ve Ersoy, Y. (2017). Etkinlik ölçümü: Tekstil sektöründe bir işletme örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 35-44. Doi : https://doi.org/10.17218/hititsosbil.285265
• Esenlik Telatar, D., ve Sarı, K. (2020). Ağız ve diş sağlığı hizmeti sunan tesislerin etkinlik ölçümü için bir veri zarflama analizi modeli: İstanbul örneği. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 26(4), 768-778. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/pajes/issue/56390/782801
• Hajihassaniasl, S. (2021). Measurement of total factor productivity in Iranian economic sectors: Malmquist ındex analysis. İzmir İktisat Dergisi, 36(3), 589-600. Doi : https://doi.org/10.24988/ije.202136306
• Karaman, S., ve Özalp, A. (2017). Türkiye tarım sektörü bölgesel toplam faktör verimliliğinin malmquist endeks ile belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(1), 209-217. Doi : https://doi.org/10.13002/jafag4200
• Kavak, B., ve Cihangir, M. (2019). Sigorta şirketlerinin etkinlik düzeylerinin saptanmasi: Borsa İstanbul’da yer alan sigorta şirketleri üzerine VZA modeliyle bir uygulama. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(3), 115-128. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/44114/534828
• Kula, V., Kandemir, T., ve Özdemir, L. (2009). VZA Malmquist toplam faktör verimlilik ölçüsü: İMKB’ye koteli çimento şirketleri üzerine bir araştirma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 917, 186-202. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/susead/issue/28418/302585
• Malmquist, S. (1953). Index numbers and indifference surfaces. Trabajos de Estadística, 4(2), 209-242. Doi : https://doi.org/10.1007/BF03006863
• Özçelik, H., ve Kandemir, B. (2017). Veri zarflama analizi ve imalat sektöründe bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 43-53. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/ en/pub/sduiibfd/issue/52992/701997
• Özdemir A. İ., ve Düzgün, R. (2009). Türkiye'deki otomotiv firmalarinin sermaye yapisina göre etkinlik analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 147-164. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ atauniiibd/issue/2695/35489
• Pınarbaşı, A. , Aydın, U. , Karadayı, M. A., ve Tozan, H. (2022). Restoran zincirleri için entegre bir performans ölçüm çerçevesi: İstanbul'da bir vaka çalışması. Endüstri Mühendisliği, 33 (3), 484-499. Doi : https://doi.org/10.46465/ endustrimuhendisligi.1087736
• Şışman, Z., ve Tekıner-Mogulkoc, H. (2022). Using malmquist TFP index for evaluating agricultural productivity: Agriculture of Türkiye NUTS2 regions. Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 40(3), 513-528. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sigma/issue/ 72968/1178895
• Telleria, R., ve Aw-Hassan, A. (2011). Agricultural productivity in the WANA region. The Journal of Comparative Asian Development, 10(1), 157-185. Doi : https://doi.org/10.1080/15339114.2011.578490
• Tunca, H., ve Deliktas, E. (2015). Measurement of agriculture efficiency in OECD countries: Dynamic data envelopment analysis. Ege Akademik Bakis, 15(2), 217. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/eab/issue/39938/474502
• Yolsal, H. (2010). Küresel finansal krizin Türk bankacılık sektörünün verimliliği üzerine etkileri. World of Accounting Science, 12(1), 73-114. Erişim adresi: https://l24.im/S984N